قدس آنلاین: درس تعلیم و تربیت اسلامی یا تعلیمات دینی و قرآنی که در تمامی مقاطع تحصیلی و حتی در دانشگاه‌ها با نام معارف اسلامی در تمامی رشته‌ها تدریس می‌شود، نشان از اهمیت آموزش دینی و تربیت انسان‌هایی با اعتقادات دینی در جامعه اسلامی ما دارد. تربیتی که از سنین پایین و دوران ابتدایی آغاز شده و تا بالاترین مراحل آموزشی ادامه پیدا می‌کند. اما این سؤال در جامعه مطرح است که آیا آموزش چند ساله تعلیمات دینی و درس‌های معارفی در زندگی دینی دانش‌آموزان اثر دارد و می‌توان ردی از آن دروس را در رفتار و زندگی آن‌ها دید؟ آیا محتوای دینی کتاب‌ها، نوجوانان را جذب می‌کند؟
به همین منظور و برای پی بردن به مشکلات این حوزه با دکتر ابراهیم سحرخیز، معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش و کارشناس آموزش کشور که سابقه تدریس بیش از ۲۰ سال در دروس دینی و معارف دارد، به گفت‌وگو نشستیم. به باور او کتاب‌های درسی دینی، شیوه تدریس و حتی ارزشیابی مقاطع مختلف تحصیلی نیاز به بازنگری دارند.
تدریس معارف در مدارس کشور مشکل دارد
دکتر ابراهیم سحرخیز در ابتدا با اشاره به اهمیت نیروی انسانی در کیفیت آموزش درس معارف در دبیرستان‌ها می‌گوید: در حوزه تدریس معارف، دروس دینی و قرآن در مدارس کشور مشکل داریم. واقعیت این است که باید در خصوص توانمندسازی معلمان درس دینی و گزینش اولیه آن‌ها تجدید نظر جدی صورت پذیرد، زیرا معلمان درس دینی باید معلمان با انگیزه و عالم به مسائل روز باشند. امروز چالش‌هایی در جامعه دیده می‌شوند که برای دانش‌آموز سؤال ایجاد می‌کند و اگر معلم پاسخی برای این پرسش‌ها نداشته باشد، موجب دل‌زدگی می‌شود. امری که در یک دهه اخیر تبدیل به مشکل شده است.
او اضافه می‌کند: در حوزه معارف اسلامی چالش دیگری هم داریم. دانش‌آموزان ما در حوزه معارف اسلامی در جامعه با تعارض‌هایی مواجه هستند و تا زمانی که این تعارض‌ها حل نشوند در تدریس علوم اسلامی چالش خواهیم داشت. باید از دوره ابتدایی روی کودکان کار کنیم و در حوزه تعلیم و تربیت نباید فقط آموزش و پرورش را ببینیم. بسیاری از نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌ها در حوزه تعلیم و تربیت نقش دارند. البته از یاد نبریم که خانواده و حوزه‌های علمیه نیز در این راه مؤثر هستند و اگر حوزه تعلیم و تربیت را محدود به آموزش و پرورش کنیم و تمام کاسه کوزه‌ها را سر معلم بشکنیم، بی‌انصافی است.
باید در تدوین کتاب‌های درسی دینی بازنگری شود
معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اهمیت برنامه‌ریزی بیان می‌کند: تصور من این است که باید در تدوین کتاب‌های درسی دینی بازنگری جدی شود. از دوره ابتدایی تا دوره متوسطه دوم و گاه تا دانشگاه روی اصول دین کار می‌کنیم و دانش‌آموز احساس می‌کند که مطالب تکراری هستند. ضمن اینکه ارزشیابی در دروس دینی باید با ارزشیابی سایر درس‌ها متفاوت باشد. برخی تصور می‌کنند درس دینی درس جبران‌کننده سایر دروس و ترمیم‌کننده معدل آن‌هاست. با این ارزشیابی توفیق پیدا نمی‌کنیم و باید به سمتی برویم که باور، رفتار و نگرش دانش‌آموز تغییر کند.
دکتر سحرخیز عنوان می‌کند: باید به سمتی برویم که از مرحله دانش و درک مطلب فراتر رفته و در حوزه احکام و اخلاق به مرحله کاربرد برسیم. لازمه آن این است که متغیرهای مداخله‌گری که در جامعه وجود دارند خنثی شوند. در حوزه تدریس هم باید از امتحانات کلیشه‌ای بیرون برویم، زیرا کنکور تأثیر سوئی حتی بر دروس دینی و مباحث اسلامی گذاشته است و این در صورتی است که جهان‌بینی یک بحث اعتقادی است و در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که وهابیت و دنیای غرب مسائل دینی را تشکیک می‌کنند، پس باید مسائل دینی را به سبک و سیاق شهید مطهری مطرح کنیم.
قداست درس دینی از نمره‌محوری و کنکورمحوری جدا شود
این کارشناس آموزش یادآور می‌شود: شهید مطهری کتابی به نام علل گرایش به مادیگری دارد و در آن مطرح می‌کند که چرا کشورهای اروپایی پس از رنسانس دچار دین‌گریزی شدند و چه عواملی سبب شد غرب به سمت مادیگری برود و به سکولاریسم و لائیک گرایش پیدا کند. این امور را باید بررسی کرده و از آن‌ها درس بگیریم. اگر برنامه داشته باشیم متوجه می‌شویم که اضافه کردن ساعت تدریس دینی و قرآن مهم نیست، برخی از مدارس بدون مجوز بخشی از این ساعت را به دروس دیگر اختصاص می‌دهند.
او تصریح می‌کند: ما باید در همان یکی دو ساعتی که برای آموزش دروس دینی در هفته مشخص شده به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم با کتاب‌هایی که با سبک و سیاق روز نوشته شده و پاسخگوی سؤالات و شبهات شاگردان است، به بهترین شیوه دانش‌آموزان را با مباحث دینی و اسلامی آشنا کنیم و بدانیم در حوزه معارف اسلامی فقط حوزه علمیه کفایت نمی‌کند؛ البته وجود آن‌ها لازم هست ولی کافی نیست.
معاون سابق آموزش متوسطه در آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: ما امروز دانش برنامه‌ریزی درسی را نادیده گرفته‌ایم. لازم است که در کنار کارشناسان حوزوی، متخصصان برنامه‌ریزی درسی و یادگیری بوده و با کمک جامعه‌شناسان در تدوین کتاب‌های درسی دینی و معارفی بازنگری انجام شود تا قداست درس دینی از نمره محوری و کنکورمحوری جدا شود.
باید برای آموزش علوم اسلامی در مدارس هدفگذاری کنیم
سحرخیز می‌گوید: معتقدم نباید هیچ دانش‌آموزی در درس دینی مردود شود و باید نحوه ارزشیابی آن تغییر کند یعنی به گونه‌ای درس دینی را ارزیابی کنند که در پایان مردودی نداشته باشیم. همان آسیبی که در آموزش زبان خارجی داریم در درس قرآن هم داریم و این نتیجه مشکلات موجود و خوب عمل نکردن ما در این حوزه است.
او در پایان تأکید می‌کند: باید برای تدریس درس دینی و علوم اسلامی هدفگذاری کنیم زیرا بسیار دیده می‌شود که برخی از افراد پس از ۱۲سال مطالعه کتاب‌های درسی دینی، قرآن و زبان عربی نمی‌توانند حتی قرآن را به درستی روخوانی کنند. این در صورتی است که ما در یک زمان دروس عربی و معارف را به صورت پیچیده‌ای تدریس می‌کردیم. برخی از مطالب این دروس به درد آینده دانش‌آموزان نمی‌خورند. باید بتوانیم با کتاب‌های درسی، مباحث دینی را به نوعی شفاف کنیم که دانش‌آموز بتواند پاسخ شبهات و پرسش‌هایش را بگیرد و بداند «دین ما عین سیاستمان است و سیاستمان عین دیانتمان» چه معنایی دارد و او چگونه می‌تواند در زندگی از قرآن بهره بگیرد.
انتهای پیام/
نظر شما