جدای از اینکه ورود سالانه بیش از ۲۷ میلیون زائر و گردشگر به کلانشهر مشهد هزینه‌های زیادی را متوجه شهر می‌کند که در نبود حمایت مالی دولت و اختصاص ردیف بودجه، این هزینه‌ها از جیب ساکنان این شهر در قالب‌هایی مانند پرداخت عوارض به شهرداری هزینه می‌شود، اما بازار چند هزار میلیارد تومانی سوغات زائر نیز مزیت قابل توجه‌ای است که صنوف مختلف تولیدی مشهد بخصوص در حوزه‌هایی مانند کیف، کفش، پوشاک و صنایع دستی می‌توانند سهم قابل توجه‌ای ازآن را نصیب خود کنند. بخصوص اینکه در این بخش‌ها مشهد همواره به عنوان یکی از قطب‌های تولیدی در کشور مطرح بوده و هست.

این نکته قابل توجه است که اقتصاد مشهد وابسته به زائر و موضوع زیارت است. از این رو بازار سوغات بهترین گزینه است تا صنوف مختلف تولیدی با تکیه بر آن و حرکت در راستای تولید و عرضه کالاها و خدمات مورد نیاز زائر در کیفیت‌های بالا همراه با قیمت‌های مناسب که بتواند طیف‌های مختلف درآمدی زائران را پاسخگو باشد، از آن بهره بگیرند در حالی که چین و تولیدات کشورهایی مانند ترکیه سهم اصلی و بزرگی را از بازار سوغات زائر در مشهد از آن خود کرده‌اند و مابقی بازار نیز در اختیار تولیدات دیگر شهرهای کشور از جمله تهران است و سهم بسیار کمی در اختیار تولیدات مشهدی است.

اکنون در فصل تابستان و حضور زائران قرار داریم باید دید اتحادیه‌ها و از همه مهم‌تر اتاق اصناف مشهد به عنوان متولی نظارت بر اتحادیه‌ها آیا برنامه‌ای در دستور دارند که صنوف مشهدی بتوانند تولیدات خود را درقالب هایی مانند ایجاد بازارچه در اطراف حرم یا برپایی نمایشگاه در معرض دید و خرید زائران قرار دهند در حالی که بخش قابل توجه‌ای از آنچه اکنون در بازار، مجتمع و پاساژهای خرید در این شهر بخصوص اطراف حرم عرضه می‌شود تولیدات خارجی مانند جنس چینی و ترکیه و یا تولیدات تهرانی و حضور محصولات مشهدی چندان پررنگ نیست در حالی که باید کسبه، فعالان و تولیدکنندگان این شهر بیشترین بهره را از بازار میلیاردی سوغات زائر داشته باشند.

با توجه به اهمیت این مسئله، موضوع یاد شده در گفت‌وگو با دستگاه‌های ذی ربط از جمله اتاق اصناف مورد بررسی قرار گرفت.

*فعلاً برنامه نداریم

رئیس اتاق اصناف مشهد درباره طرح این ایده توسط روزنامه قدس مبنی بر افزایش سهم تولیدات مشهدی ازحضور زائران در تابستان از بازار سوغات زائر در قالب هایی مانند ایجاد بازارچه یا نمایشگاه اظهار داشت: ببینید در این زمینه برنامه خاصی نداریم بازارها در سطح شهر و اطراف حرم روال کاری خود را انجام می‌دهند و تولیدات مشهدی نیز در همین بازارها عرضه می‌شود، ولی اینکه قرار باشد ویژه تابستان، بازاری برای عرضه خاص تولیدات مشهد، اختصاص یابد، باید در پاسخ گفت خیر؛ هنوز اقدامی صورت نگرفته است.

محمود بنا نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار ما افزود: البته اتاق اصناف با همکاری اتحادیه‌ها موضوعاتی مانند تأمین سوغات حجاج را در دست پی گیری دارد تا مکان‌ها و یا جاهایی در نظر گرفته شود و حجاج با مراجعه به آن سوغات خود را از این شهر خرید کنند.

وی با اشاره به جلسه برگزار شده در تهران اضافه کرد:در این جلسه که بتازگی برگزار شد، این موضوع مطرح شد که برای مجموعه هایی که تولیدات داخل را به فروش برسانند یکسری معافیت‌ها و امتیازاتی در نظر گرفته شود که البته هنوز در حد طرح است.

*بازارهایی خاص تولیدات مشهد

وی تصریح کرد:باید توجه کرد که در برخی حوزه‌ها مانند صنایع دستی و یا سنگی این خاص بودن محل عرضه تولیدات مشهد رخ داده است از جمله اینکه در مکان هایی مانند کوهسنگی یا بازار رضا تولیدات سنگی و نقرجات که عمدتاً تولید مشهد است عرضه می‌شود و این بازارها موجودیت دارند و تولیدات عالی و با کیفیت عرضه می‌شود.

وی با بیان اینکه همچنین بخش قابل توجه‌ای از پوشاک عرضه شده در بازار مشهد تولیدات این کلانشهر است، خاطرنشان کرد: اما به دلیل اینکه برند ندارند، به اسم و برند خارجی به فروش می‌رسد.

*پی گیری ایده و پیشنهاد قدس

وی ادامه داد: باید توجه داشت که تجمیع تولیدات مشهد در یک مکان و یک فضا کاری سختی است و برای تحقق آن باید تغییراتی لحاظ شود با این حال این پیشنهاد مطرح شده از سوی روزنامه که شرایطی فراهم شود تا تولیدات مشهدی در معرض خرید و انتخاب زائران قرار گیرد، ایده خوب و قابل توجه‌ای است و اتاق اصناف مشهد این موضوع را پیگیری خواهد کرد.

رئیس اتاق اصناف مشهد در این باره که آیا برگزاری نمایشگاه یا بازارچه در تابستان ویژه عرضه تولیدات مشهدی می‌توانند این مهم را عملیاتی سازد، گفت: تجربه برگزاری بازارچه یا نمایشگاه چندان خوب نیست عمدتاً در ابتدا این نمایشگاه یا بازارچه‌ها با اهدافی طراحی می‌شود، اما به هنگام اجرا مسیر عوض می‌شود. بنابراین مراقبت، نظارت و کنترل‌های خاصی را می‌طلبد.

وی ادامه داد: با همه این توضیحات اتاق اصناف، پیشنهاد قدس را پیگیری می‌کند، اما باید توجه داشت که اختصاص مجموعه‌هایی که ۱۰۰ درصد تولیدات مشهد را عرضه کند، کمی دور از ذهن است.

رئیس اتاق اصناف مشهد در ادامه یادآور شد: موضوع دیگر اینکه مشکل در تولید وجود دارد و فقط در عرضه نیست به عبارت دیگر اگر مکان هایی تجهیز، کامل و برای فروش تولیدات مشهدی آماده شود، ولی کالای با کیفیت و با خدمات خوب عرضه نشود، فروش با مشکل روبه رو می‌شود بنابراین باید هم تولید خوب و با کیفیت و برند و شناسامه دار باشد هم بخش توزیع با کیفیت کار کند.

*سهم ۶۰ درصدی در حوزه پوشاک

بنا نژاد در باره سهم تولیدات مشهدی از بازار سوغات زائر خاطرنشان کرد: نمی‌توان درصد مشخصی اعلام کرد، اما در حوزه پوشاک می‌تواند گفت حداقل ۶۰ درصد پوشاکی که عرضه می‌شود، داخلی و تولید مشهد است.

وی در این باره که هر چند بازارها و پاساژها در سطح شهر به وفور است، اما همچنان سهم کالاها و تولیدات چینی در آن زیاد است تا تولیدات مشهدی، گفت: اخیراً با توجه به اتفاقات حوزه ارز و دلار حضور کالاها و اقلام چینی مانند گذشته نیست و کالای ایرانی به رقیبی برای تولیدات چینی بدل شده است؛ ضمن اینکه با توجه به افزایش کیفیت تولیدات داخل، وضعیت کم کم به سمتی می‌رود که کالای ایرانی جایگزین نوع وارداتی و چینی شود.

*مشکل تأمین مواد اولیه

وی درباره صاحب نام بودن مشهد در حوزه تولیدات کیف و کفش یادآورشد: تولیدات مشهد در بخش کیف و کفش با کیفیت و صاحب برند است، اما الآن مشکلی که در این بخش وجود دارد، موضوع تأمین مواد اولیه برای تولید کنندگان است.

وی با بیان اینکه ۸۰ تا ۸۵ درصد مواد اولیه مورد نیاز تولید کفش وارداتی است، اذعان داشت: نوسانات نرخ ارز و بخصوص دلار مشکلاتی را در این بخش ایجاد کرده است.

وی درباره برآورد ریالی بازار سوغات زائر در مشهد و سهم تولید کنندگان این شهر از این بازار تصریح کرد:بازار سوغات مشهد حدود ۷۰۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود که در حال حاضر هرچند آمار مشخصی در این راستا وجود ندارد، اما به اعتقاد شخصی سهم تولیدات مشهد از این بازار حدود ۳۰ درصد برآورد می‌شود.

وی در این باره که کدام اتحادیه می‌تواند از بازار سوغات زائر مشهد بیشترین بهره را ببرد و سهم خود را افزایش دهد، گفت: مشهد در تولیدات کیف، کفش، پوشاک، صنایع دستی، خرازی (اسباب بازی) ظرفیت خوبی دارد و می‌تواند در این بخش حضور فعال و سهم بیشتری را از بازار سوغات زائر از آن خود کند.

*شدت تقاضا برای ابطال پروانه

نائب رئیس اول اتحادیه صنف فروشندگان پوشاک مشهد نیز درباره اینکه اتحادیه یاد شده برنامه خاصی در تابستان جهت استفاده حداکثری تولیدکنندگان پوشاک مشهد از حضور زائر دارد، اظهار داشت: با توجه به وفور واحدهای صنفی در مشهد، نیازی به ایجاد فضای جدید در قالب هایی مانند بازارچه و یا نمایشگاه نیست در حال حاضر مجتمع‌های تجاری با واحدهای خالی روبه رو هستند و در اکثر خیابان‌های اصلی شهر، مغازه‌ها تعطیل شده‌اند.

لسان طوسی در گفت و گو با خبرنگار ما افزود: از ابتدای سال این اتحادیه به شدت با موضوع ابطالی پروانه مواجه است و واحدها برای ابطال پروانه کسب و کار در بخش پوشاک مراجعه می‌کنند. این وضعیت به دلیل رکود حاکم بر بازار، نوسانات نرخ ارز و تحریم‌های است.

وی با اشاره به رکود شدید حاکم بر بازار گفت:بازار رونق ندارد بنابراین با توجه به این مسئله واحدهای صنفی در حال حاضر به حد کافی و وفور وجود دارد و نیازی نیست که فضا و مکان جدیدی دایر شود.

*کاهش ماندگاری زائر

وی ادامه داد: اولویت اول عرضه کالای تولید داخل است و در گام بعدی پیشنهاد قدس مبنی بر حضور پر رنگ تولیدات مشهدی در سبد سوغات زائر نکته مهم است. باید برای افزایش ماندگاری حضور زائر در مشهد فکری کرد که روز به روز در حال کمتر شدن است در حالی که اگر مدت حضور زائر در مشهد افزایش یابد این مسئله رونق بازار مشهد را به دنبال خواهد داشت.

*پایانی برای تخفیف‌های غیر واقعی

وی در بخش دیگر اضافه کرد: اتحادیه از ابتدای سال جاری مجوز برای حراج و فروش‌های فوق العاده با تخفیف بیش از ۳۰ درصد مجوز نمی‌دهد. قبلاً تخفیف هایی با ارقام نجومی و در حد ۵۰ تا ۷۰ درصد بود که غیرواقعی بود.

وی ادامه داد: از ابتدای سال با درخواست تخفیف یا فرش فوق العاده بیش از ۵۰ درصد موافقت نمی‌شود، این تخفیف نباید بیشتر از ۳۰ درصد باشد.

وی با بیان اینکه اتحادیه توانست ثابت کند که تخفیف‌های بالا مانند ۵۰ و ۷۰ درصد غیر واقعی است، اذعان داشت: به دنبال این مسئله موضوع تخفیف‌های بالا در طرقبه و شاندیزساماندهی شده است و اکنون حتی یک طرح فروش فوق العاده و حراج با تخفیف بالا مانند ۵۰ و ۷۰ درصد در این شهر وجود ندارد و بازار به طور کامل رصد می‌شود.