قدس آنلاین-گروه استان ها: ورود فاضلاب‌های صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخاله‌ها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت‌وساز در حریم تالاب، آتش زدن نیزارها باهدف تصرف، ورود رسوبات از رودخانه‌ها و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب همگی از مشکلاتی است که حیات تالاب انزلی را سال‌ها به خطر انداخته است.

آلایندگی‌های حادث‌شده بر این تالاب موجب شد تا سازمان محیط‌زیست طرح موسوم به زیست پالایی تالاب انزلی با ماده «بایوجمی» را به مرحله اجرا بگذارد.

این طرح در حالی با بودجه ۹۰۰ میلیارد تومانی به اجرا درآمد که از همان ابتدا بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست و استادان دانشگاه، نسبت به مخاطرات جبران‌ناپذیر اجرای این طرح در تالاب انزلی هشدار دادند و حتی دامنه اعتراضات به تریبون نماز جمعه نیز کشیده شد.

در حالی که اجرای این طرح به کابوس دوستداران محیط زیست تبدیل شده بود اما سازمان حفاظت محیط‌زیست با استناد به اینکه طرح مذکور مدت کوتاهی به‌صورت آزمایشی در استخرهای پرورش ماهی شیلات مورداستفاده قرارگرفته و پیامد سوئی به‌جا نگذاشته، دفاعی تمام‌عیار از این طرح به نمایش گذاشت.

کارشناسان چه می‌گویند؟

این دفاع محیط‌زیست در حالی رسانه‌ای شد که به استناد مطالعه‌های صورت گرفته در سال ۱۳۹۵ توسط دانشگاه تهران روی رسوبات تالاب انزلی و همچنین مطالب ذکرشده در پروژه روش بررسی اثربخشی اجرای طرح افزایش عمق تالاب انزلی به‌وسیله نانوذره«تیتانیوم دی‌اکساید» در سال ۱۳۹۷ (که دست بر قضا در هر دو این مطالعات، مجری پروژه، دکتر کرباسی ناظر پروژه بایوجمی بود) به‌صراحت بیان‌شده است که «درمجموع نتایج شاخص‌های کیفی که برای رسوبات تالاب انزلی استفاده‌شده است بیانگر این موضوع بوده که رسوبات این تالاب دارای آلودگی کم تا متوسط است.

بااین‌وجود مقادیر فلزات کادمیوم و سرب که جزو فلزات سمی محسوب می‌شوند در بخش‌هایی از تالاب انزلی زیاد بوده است.

پس باید بپذیریم که مطالعه صورت گرفته توسط دانشگاه تهران و دکتر کرباسی اشتباه بوده یا این‌که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گیلان، بدون مطالعه سعی کرده  تا به هر قیمتی پروژه بایوجمی را اجرا کند.

اعلام‌جرم علیه خاطیان

این موضوع موجب شد تا دادستان عمومی و انقلاب بندر انزلی علیه عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به اتهام تخریب محیط‌زیست به دلیل اجرای طرح «بایوجمی» در تالاب بین‌المللی انزلی اعلام‌جرم کند.

از همان ابتدای آغاز طرح بایوجمی بسیاری از کارشناسان محیط زیست و استادان دانشگاه، نسبت به مخاطرات جبران‌ناپذیر اجرای این طرح در تالاب انزلی هشدار دادندبا توجه به بررسی‌های انجام‌شده و نظرات رسمی اساتید معتبر کشور و به استناد دستورالعمل نحوه نظارت و پیگیری حقوق عامه، با ورود سید رحمان سید زاده دادستان بندرانزلی دستور توقف اجرای آن به‌صورت موقت صادر و متعاقباً علیه خاطیان اعلام‌جرم شد.

در دلایل و مستندات مربوط به این پرونده قیدشده که احیای تالاب با روش زیست پالایی یا همان بایوجمی، برخلاف نام آن‌یک روش بی‌خطر نیست و استفاده از نانو ذرات «دی‌اکسید تیتانیوم» به همراه «کلرید نقره» نشان داده که به‌رغم ادعای مجری و موافقین، روشی پرخطر و نگران‌کننده است.

در این میان نبود شناخت کافی مجریان طرح از محیط تالاب و چرخه‌های جریانات آبی آن و سست بودن دیواره به‌اصطلاح ایزوله باعث شد تا پس از اولین بارندگی دیواره‌های محدوده پنجاه هکتاری «سرخانکل» فروریخته و هزاران لیتر از این ماده سمی وارد محیط تالاب انزلی  شود.

همچنین در پرونده به این استناد شده که مقالات متعددی در مجلات معتبر علمی دنیا در ارتباط با نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم و کلرید نقره و احتمال بروز سرطان و انواع بیماری‌ها  منتشرشده است و همچنین نتایج تحقیقات دانشگاهی داخل کشور نیز نشان داده که بین استفاده از نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم و بروز انواع بیماری‌ها و سرطان ارتباط معناداری وجود دارد.

اطمینان خاطر به مردم

این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که قربانعلی محمد پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گیلان دهم تیرماه سال جاری به رسانه  ها گفت:  طرح بایوجمی یک طرح زیست پالایی است که برای کاهش رسوبات تالاب بین‌المللی انزلی اجراشده و خطرات زیست‌محیطی ندارد.

وی ، بابیان اینکه این طرح به‌صورت آزمایشی در ۴ نقطه از تالاب بین‌المللی انزلی اجراشده است در پاسخ به نگرانی جوامع محلی و دستگاه قضا اطمینان خاطر داد:  بیش از ۲ هزار نمونه آزمایشگاهی از طرح بایوجمی به مراکز علمی و آزمایشگاه‌های معتبر کشور و خارج از کشور ارسال‌شده و با توجه به پایین بودن میزان مصرف تیتانیوم این ماده سرطان‌زا نبوده و طبق آزمایش های انجام شده جزء مواد نانو نیست.