زهره کهندل/ سال گذشته انتشار عکسی از استفاده امام جمعه وقت ایلام از خودرو شاسی بلند پرادو در رسانههای داخلی و خارجی جنجال آفرین شد به طوری که او در یکی از خطبههای نماز جمعه خطاب به منتقدانش در استفاده از خودرو گران قیمت گفت: «توصیه میکنم به این جایگاه که مین گذاری است نزدیک نشوید و چنانچه نزدیک شوید با مین به هلاکت خواهید رسید!» این ماجرا موجب شد تا محسن نقیزاده، طلبه فیلمسازی که آثاری همچون «دیوار گتو»، «بومرنگ» و... را در کارنامه مستندسازیاش دارد نگاهی به سبک زندگی ائمه جماعات کشور داشته باشد و ساخت فیلم مستند «این منطقه آلوده به مین است» را کلید بزند. از دیگر عوامل این فیلم میتوان به ابراهیم شهبازی تدوینگر،امیرصادق محمدی وامین قره سوفلو تصویربرداران اشاره کرد.
این فیلم مستند که روایتی از ماجراهای جنجالی برخی ائمه جمعه کشور است قرار بود که عصر دوشنبه گذشته در تالار سوره حوزه هنری تهران نمایش داده شود که بنا به دلایل نامعلومی، اکران آن متوقف شد. در ادامه گفت و گوی ما را با محسن نقیزاده میخوانید:
دلیل پخش نشدن و توقیف مستند شما چه بود؟
شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور جلوی پخش فیلم را گرفتند و دلیلش را باید از آنها بپرسید. قبل از اینکه اکران فیلم اعلام شود، فیلم را به شورای سیاستگذاری نشان دادم و گفتند که شما سیاهنمایی کردید. گفتم اگر جایی غلط است بگویید تا اصلاحش کنم، اذعان داشتند که درست است اما مصلحت نیست که نمایش داده شود. این فیلم قرار بود در حوزه هنری اکران شود ولی فشار آوردند و برنامه کنسل شد. فعلاً تکلیف فیلم مشخص نیست ولی امیدوارم که نمایش داده شود. مضمون فیلم، انتقاد به سبک زندگی
اشرافیگری و تعریف از ساده زیستی ائمه جمعه کشور است. تا به حال فیلمسازی به سبک زندگی ائمه جمعه ورود پیدا نکرده بود که این فیلم چنین کرد. اما عدهای فیلم را ندیده، شروع به انتقاد کردند. بخشی از انتقادات به فیلم هم مربوط به راوی آن، سید مهدی صدرالساداتی بود.
با توجه به شناختی که از حساسیتهای موضوع فیلم داشتید، چه شد که این مستند را ساختید؟
متأسفانه امروز برخی از ملبسین به لباس روحانیت، کارهایی میکنند که دین، نظام و ولی فقیه زیر سؤال میرود، ما این مسائل را مطرح کردیم. در فیلم سراغ امام جمعه ایلام میرویم و از او میخواهیم که پاسخ بدهد، در واقع ما به عنوان یک مطالبه عمومی در جایگاه پرسشگری قرار گرفتیم و سعی کردیم که بدون پیش داوری و قضاوت گری به موضوع نگاه کنیم. ضمن اینکه قرار نیست در مسائل شخصی و زندگی خصوصی افراد تجسس کنیم. دغدغه ما این بود که مردم چنین عملکرد و رفتاری را از سوی برخی ائمه جمعه میبینند و برایشان سؤال ایجاد میشود. فیلم مستند «این منطقه آلوده به مین است» فیلمی کاملاً آخوندی است، قهرمان و ضد قهرمان، راوی و کارگردان این فیلم آخوند هستند.
خودتان را برای هجمهها و مصلحت اندیشیها آماده کرده بودید؟
بله آماده کرده بودم اما دوست داشتم که فیلم نمایش داده شود و امیدوارم این اتفاق بیفتد.
شما درس طلبگی خواندید و با توجه به اینکه پدرتان هم بازیگر بوده و خودتان هم مستند ساز هستید و از فضای سینما دور نبودید، در پیوند این دو موضوع اولویتتان چه بوده است؟
من در فیلمسازیام، مسئله دین را اصل میدانم. آمدهام به وظیفه طلبگیام در سینما عمل کنم. میدانم که سینما زبانی دارد و باید آن را یاد بگیرم، ادعایی هم ندارم که این زبان را بلدم. برخی مصلحت سنجیها و پنهانکاریهای حوزه را قبول ندارم و در فیلم به این مسائل میپردازم. شاید یکی از دلایل اینکه راوی فیلم من مهدی صدرالساداتی است، این باشد که او هم موافق با برخی مصلحت اندیشیها نیست. اگرچه به جزئیات مواضعش کاری ندارم اما اصل تفکر و ساختارشکنیاش را قبول دارم و به عنوان سینماگر به این مسئله ورود پیداکردم.
چرا سبک زندگی ائمه جمعه برایتان مسئله بود؟
حرفهایی که ائمه جمعه از تریبون نماز جمعه میزنند در رسانههای داخلی و خارجی انعکاس مییابد. ضمن اینکه یکی از مسائل مهم، عملکرد و رفتار ائمه جمعه است که برخی عملکردهای غلط هم برای مردم جامعه پرسش برانگیز شده است. اسفند سال گذشته این موضوع را با آقای صدرالساداتی مطرح کردم. طرح را به چند جا ارائه دادم تا از کار حمایت کنند اما قبول نکردند تا اینکه یک سرمایهگذار پیدا شد. میخواستم در این فیلم بگویم که امام جمعه کیست و چه نظارتی بر عملکردش وجود دارد؟ آیا همه ائمه جمعه براساس تعریف بی بی سی بد هستند یا براساس تعریف حوزه و رسانههای داخلی، خوب هستند؟ معتقدم که این قضاوت کلی، درست نیست. برای شناخت موضوع در این فیلم، مسیری را گشودیم که مسیر دشواری بود و از طرف دوستان داخلی و حوزویان هم بیشتر ضربه خوردیم.
یعنی با این موضوع برخورد سیاسی داشتند؟
تجربه من نشان میدهد که دعواهای اصلاح طلب و اصولگرا هیچ کدام برای خدا نیست. شاید اگر فیلمی میساختم که دولت را میزدم، دوستان اصولگرا از فیلم حمایت میکردند یا عکس آن. ولی این فیلم اصلاً سیاسی نیست چون دعواهای جناحی را قبول ندارم و معتقدم که این دو جناح سیاسی همچون دو تیغه قیچی ریشه انقلاب را میزنند. فیلم به اصول اولیه انقلاب برمیگردد اینکه آرمانهای انقلاب چه بوده است؟ در این فیلم مسئله ساده زیستی و سبک زندگی ائمه جمعه را مطرح کردم، اینکه امام جمعه چقدر به حل مسائل و مشکلات مردم کمک میکند. یکی از ائمه جمعه که در فیلم به آن پرداختیم، پروازی است یعنی تهران زندگی میکند و پنجشنبه و جمعه به شهرستان میرود و بعد از خواندن نماز جمعه به تهران برمیگردد، متأسفانه از این موارد کم نداریم، اینها چطور میتوانند مشکلات مردم را درک کنند؟! در فیلم جملاتی از فرمایشات امام(ره) آوردیم که میفرمایند: «اگر خدای ناکرده، روحانی هم بر خلاف اسلام عمل کند، او هم یک ساواکی است، فرق نمیکند، بدتر از ساواکی است». امام(ره) جملات تندتر از این هم دارند و اگر این جملات بدون صدای امام(ره) از سوی شخصی دیگر نقل شود، عدهای به او برچسب میزنند که ضد انقلاب است در حالی که میتوان انقلابی و پیرو ولایت فقیه بود و به وضع موجود هم اعتراض داشت البته وضع موجود نه به معنای جناحی و سیاسی آن.
به دلیل سکوت روحانیت به مسائل و مشکلات جامعه و این تصور غلط که روحانی خوب، روحانی حجره نشین است، خالی شدن عرصه توسط روحانیون موجب شده که عدهای از مردم، روحانیت را مقصر یا بانی مشکلاتشان بدانند، آیا نسل جدید روحانیت و قشر جوان حوزه علمیه، انگیزه ورود به مسائل مردم را دارند؟
اینکه مردم بخشی از مشکلاتشان را به روحانیت ارتباط میدهند را قبول دارم اما باید توضیح داده شود تا برداشت اشتباه نشود. حضرت آقا فرمودند که حوزه، مادر انقلاب است. امروز فرزند 40 ساله حوزه با مشکلاتی مواجه شده که مادرش باید آن را رفع کند. چه کسی باید پاسخگو باشد؟ سکوت حوزه به معنای تأیید است. هرکسی که حرف میزند او را متهم میکنند که دارد نظام را تضعیف میکند. من هنوز در بین نسل جدید، تغییر دیدگاه ندیدهام که موضعگیری کنند و پای حرفشان بایستند. میدانند که فساد وجود دارد اما میگویند اگر از فساد گفته شود، نظام تضعیف میشود یا مردم ناامید میشوند در حالی که مردم از سکوت ما ناامید میشوند.
پیشبینی میکنید که این فیلم نمایش داده شود؟
نمیدانم چون تا به حال فیلمم توقیف نشده بود. شاید من نخستین آخوند در طول عمر انقلاب اسلامی باشم که فیلمم توقیف شده است. من در این فیلم به عنوان یک طلبه فیلمساز، موضوعی را مطرح کردم و اصلاً پیرو تفکر شخص یا روحانی خاصی نیستم، آقای صدرالساداتی هم در این فیلم راوی ماجرا هستند. به نظرم همه باید حرفشان را بزنند وقتی در مملکت ما ضد انقلاب فیلم میسازد، چرا من نسازم؟
نظر شما