مسعود بصیری/

شاید مهم‌ترین خبر آشکاری که درباره ارتباط تهران - واشنگتن پس از روی کار آمدن ترامپ افتاده باشد، همین موضوعی است که وزیرخارجه ایران بتازگی درباره آن سخن گفت. موضوع تبادل زندانیان دو طرف.

این مسئله شاید در نگاه اول خیلی مهم به نظر نرسد، اما وقتی متوجه می‌شویم که نخستین درخواست تبادل زندانیان از جانب آمریکایی‌ها ارائه شده، متوجه می‌شویم که گویا در کاخ سفید رشته تصمیمات به نقطه خاصی رسیده است. بله، نقطه خاص همان ضرب‌المثل معروف ایرانی است: با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن.

تمام اخبار حاکی از آن است که همه فشارهای آمریکایی‌ها به سرکردگی تندروهایی مانند بولتن و پمپئو بر ایران برای شروع گفت‌وگوهای تازه بوده است.

یک منبع اطلاعاتی که نخواست نامش فاش شود، در این رابطه به قدس گفت: اخبار موثق ما نشان می‌دهد که اختلافات در چگونگی برخورد با ایران اکنون از دامنه دموکرات‌ها با جمهوریخواهان به درون تیم اطراف ترامپ رسیده است. در واقع کسانی که قائل به فشار حداکثری بر تهران بودند، امروز در اتاق فکرهای خودشان هم دچار تفرقه آرا شده و بخصوص نهادهای امنیتی ایالات متحده در گزارش‌های اخیر با جدیت تأکید کرده‌اند که فشار بر ایران نه تنها مردم را از نظام دور نکرده، بلکه تنفر از آمریکا بشدت افزایش یافته و درصد کسانی که قائل به مذاکره با این کشور بودند، بشدت افت کرده است.

وی گفت: البته ترامپ نمی‌خواهد این گزارشات را باور کند، اما حتی تندروهای همراه وی هم بتازگی به او هشدار داده‌اند که بیش از این امکان فشار بر ایران وجود ندارد و در عمل حتی فعالان ایرانی در آمریکا هم بشدت مورد نفرت مردم ایران قرار گرفته‌اند.

این منبع به قدس گفت: در آخرین دیدار برایان هوک در منطقه او بشدت از برخی گروه‌های همراه آمریکا که به تیم اقدام علیه ایران کمک می‌کنند، انتقاد کرده است که چرا نتوانسته‌اند از موقعیت‌های به وجود آمده پس از افزایش قیمت دلار استفاده کنند، ولی آن‌ها گفته‌اند شرایط ایران با خیلی از کشورها متفاوت است و فشارها جواب عکس داده است.

بی‌اعتمادی دولت به آمریکا

حالا آمریکایی‌ها دنبال آن هستند که ایران را پای میز مذاکره بیاورند و حتی پیشنهادات جدیدی را در ذهن می‌پرورانند که ایران را برای مذاکره ترغیب کند؛ چرا که می‌خواهند این پیغام را به جهان مخابره کننده که فشارها پاسخ داده و ایران حاضر شده است دوباره پای مذاکره حاضر شده و از منافع خود دست بردارد.

در این خصوص نخستین گام آن‌ها برای استمزاج شرایط داخلی ایران، طرح موضوع آزادی زندانیان آمریکایی بوده تا بدانند فشارها تا کجا دولت ایران را مایل به عقب‌نشینی کرده و حاضر است یکطرفه به خواست واشنگتن گام بردارد.

اما دولتی که در ایران برای نخستین بار مذاکره با آمریکا را شروع کرد، اکنون بیش از دیگران به مقامات کاخ سفید بی‌اعتماد شده است، به همین دلی ظریف در پاسخ به اوبرین که درخواست آزادی زندانیان آمریکایی را داده بود، نوشته است که موضوع تبادل را می‌توان طرح کرد، اما آزادی یکطرفه نه.

شاید به همین دلیل است که یک مقام وزارت خارجه آمریکا تلویحاً به تبادل زندانیان مثبت نگاه کرده و با اشاره به حل موضوع با توجه به مسائل کنسولی در دوطرف گفته است: ایران می‌تواند جدیت خود در خصوص مسائل کنسولی را با آزاد کردن فوری اشخاص بی‌گناه آمریکایی نشان دهد. این مسائل کنسولی، آن عده از ایرانی‌هایی که به دلیل نقض کیفری قوانین تحریمی آمریکا بازداشت یا محکوم شده‌اند را نیز شامل می‌شود.

نکته جالب دراین میان خبر سایت اینترنتی صدای آمریکا درباره تبادل زندانیان است. این سایت در مطلبی که آشکارا در آن می‌کوشد نظام را پشت تصمیم ظریف نشان دهد و در واقع بگوید فشارها نظام را وادار به مذاکره بر سر تبادل زندانیان کرده، نوشته است: «اظهارات آقای ظریف در حالی است که مقام‌های دولتی جمهوری اسلامی پیش از این بارها در پاسخ به امکان مداخله دولت در پرونده اتباع خارجی زندانی در ایران و نیز زندانیان سیاسی و عقیدتی،‌ از مستقل بودن قوه قضائیه سخن گفته بودند.در عین حال وزیر خارجه ایران نگفته است که «اختیار برای تبادل زندانیان» با آمریکا را از چه شخص یا نهادی دریافت کرده است.»

مذاکره‌ای در کار نیست

نامه رابرت اوبرین، نماینده ویژه آمریکا در امور گروگان‌ها، تلاش آمریکایی‌ها برای ایجاد یک کانال جدید برای مذاکره، اظهارات مقام آمریکایی درمورد تلاش کنسولی دو طرف و خبر صدای آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن بشدت به دنبال مذاکره است و البته می‌خواهد این مذاکره را تصمیم نظام از سرناچاری جلوه دهد و به همین خاطر هم آن‌ها سعی می‌کنند هم خود را بی نیاز از مذاکره و قدرتمند نشان دهند و هم کاری نکنند که درهای حرکت ایران به سمت مذاکره کاملاً بسته شود.

اما آن‌ها یک نکته را باید بدانند و این همان حرفی است که رئیس جمهوری خطاب به تندروهای بدعهد آمریکایی زد، او گفت: ما با چاقوکش در قهوه خانه مذاکره نمی‌کنیم، حتی اگر بگوید چای و نهار هم میهمان من هستید؛ زیرا این به معنای ذلت و تسلیم است و اسمش مذاکره نیست.

هم آمریکایی‌ها و هم متحدان او باید بدانند که ایران میز مذاکره را ترک نکرده بود، که اکنون برای برگشت به آن تلاش کند. آن‌ها خودشان رفتند و حالا هم خودشان باید با عذرخواهی بازگردند و حقوق ما را اعاده کنند.