قدس آنلاین: ضربات سنگین نیروهای یمنی به ارتش عربستان به ویژه دو عملیات پهپادی علیه تاسیسات نفتی آرامکو و شکست سنگین لشکر زرهی سعودی‌ها در نجران در مقابل نیروهای انصارالله در عملیات دیروز، سیاست خارجی ریاض در مقابل ایران را در روزهای اخیر دچار سردرگمی فاحش کرده است.

از یکسو ملک سلمان، عمران خان رئیس جمهور پاکستان را واسطه کرده و از او می‌خواهد تا برای کاهش تنش در منطقه و خلیج فارس  بین ایران و کشورش میانجی‌گری کند، از سوی دیگر عادل الجبیر وزیر مشاور در امور خارجی او در فضای رسانه‌ای حملات تندی را علیه ایران صورت داده و تهران را به آتش افروزی و سیاست تهاجمی علیه همسایگانش متهم کرده و از جامعه جهانی به ویژه اروپایی‌ها می‌خواهد تا علیه ایران و فشار بر آن متحد شوند.

عادل عبد المهدی نخست وزیر عراق هم چهارشنبه گذشته به ریاض سفر کرد و طرح خود را با مقامات عربستان در میان گذاشت. دفتر او در بیانیه‌ای اعلام کرد که سفر عبدالمهدی به ریاض «برای بررسی روابط دو کشور و وضعیت منطقه‌ای و تلاش‌های برای کاهش تنش‌ها، کشمکش‌ها و برقراری بهترین روابط با همه کشورهای همسایه، برادر و دوست، انجام می‌شود».

وبگاه خبری «بغداد الیوم» نیز اعلام کرد که عبدالمهدی در این سفر قرار است میان تهران و ریاض، وساطت کند. امروز برخی منابع عراقی از احتمال سفر عبدالمهدی در روزهای آینده به تهران در ادامه رایزنی هایش با مقامات عربستان خبر دادند هرچند  نخست وزیر عراق ساعاتی بعد در یک نشست خبری این موضوع را رد کرد و گفت که وی فعلا برنامه ای برای سفر به ایران ندارد. از اینرو به نظر می‌رسد با وجود  آنکه در روزهای قبل اعلام شده بود نخست وزیر عراق منتظر بازگشت روحانی از نیویورک است تا با او دیدار کند، ریاض تغییر موضع داده است و این اتفاق را می توان از اظهارات تند دیروز عادل الجبیر وزیر مشاور در امور خارجی سعودی ها نیز دریافت.

این درحالیست که جمهوری اسلامی ایران نیز در مقابل طرح «ابتکار صلح هرمز» را مطرح کرده که متضمن صلح و امنیت تنگه هرمز و خلیج فارس بر مبنای همکاری منطقه‌ای باشد.

ریاض به دنبال خروج آبرومندانه از بحران

جعفر قنادباشی کارشناس مسائل منطقه در مورد این تحولات با اشاره به اینکه مناسبات ایران و عربستان به مرحله خاص و حادی رسیده که نمونه و سابقه‌ای ندارد و رژیم سعودی در خصومت ورزی علیه ایران به نهایت کار و افراط رسیده است می‌گوید: ابراز تمایل ریاض برای میانجیگری دیگر کشورها در حالی که آنها در عرصه مسائل دو جانبه و منطقه‌ای کارهایی را کرده‌اند که برخی در حد جنایت بین‌المللی است مثل انفجار سفارت ما در لبنان تحریک گروه‌های قومی و مذهبی در مناطق مرزی ما  کمک‌های مستمر به گروهک های تروریستی و منافقین و دعوت از کشورهای عربی برای قطع رابطه  و امضای پیمان‌های مختلف علیه ایران و حزب الله و... را باید با دیده شک نگریست. ضمن اینکه عادی شدن روابط بین دو کشور ساده‌ای نیست و پهنای گسترده‌ای و گستره وسیعی از اختلافات و خصومت‌ها و پرونده ها وجود دارد که حل و فصل ان زمان می برد. نکته مهم چرایی تقاضای عربستان از دیگر کشورهاست برای میانجیگری.

وی می‌افزاید: عربستان به رغم اینکه در صدد حفظ پرستیژ خود است و نمی‌خواهد شکست خورده همه منازعات معرفی شود، به ناچار رو به یک دیپلماسی پنهان و غیر مستقیم آورده است، البته جمهوری اسلامی ایران از این دریچه به موضوع نگاه نمی‌کند بلکه نگاه تهران به موضوع کاهش تنش از مسیر پیمان صلح هرمز است و  و اینکه فرصتی پیش آید که نیروهای خارجی در منطقه حضورشان کمتر شود و مسائل منطقه از طریق تعامل و همکاری کشورهای منطقه حل و فصل شود.

قنادباشی با اشاره به اینکه ایران در گذشته نیز پیشنهاد پیمان عدم تعرض، گفتگوهای منطقه‌ای و ... را مطرح کرده بود اضافه می‌کند: تهران همواره خواهان مسیر عقلانی و منطقی در مورد روابط با عربستان بوده است اما حکومت ریاض در چند سال اخیر دچار اشتباه محاسباتی و توهم و خود بزرگ بینی بود و تصور می‌کرد که می‌تواند ایران را از معادلات منطقه و جهان اسلام حذف کند به همین دلیل هم به اقدام نظامی علیه محور مقاومت روی آورد. اما ضربات سنگینی که در هفته های اخیر نیروهای یمنی بر این کشور وارد کردند و ابراز علاقه به مذاکره نشانه اینست که آنها ضعف و ناتوانی خود را درک کرده‌اند.

قناد باشی تأکید می‌کند: یکی از دلایل این تمایل عملیاتی است که روی زمین اتفاق افتاد و نشان داد نیروی زمینی عربستان هم توان مقابله با نیروهای یمن و انصارالله را ندارد. این برای عربستان بسیار ناگوار است زیرا آشکار شد آنها نه در هوا و نه در زمین دیگر توان مقابله حتی با نیروهای یمن را هم ندارند چه رسد به درگیری با ایران.

این کارشناس مسائل منطقه می‌گوید: عربستان زیر فشار زیاد است. اظهارات افرادی مثل عادل الجبیر و اتهاماتش علیه ایران در حالی که حکومت این کشور به دنبال میانجی است برای حفظ آبروست.

قنادباشی البته به این موضوع هم اشاره می‌کند که عراق با طرح ابتکاری خود بیشتر به دنبال رفع دغدغه‌های امنیتی خودش در منطقه است و می‌خواهد خیالش از وقع یک درگیری و جنگ راحت شود از اینرو احتمال حمایت و پیوستن عراق به طرح ابتکار صلح هرمز نیز وجود دارد.

درک واقعیتهای میدانی

احمد دستمالچیان سفیر سابق ایران در لبنان هم با اشاره به خبر درخواست پادشاه عربستان سعودی از عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان برای میانجیگری میان تهران و ریاض و همچنین سفر عادل عبدالمهدی،  در خصوص امکان تغییر سیاست‌های ریاض برای کاهش تنش با تهران، می‌گوید: عربستان به خصوص طی ماه‌های اخیر دچار ضربات سختی از طرف یمنی‌ها شده و شکست‌های متعددی را متحمل شده است. حمله اخیر ارتش یمن به تاسیسات نفتی آرامکو، تغییرات مهمی را در صحنه آرایش سیاسی- نظامی بین یمن و عربستان ایجاد کرد و در نتیجه ریاض با توجه به اینکه در حال حاضر امارت نیز دیگر در کنارش نیست و از ائتلاف خارج شده است در صحنه تنها و منزوی مانده و بنابراین باید بین دو راه یکی را انتخاب کند.

وی تأکید می‌کند: یک راه پیش روی عربستان ادامه خشونت و نظامی‌گری و دریافت ضربات بیشتر از سوی نیروهای انصارالله است و راه دوم این است که از روی حکمت، تدبیر و عقلانیت به گفت‌وگو بنشیند.

این کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه  در گفتگو با ایلنا می‌افزاید: با توجه به اینکه عربستان در حال حاضر پس از این بحران‌ها منزوی شده و شکست خورده و هیچ دستاورد سیاسی و نظامی طی سالیان گذشته نداشته و آن چیزی را که از آمریکا متوقع بود که از این کشور حمایت کند نیز اجابت نشده، در حال نزدیک شدن به واقعیت‌هایی است تا خودش را از این باتلاق خودساخته بیرون بیاورد.

دستمالچیان خاطرنشان می‌کند: جمهوری اسلامی ایران همیشه اعلام آمادگی کرده که با کشورهای همسایه در صلح و امنیت کامل باشد و دست برادری تهران همواره و در بدترین حالت نیز به سوی این کشورها دراز بوده و در حال حاضر این ریاض است که باید به ندای مثبت ایران پاسخ دهد و برای حل و فصل مسائل منطقه در کنار همسایه شمالی خود قرار بگیرد.

انتهای پیام/