فاطمه بهرک/

انتشار خبر سهمیه‌بندی سوخت در آخرین روز هفته گذشته موجب قفل شدن ترافیک در بسیاری از خیابان‌ها و جایگاه‌های سراسر کشور شد.

دراین ‌بین عده‌ای نیز به طمع ماهیگیری از این آب گل‌آلود عزم خود را جزم کردند تا با سوخت‌گیری چند نوبت، بر ذخیره سوخت و در نهایت عرضه به بازار سیاه سودی به جیب بزنند که با انتشار خبر شایعه سهمیه‌بندی این خواب تعبیر نشد.

سهمیه‌بندی هرچند برای بسیاری از شهروندان کابوس تلقی می‌شود و به قول آن‌ها همان حکایت کوپن‌های قدیم را در دهه 60 تداعی می‌کند، اما واقعیت این است که مردم سیستان‌وبلوچستان سال‌هاست دچار بنزین سهمیه‌بندی هستند و دست بر قضا بسیاری از مسئولان از اجرای این طرح به‌صورت سراسری اظهار خوشحالی می‌کنند، زیرا افزون بر 80 درصد سوخت قاچاق از سایر ‌استان‌ها به سمت مرزهای شرقی سرازیر است.

افزایش تصادفات

عمده‌ترین پیامدهای قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان علاوه بر اتلاف سرمایه‌های ملی، یکی از عوامل اصلی افزایش تصادفات و سوانح رانندگی منجر به فوت به‌واسطه برخورد با خودروهای حامل قاچاق سوخت و آتش گرفتن خودروهاست.

بنابرگفته علی خانقایی، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای سیستان‌وبلوچستان مجموع تصادفات ناوگان حامل قاچاق سوخت و حمل اتباع بیگانه غیرمجاز همواره در سال گذشته نیز افزون بر 15 درصد رشد داشته است و به دلیل تصادفات قاچاق سوخت در جاده‌های ارتباطی این استان تعدادی از هموطنان متأثر از آتش گرفتن خودروها جان خود را از دست می‌دهند.

تضییع نیروی کار

عمده‌ترین دلیل قاچاق سوخت در کشور مسئله «تفاوت قیمت این محصول در ایران و کشورهای همسایه» است. موضوعی که دو وجه دارد یکی افزایش انگیزه قاچاقچیان کلان و دیگری فرصتی جهت درآمدزایی برای افراد بیکار و یا با سطح درآمدی پایین در استان‌های مرزی.

قاچاق سوخت متأسفانه در سیستان‌وبلوچستان بسیاری از نیروی جویای کار را به خود جلب کرده است تا آنجا که اکثر راننده‌های خودروهای سوختکش در این استان را جوانان با دستمزدهای اندک تشکیل می‌دهند که با وقوع تصادف احتمال مرگ آن‌ها در میان شعله‌های آتش حتمی است.

در همین رابطه معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان‌وبلوچستان به خبرنگار ما می‌گوید: سود سرشار قاچاق سوخت در این استان موجب شده تا گرایش کشاورزان و روستاییان به سمت قاچاق افزایش یابد و افرادی که به این سود عادت کنند برگشتشان به کار کشاورزی و دامداری با مشکل روبه‌رو خواهد شد و درواقع قاچاق سوخت، کشاورز و دامدار و نیروهای مولد را به مصرف‌کننده و قاچاقچی تبدیل کرده است.

وی ابراز می‌کند: همچنین کاهش قدرت خرید خانوارهای نوار مرزی، وابستگی معیشت مرزنشینان به درآمدهای حاصل از قاچاق فراورده‌های نفتی را افزایش داده است.

شیب قاچاق در مرزهای شرقی

وی ابراز می‌کند: تفاوت قیمت سوخت یارانه‌ای در داخل کشور موجب شده تا بسیاری از افراد و شرکت‌های خارج از استان نیز در پوشش ارسال و یا صادرات حلال‌ها، مشتقات نفتی، اسید و هیدروکربن با صدور حواله‌های سوخت جعلی برای مصارف عمومی و به نام مالکان شناورها اقدام و به سمت مرزهای شرقی سرازیر کنند.

وی یادآور می‌شود: دریافت سهمیه از جایگاه‌ها، جاسازی و تعبیه باک غیراستاندارد در اتوبوس‌های مسافربری به مقصد مناطق مرزی و نصب مخازن در کفی خودروهای باری و سنگین و استفاده از پوشش حمل کود حیوانی بخش دیگری از شگردهای ارتکاب قاچاق سوخت در این استان است.

وی عمده‌ترین پیامدهای قاچاق سوخت در این استان را هدررفت سرمایه‌های ملی و افزایش تصادفات منجر به فوت، گسترش پدیده شوم رشوه و فساد اداری، پول‌شویی و رونق کسب‌وکارهای کاذب عنوان می‌کند و می‌افزاید: در همین راستا اجرای طرح سهمیه‌بندی، ایجاد اشتغال پایدار و تقویت معیشت مرزنشینان و توسعه فعالیت‌های اقتصادی مناطق مرزی می‌تواند به پیشگیری و کاهش قاچاق سوخت در این استان کمک شایانی کند.

قاچاق میلیونی

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان نیز گفت: تفاوت فاحش قیمت فروش فراورده‌های نفتی در جایگاه با قیمت آن‌سوی مرزها به افزایش قاچاق سوخت دامن زده است و متأسفانه بسیاری از جوانان ما نیز به این شغل روی آورده و مبادرت به قاچاق سوخت می‌کنند.

علیرضا نورا اظهار کرد: روزانه بین 3 تا 5 میلیون لیتر قاچاق سوخت صورت می‌گیرد، درحالی‌که کل سهمیه سوخت تخصیصی روزانه استان ما بسیار کمتر از این میزان است و این امر بیانگر این است که قاچاق منشأ خارج استانی دارد.

وی بابیان اینکه سوخت از مرزهای شرقی کشور بویژه از استان سیستان‌وبلوچستان و از مرز سراوان قاچاق می‌شود، گفت: بسیاری از کامیون‌های ورودی به استان سیستان که کالا حمل می‌کنند، سوخت ماشین خود را به افراد خاصی می‌فروشند و آن‌ها نیز مبادرت به قاچاق سوخت می‌کنند.

وی اذعان کرد: در گذشته نفت و گاز حجم زیادی از قاچاق را به خود اختصاص داده بودند، اما در حال حاضر بنزین نیز در سبد سوخت‌های قاچاق قرار گرفته است که این امر ناشی از تفاوت ریال ایران و روپیه پاکستان است و با فروش بنزین درآمد هنگفتی عاید قاچاقچیان می‌شود.