این روزها و با گرم شدن شدید و طاقت‌فرسای هوا، بیش از همیشه درباره ضرورت صرفه‌جویی در مصرف انرژی و پرهیز از اسراف می‌شنویم.

«اسراف» واژه‌ای است که از کودکی تا امروز هزاران بار آن را شنیده‌ایم و پدر و مادر و مدرسه و جامعه همه ما را از انجام آن نهی می‌کنند با این حال باز هم در آمارها می‌بینیم که کشور ما در صدر اسراف‌کننده‌ترین و پرمصرف‌ترین کشورهای جهان است.

جالب است بدانید شدت مصرف انرژی در ایران ۱۷ برابر ژاپن، ۱۰ برابر اتحادیه اروپا، ۸ برابر آمریکا و ۴ برابر کاناداست و به طور کلی شاخص مصرف انرژی در ایران، ۵ برابر متوسط جهانی است! یعنی با مقدار انرژی‌ای که ما ایرانی‌ها مصرف می‌کنیم بر اساس استاندارد جهانی و نه آنچه کشورهای فقیر مصرف می‌کنند، می‌توان یک کشور ۴۰۰ میلیونی (بیشتر از نیمی از قاره اروپا) را اداره کرد. در مصرف آب، این مایه حیات که در این سال‌ها نزولات آن نیز بشدت کاهش داشته، ما ایرانی‌ها از جمله کشورهای اسراف‌کار دنیا هستیم و سرانه مصرفمان از بیشتر کشورهای دنیا بالاتر است.

این آمارها را گفتیم تا به اینجا برسیم که گفتن و شنیدن از «اسراف» به تنهایی کافی نیست بلکه باید به این دستور دینی یعنی «پرهیز از اسراف» باور و اعتقاد قلبی داشت. خوب است بدانیم پیامبر گرامی اسلام(ص) که خود مظهر پاکی و آراستگی بودند با مقداری معادل یک لیوان آب، وضوی کامل و با مستحبات می‌گرفتند.

پیامبر اکرم(ص) با یک مُد آب، وضو می‌گرفت و با یک صاع آب، غسل می‌کرد و گاهی با یک صاع آب دو نفر غسل می‌کردند. پیامبر اکرم(ص) حتی مستحبات را هم در این وضو انجام می‌دادند. یک مد تقریباً ۸۰۰ گرم و یک صاع تقریبا سه لیتر است. پیامبر اکرم(ص) در بیانی هشدار دهنده می‌فرمایند: «آب وضو یک مدّ است و آب غسل یک صاع، و پس از من در آینده گروه‌هایی خواهند آمد که این مقدار آب را اندک شمارند و آن جماعت بر خلاف سنّت من هستند و هر که استوار و پابرجا بر سنّت من است در حظیره قدس [بهشت] با من خواهد بود. (من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۴)

این در حالی است که بارها دیده‌ایم و یا شاید متأسفانه خود ما هم به این عادت ناپسند گرفتار هستیم که فرد هنگام وضو گرفتن، مسواک زدن، ظرف‌شستن، غسل کردن و ... شیر آب را باز می‌گذارد و بی‌دلیل ده‌ها لیتر آب آشامیدنی تصفیه‌شده و گرانبها را هدر می‌دهد. شک نکنیم چنین اسرافی آن هم در شرایطی که بسیاری از هموطنان ما بخصوص در شهرهای خشک جنوبی، برای قطره قطره این آب گوارا انتظار می‌کشند، گناهی بسیار بزرگ است.

یکی از عادات ناپسند دیگر که جز اسراف نمی‌توان بر آن نامی نهاد، سرد کردن بیش از حد اتاق یا محیط کار به قیمت مصرف بالای برق است. برخی افراد شب‌ها دمای کولر را بسیار پایین می‌آورند و عوضش پتو روی خود می‌کشند! چنین رفتارهایی جز اسراف چیزی نیست و افزون بر آنکه عقوبت اخروی دارد، در دنیا نیز ما را گرفتار قهر خداوند و البته قهر طبیعت می‌کند که عاقبت آن جیره‌بندی آب و برق و البته گران شدن آن است.

قرآن کریم در آیه ۳۱ سوره اعراف می‌فرماید: «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفین»؛ بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید، که خدا اسرافکاران را دوست ندارد» و در آیه ۲۷ سوره اِسراء نیز اسراف‌کاران را برادران شیطان می‌خواند. امام صادق(ع) نیز می‌فرمایند: «پایین‌ترین مرتبه اسراف، دور ریختن آبی است که از آشامیدن اضافه آمده است». حالا تصور کنید رفتن به حمام و باز گذاشتن ۱۵ دقیقه‌ای دوش آب چه معنایی می‌تواند داشته باشد!؟

پس یک انسان مسلمان، افزون بر اینکه به عاقبت وحشتناک اسراف، از لحاظ علمی دقت می‌کند، به آموزه‌های دینی خود در این خصوص نیز توجه ویژه دارد تا هم دنیا و هم آخرت آبادتری داشته باشد. فراموش نکنیم که ما مسلمانان باید الگوی دیگران باشیم و البته که مسئولان ما در این ماجرا مسئول‌ترند چرا که بیشترین اسراف آب و انرژی را در بخش‌های عمومی و کشاورزی داریم.