مهدی خالدی/
هنوز تبعات قتل فجیع جمال خاشقچی منتقد دربار سعودی بر سر حکام آل سعود سنگینی می‌کند و این پادشاهی نتوانسته از زیر بار رسوایی آن کمر راست کند، که رسانه‌ها از قتل مشکوک «عبدالعزیز الفغم» محافظ شخصی ملک سلمان پادشاه عربستان خبر دادند؛ اقدامی که از تداوم جنگ قدرت گسترده در پشت پرده خاندان آل سعود حکایت دارد.
اگرچه سخنگوی پلیس مکه کمی بعد با صدور بیانیه‌ای رسمی ضمن تأیید خبر قتل محافظ شخصی ملک سلمان، کشته شدن الفغم را به سبب اختلافات شخصی دانسته، اما بسیاری از ناظران و تحلیلگران این موضوع را مشکوک و توطئه‌ای از سوی دربار آل سعود دانسته‌اند. در بیانیه پلیس آمده است که محافظ شخصی پادشاه عربستان به ضرب گلوله دوست خود و در استان جده کشته شد. فرد ضارب نیز پس از درگیری با نیروهای امنیتی کشته شده است. بسیاری از کاربران فضای مجازی کشته شدن سریع فرد ضارب را مشکوک قلمداد کرده و نوشته‌اند که شاید دولت سعودی خواسته با کشتن وی حقایقی را کتمان کند.
«الفغم» در قصر پادشاهی کشته شده نه در جده
این در حالی است که «محمد العتیبی» فعال عربستانی، به نقل از یکی از اقوام مقتول در توییتر خبر داد وی در جریان سوءقصد نافرجام به جان ملک سلمان در قصر پادشاهی، کشته شده است. «علی الاحمد»، روزنامه‌نگار تحقیقی سعودی نیز در حساب کاربری‌اش در توییتر با بیان اینکه محافظ شخصی ملک سلمان، چند روز پیش از سمتش عزل شده بود، مرگ الفغم را مشکوک خواند. «مجتهد» افشاگر معروف عربستانی اما در توییتر خود نوشت که بر خلاف ادعای مقامات سعودی «عبدالعزیز الفغم» در زمان قتل نه در منزل دوستش بلکه در کاخ پادشاهی حضور داشته است.
او در ادامه نوشت: الفغم از اعضای قدیمی گارد حفاظتی بود و از این رو به کل خاندان آل سعود وفاداری داشت و در نظر ولیعهد بر روی وفاداری او به شخص خاصی نمی‌شد حساب باز کرد. محمد بن سلمان نیز بارها گفته بود که قصد دارد او را کنار بگذارد. علاوه براین «محمد المسعری» معارض سعودی مقیم در لندن پنج ماه پیش نسبت به امکان قتل عبدالعزیز الفغم به دست محمد بن سلمان ولیعهد سعودی هشدار داده بود. المسعری در پیامی توییتری نوشته بود: عبدالعزیز الفغم... بن سلمان فردا سر تو و اعضای گروهت را زیر آب خواهد کرد و افرادی از گروه کلمبیایی بلاک واتر را جایگزین شما خواهد کرد. گفتنی است عبدالعزیز الفغم سال ۱۴۱۰ هـ. ق وارد دانشکده نظامی ملک خالد شد و پس از دانش آموختگی در سال ۱۴۱۲ به گارد حفاظتی پادشاهی پیوست.
الفغم ابتدا محافظ شخصی ملک عبدالله پادشاه سابق این کشور بود که بعد از فوتش محافظ شخصی ملک سلمان شد. ملک سلمان در سال ۲۰۱۷ با ترفیع درجه الفغم، به وی درجه سرتیپی داد. وی به همراهی همیشگی با پادشاه سعودی معروف بود. خبر کشته شدن محافظ شخصی ملک سلمان در حالی منتشر می‌شود که جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد سعودی که از سال ۲۰۱۷ در آمریکا تحلیلگر روزنامه واشنگتن پست بود، روز ۲ اکتبر سال گذشته میلادی پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ناپدید شد. شواهد نشان می‌دهد او در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسیده و جسدش تکه‌تکه شده و از آنجا خارج شده‌است. نهادهای حقوق بشری وابسته به سازمان ملل در گزارش‌هایی که در رابطه با این اتفاق منتشر کرده‌اند، محمد بن سلمان را به دست داشتن در این قتل متهم می‌کنند.
حاکمیت بحران بی‌اعتمادی بر رأس نظام سعودی
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با قدس در تحلیل تحولات اخیر و افزایش جنگ قدرت در خاندان سعودی با بیان اینکه آل سعود هیچ گاه در طول زمامداری بیش از ۸۰ ساله خود تا این حد دچار اختلاف و چند دستگی نبوده گفت: اگرچه از همان ابتدای شکل‌گیری رژیم سعودی اختلاف وجود داشته اما اکنون این منازعه درون قبیله‌ای گسترش یافته که این مسئله می‌تواند تضعیف بیشتر آل سعود را در صحنه داخلی و بین‌المللی به همراه داشته باشد. وی با بیان اینکه نزاع میان دو قبیله و جریان قدرتمند «السدیری‌ها» و «الشمری‌ها» در عربستان تاریخی بوده و به ویژه با به قدرت رسیدن ملک عبدالله پادشاه سابق که به قبیله شمری وابسته بود، افزایش یافت افزود: اما با مرگ او در سال ۲۰۱۵ و روی کار آمدن ملک سلمان روند حذف اعضای قبیله مادری عبدالله از هرم قدرت کلید خورد.
این روند حذف مخالفان در چند سال گذشته نیز به شدت ادامه داشته، طوری که کنار گذاشتن محمد بن نایف از مقام ولیعهدی و جایگزینی محمد بن سلمان را نیز در همین حوزه و در راستای هموار شدن راه این شاهزاده جاه طلب جوان برای رسیدن به رأس هرم قدرت می‌توان قلمداد کرد. این تحلیلگر مسائل منطقه ادامه داد: قتل خاشقچی نیز در همین پازل حذف مخالفان بن سلمان قابل تحلیل است؛ چراکه ریاض دریافته بود وی اطلاعات حساسی را در اختیار دارد که می‌تواند برای آینده ولیعهد مشکل ساز شده و چالش آفرین باشد. بنابراین اکنون آل سعود به شدت ضعیف و آسیب پذیر و بحران بدبینی و بی‌اعتمادی بر رأس آن سایه افکنده است، تا جایی که چند سال است که محافظان بسیاری از شاهزادگان سرشناس سعودی از جمله بن سلمان به اکیپ‌های امنیتی آمریکایی سپرده شده است.
تخریب بیش از پیش وجهه بین‌المللی سعودی
احمد بخشایش اردستانی دیگر تحلیلگر مسائل منطقه نیز با بیان اینکه جنگ قدرت در خاندان سعودی وجود داشته، گفت: نکته‌ای که اکنون وجود دارد تأثیر این مسئله بر وجهه بین‌المللی آل سعودی است. وی تصریح کرد: اگر مشخص شود این قتل هم با هدایت دربار سعودی صورت گرفته این مسئله قطعاً روابط ریاض با شرکای غربی آن را تحت تأثیر قرار داده و فشار بین‌المللی بر ریاض که تحت فشار جنگ یمن نیز قرار دارد را افزایش خواهد داد. بخشایش اردستانی ادامه داد: محمد بن سلمان در حالی که با همه ابزارهای پنهان و آشکار برای حذف مخالفانش تلاش می‌کند، در همین حال با به راه انداختن شوی نمایشی و دادن آزادی‌های صوری به مردم عربستان در صدد است این‌گونه وانمود کند که در مسیر حرکت کشورش به سمت آرمان‌های غربی قرار دارد، اما همین ولنگاری فرهنگی او هم جز برانگیختن مخالفت جامعه سنتی عربستان هیچ دستاوردی برای او نداشته و در نهایت مرگ آل سعود را نزدیک‌تر خواهد کرد.
نظر شما