مایک پمپئو هم روز گذشته و پس از دیدار از سه کشور جنوب شرقی آسیا اعلام کرد که تحریم‌های جدیدی که قرار است علیه ایران اعمال شود، جزو ارکان اصلی سیاست‌های واشنگتن علیه تهران است. وی همچنین بیان داشت که دولت ترامپ آمادگی بررسی گزینه‌های دیگری غیر از تحریم را نیز دارد، ولی چنین امری مشروط به ایجاد «تغییرات بزرگ» در سیاست‌های ایران خواهد بود.
اما در نتیجه این تحریم‌ها که پیشتر در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و پیش از توافق اتمی اجرا می‌شد چه اتفاقی می‌افتد؟ 

■ تحریم‌ها در یک نگاه
به‌طور خلاصه بر اساس این تحریم‌ها خرید و فروش اسکناس‌های دلار و یا اسناد متکی بر دلار برای کشورمان ممنوع می‌شود و هرکس آن را ندیده بگیرد، بازار آمریکا را از دست خواهد داد.
همچنین هرگونه داد و ستد طلا و یا سایر فلزات گرانبها با کشورمان ممنوع می‌شود و هرکس اقدام به این معاملات نماید بازار آمریکا را از دست می‌دهد. این یعنی که ما دیگر نمی‌توانیم در قبال کالا یا خدمات مختلف به‌عنوان حق‌الزحمه، فلزات گرانبها پرداخت کنیم. خرید و فروش مستقیم یا غیرمستقیم گرافیت، فلزات خام یا نیمه تمام نظیر آلومینیوم، فولاد و نیز زغال سنگ و همچنین نرم‌افزارهای مورد استفاده در فرایندهای صنعتی (مثل اتوکد، پرو اینجینینر و دیگر نرم‌افزارهای مهندسی) با کشورمان ممنوع می‌شود و هرکس اقدام به این کار کند بازار آمریکا را از دست می‌دهد.
خرید و فروش قابل ملاحظه ریال در خارج از کشورمان و نیز گشودن حساب یا نگهداری مبالغ قابل ملاحظه ریال در بیرون از کشورمان ممنوع شده و متخلف، بازار آمریکا را از دست می‌دهد. هرگونه برخورداری دولتمان از تسهیلات مالی خارجی طبق این بسته ممنوع خواهد بود. بخش خودروسازی شامل این تحریم‌ها می‌شود و هرگونه دادوستد در این بخش ممنوع خواهد شد. به باور برخی،‌ خودروسازی را باید بزرگ‌ترین قربانی این موج از بازگشت تحریم‌ها قلمداد کرد. پیش از این شاهد بودیم که تنها چند هفته بعد از پاره‌شدن برجام توسط آمریکا، پژو، رنو و هیوندای خود را کنار کشیدند و از ایران رفتند. داد و ستد هواپیماهای تجاری، قطعات و خدمات آن‌ها هم با کشورمان ممنوع می‌شود. به جز این‌ها ایالات متحده واردات برخی کالاها مانند فرش و زعفران یا پسته را از کشورمان ممنوع اعلام کرده است. اگرچه حجم این واردات رقم بالایی را به‌خود اختصاص نمی‌داد. 
حال معدود شرکت‌ها و تجاری که بعد از برجام فرصت را برای حضور در بازار ایران مناسب می‌دیدند بر سر دوراهی مهم انتخاب بازار ایران یا آمریکا مانده‌اند. 

■ اروپایی‌ها و تلاش برای حفظ برجام
با وجود این روز گذشته سه کشور اروپایی عضو برجام در بیانیه‌ای نسبت به این تصمیم آمریکا واکنش نشان دادند. اتحادیه اروپا نگرانی عمیق خود را از اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعلام کرد و گفت که گام‌های فوری را برای محافظت از شرکت‌های اروپایی برخواهد داشت. فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیران خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترکی نوشتند که برای باز نگه داشتن کانال‌های مالی مؤثر با ایران تلاش خواهند کرد. آن‌ها تأکید کردند برای مقابله با تحریم‌های آمریکا از قانون مسدودسازی تحریم‌ها استفاده خواهند کرد.
در این بیانیه آمده که برجام با هدف اطمینان یافتن از اینکه برنامه اتمی ایران صلح‌آمیز باقی خواهد ماند، به دست آمده‌است؛ موضوعی که به گفته رئیس دیپلماسی اتحادیه اروپا و وزیران خارجه سه کشور اروپایی، از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تأیید شده‌است. آنها همچنین از ایران خواستند به اجرای کامل تعهداتش در برجام عمل کند. در این بیانیه بر لزوم محافظت از «کارگزاران اقتصادی اروپایی» که با ایران تجارت مشروع دارند، تأکید و گفته شد که از این شرکت‌ها در برابر تحریم‌های فرامرزی آمریکا محافظت خواهد شد. آن‌طور که اعلام‌ شده، ستون‌های استراتژی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام عبارتند از: اعطای وام از سوی بانک سرمایه‌گذاری اروپا، اقدام ویژه برای محافظت از شرکت‌های اتحادیه اروپا در برابر تحریم‌های ثانوی ایالات متحده (مقررات انسداد) و این پیشنهاد که دولت‌های اتحادیه اروپا به منظور جلوگیری از مجازات‌های ایالات متحده، به انتقال مستقیم پول به بانک مرکزی ایران روی آورند. اتحادیه اروپا همچنین بر تلاش برای استمرار صادرات نفت و گاز ایران تأکید کرد. اگرچه از جزئیات این واکنش و نحوه اجراشدن آن صحبتی به میان نیامده، اما برخی تحلیل‌ها درباره این قانون بیان می‌کند که در نتیجه آن، هر شرکتی که به دلیل ترس از تحریم آمریکا فعالیت‌های مشترکش با کشورمان را قطع کند، با تحریم اتحادیه اروپا مواجه خواهد شد. همچنین گفته شده است بر اساس این قانون اتحادیه اروپا ضرر شرکت‌های اروپایی که در ایران سرمایه‌گذاری کنند را جبران می‌کند. این ادعای اتحادیه اروپا می‌تواند امید را به شرکت‌های کوچک اروپایی برگرداند و در مجموع شرکت‌های محلی را به ماندن در ایران ترغیب کند.
وزیر اقتصاد آلمان هم روز گذشته گفت که کشورش به ارائه ضمانت برای صادرات و سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی که با ایران تجارت می‌کنند، ادامه می‌دهد. پتر آلتمایر افزود که برلین برای معافیت شرکت‌های آلمانی از تحریم‌های ایران همچنان در حال مذاکره با ایالات متحده است. او همچنین تأکید کرد: ضمانت‌های صادراتی و تضمین‌های سرمایه‌گذاری از وزارت فدرال اقتصاد همچنان برای شرکت‌ها در دسترس است.

■ اقدامات ناکافی یورو
با وجود این اعطای اطمینان، پس از آن‌که نمایندگان پارلمان اروپا به طرحی رأی دادند که به «بانک سرمایه‌گذاری اروپا» اجازه می‌دهد با ایران همکاری کند، رئیس این بانک اعلام کرد که این بانک ترجیح می‌دهد در ایران سرمایه‌گذاری نکند. این موضوع و همچنین خروج شرکت‌های بزرگ اروپایی از ایران که پیش از این اتفاق افتاده بود نشان می‌دهد که تضمین‌های اروپا برای حفظ برجام چندان کاربردی و مؤثر نیست و حوزه اثرگذاری آن در سطح شرکت‌های محلی اروپایی بیشتر نخواهد بود.