پیام سلطانی کارشناس فرهنگ و زبانهای باستانی در گفت‌وگو با قدس آنلاین در خصوص نقش اساطیر در شکل گیری آیین شب یلدا گفت: براساس متون کلاسیک آئین زرتشتی ایرانیان پیش از ظهور اسلام جشن‌های مختلفی برگزار می‌کردند. از آنجایی که اساطیر نقش ویژه‌ای درجشن‌های ایرانیان داشته و اساطیر دارای ریشه مذهبی هستند و با باورهای دینی مردم عجین شده‌اند، مردم دنباله رو اساطیر بوده و اغلب خود را ملزم به تبعیت و الگوگیری از اساطیر می‌دانسته‌اند. در متون دینی زرتشتی به برگزاری شب چله اشاره‌ای نشده است یعنی براساس نوشته‌هایی که اینک در اختیار داریم نمی‌توانیم اطلاعات مستندی از این آیین ارائه دهیم تا به طور روشن دلیل، خاستگاه و هدف برگزاری مراسم چله را بیان کنیم.

وی دراین باره افزود:  در مواقعی که متن‌های کلاسیک اشاره روشنی به اصالت و چرایی برگزاری آیین‌ها ندارد، با استفاده از دیدگاه‌های پدیدار شناسانه آیین‌ها تبیین می‌شود بنابراین به صرف پرداختن و تشریح آیین، تبین ماهیت اصلی و فلسفه وجودی آیین مورد نظر قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر تئوریهای  اسطوره شناسی کمک می‌کند تا با نقش اساطیر در زندگی انسان مقدس آشنا شویم. جشن چله یا شب یلدا را اگر با  استفاده از اطلاعات کنونی اعم از نحوه و زمان برگزاری مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که جشن یلدا آیین پاسداشت آتش و خورشید و مبارزه با سرما و نکوهش سیاهی زمستان بوده است.

این اسطوره شناس تصریح کرد: اساطیر همواره الگویی در زندگی انسان مقدس بوده‌اند و با نوع مواجهه خود با خطرات و مشکلات طبیعی و غیر طبیعی درس‌ها و راه و روش زندگی کردن را به مردم می آموخته‌اند. آنها به عنوان یک قهرمان از زمان ازلی با مبارزه با مشکلات و موانع باعث تقویت اعتماد به نفس در مردم می‌شدند تا مردم در رویارویی با مشکلات به حل آن مبادرت ورزند.

 پیام سلطانی گفت: آیین شب چله که در اولین شب زمستان گرامی داشته می‌شود با ایجاد انگیزه در ایرانیان باستان آنها را به مقابله با  سرما دعوت کرده است. از آنجایی که سرما منفور ایرانیان بوده است و معتقد بودند سرما آفریده دیو است نه اهورامزدا، مبارزه با سرما را جشن می‌گرفتند. در متون باستانی آمده است ده ماه از یک سال ایرانیان باستان پیش ازمهاجرت به ایران در زمستان می‌گذشته لذا آنها سرما را دیو و دشمن می‌پنداشتند. ایرانیان برای مبارزه با دیو سرما با پناه بردن به اساطیر و آیین‌ها به دنبال تبعیت و الگوگیری از اسطوره‌ها در پشت سر گذاشتن زمستان و ایجاد آمادگی در برابر سرما بوده‌اند.

وی بیان داشت: در جهان اسطوره شناسی اصطلاحی به نام زمان ازلی وجود دارد که تبیین کننده شکل گرفتن خلقت است؛ خلقتی که روایتهای اساطیری درآن زمان اتفاق افتاده است. پژوهشگران اسطوره شناسی معتقدند جهان اساطیر، زمان خطی نیست؛ یکی از مهمترین دلایل برگزاری آیین‌ها توسط انسان مقدس، فرار از زمان خطی است یعنی همین زندگی طبیعی و عادی؛ در حالی که زمان برای اساطیر خطی نیست یعنی انسانها با برگزاری آیین ها از زمان حال کنده می‌شوند و به زمان ازلی برمی‌گردند تا  با تکرار نمادین رفتارها و رویکردهای قهرمانان و با شبیه سازی همان رفتارها خود را در جایگاه آنها قرار دهند و از  نیروی موجودات ماورایی و قهرمانان بهره مند شوند تا بتوانند بر مشکل خاص غلبه کنند این فلسفه برگزاری آیین است.

وی در پایان تصریح نمود: با توجه به اینکه سرما منفور ایرانیان باستان بوده، آتش وخورشید نزد ایرانیان از جایگاه بالایی برخوردار بوده است. هرچند برخی معتقدند که یلدا زایش مهر است اما این روایت غلط است چرا که ایزد مهر روشنایی سپیده دم قبل از طلوع خورشید است اما ایرانیان با برگزاری شب چله تلاش داشتند تا با تاسی به ایزد خورشید در طولانی ترین شب سال از پس هوای سرد و سرما برآیند تا با  طلوع ایزد خورشید، امیدوارانه در انتظار طلوع دوباره خورشید باشند. آیین شب چله،آیین جشن تولد خورشید است پس در پایان باید گفت آیین شب چله الگوبرداری از اساطیر برای تاسی جستن به ایزد خورشید برای مقابله با سرما و سردی است.

انتهای پیام/