قدس آنلاین: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده گروه 1+4 روز جمعه از تصمیم سه کشور اروپایی برای به تاخیر انداختن مکانیزم حل اختلاف خبر داد.

این اقدام پس از آن رخ داد که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران صراحتا اعلام کرد در صورت فعال شدن مکانیزم ماشه ممکن است ایران حتی از کنوانسیون NPT هم خارج شود.

این درحالیست که حتی با عملیاتی شدن گام پنجم کاهش تعهدات فنی ایران در برجام پس از خروج آمریکا از این توافق، تهران اعلام کرد که ادامه همکاری‌های پادمانی خود با آژانس و البته اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و بازرسی‌های فراپادمانی خود ادامه می‌دهد و نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران ادامه خواهد داشت.

پیش از این انتظار می‌رفت ایران در گام پنجم اجرای بازرسی‌های فرا پادمانی پروتکل الحاقی را متوقف کند، اما پس از تصمیم غیرمنطقی تروئیکای اروپایی در رفتن به سمت مکانیزم ماشه، ایران هم مماشات را کنار گذاشته و از امکان خروج کامل از آژانس سخن گفت.

شوک تهران به سه پایتخت اروپایی

به نظر می‌رسد این اقدام یک شوک شدید و نگران کننده را به پایتخت‌های اروپایی که به دنبال گذاشتن ایران در گوشه رینگ و افزایش فشار برای گرفتن امتیاز مجانی بودند وارد کرده است.

جوزف بورل جمعه با صدور بیانیه‌ای با اشاره به تمدید بازه زمانی مکانیزم حل اختلافات در برجام اعلام کرد: «به دلیل پیچیدگی مسائل موجود، بر سر اینکه به زمان بیشتری نیاز است، به توافق رسیده‌ایم. بنابراین این بازه زمانی را تمدید می‌کنیم.»

بورل البته به مدت تمدید یا تعویق در نظر گرفته شده اشاره‌ای نکرده ،اما گفته است که کمیسیون مشترک در سطح کارشناسی یک جلسه در ماه فوریه  یعنی در بهمن ماه یا اوایل اسفند ماه برگزار خواهد کرد.

یک روز پیش از بیانیه جوزف بورل، منابع اروپایی از قصد سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس برای  طی کردن یک فرآیند اهسته و طولانی‌ مدت‌تر برای رایزنی و حل اختلاف با ایران خبر داده بودند.

یک ماه پیش‌تر اما ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه صراحتا گفته بود که آنها حتی در صورت فعال کردن مکانیزم حل اختلاف، قصد آنرا ندارند که مسئله را به شورای امنیت ارجاع دهند.

اعلام خبر تعویق مکانیزم حل اختلاف یا ماشه به این سرعت به همان اندازه غیر قابل پیش‌بینی بود که تصمیم عجولانه تروئیکای اروپایی برای فعال کردن مکانیزم ماشه با تاخیر پس از گام پنجم ایران دور از انتظار و منطق بود.

تصمیم سه کشور اروپایی برای فعال کردن مکانیزم ماشه در حالی که حتی به یکی از تعهدات خود وفق برجام و توافقات صورت گرفته پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای عمل نکرده‌اند عملا فرار به جلو و نوعی اعلام قرار گرفتن در کنار فشارهای آمریکایی‌ها بود.

حتی جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم نتوانست این موضوع را نادیده گرفته و انکار کند. او در مصاحبه با نشریه آلمانی اشپیگل اذعان کرد که «ایران پس از خروج یکجانبه آمریکایی‌ها از توافق هسته‌ای، خیلی صبوری کرد اما در نهایت، پاداش این شکیبایی اش را دریافت نکرد.»

موضوعی که حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاسی هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: باید گفت متاسفانه در دنیای سیاست  و حقوق بین الملل ، منطق حاکم نیست و عملا قدرت است که مناسبات سیاسی را شکل می‌دهد براین اساس شاهد هستیم اروپایی‌ها تلاش دارند به زور ایران را به انجام اقداماتی وادارند که نه بر اساس منافع ملی آنها است و نه امکانی برای مصالحه باقی گذاشته‌اند.

واکنش منفی جبهه شرقی

روسیه در واکنش به تصمیم کشورهای اروپایی برای به تعویق انداختن مکانیزم ماشه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که انتظار دارد نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام برای برنامه هسته‌ای ایران که قرار است در ماه فوریه (اواخر بهمن ماه) برگزار شود، به ممانعت از تشدید بیشتر بحران کنونی پیرامون توافق هسته‌ای کمک کند.

مسکو همچنین تاکید کرد: از تروئیکای اروپایی و هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در امور مربوط به برجام انتشار داریم تا روی این موضوع تمرکز کنند.

پکن هم در موضعی مشابه با اشاره به ضرورت حفاظت از توافق هسته ای ایران تصریح کرد فضا برای تلاش‌های دیپلماتیک کماکان وجود دارد و ایران هم از تعهداتش در قبال NPT تخطی نکرده است.

«فو سونگ» مدیرکل کنترل تسلیحات وزارت خارجه چین با تاکید بر اینکه فعالیت های هسته‌ای ایران به هیچوجه ناقض پیمان منع کنترل تسلیحات هسته‌ای نیست، گفت که کشورش از همه طرف‌ها می خواهد کرد که بر اختلافات مدیریت کرده و تدابیر لازم را برای حراست از توافق هسته‌ای اتخاذ کنند.

«فو سونگ» با اشاره به اینکه ایران اعلام کرده است باید موضوع خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی به طور قانونی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد، بر  موضع ایران در مورد غیر حقوقی بودن اقدام اروپا در فعال سازی مکانیزم ماشه و مقدم بودن اقدام ایران ذدر این زمینه صحه گذاشت و گفت: سه نامه در این زمینه به موگرینی در ماه های می، اوت و نوامبر نوشته شده و ایران از شروع فرایند حل مسئله در آنها خبر داده است.

گنگ شوانگ سخنگوی وزارت خارجه چین هم در مصاحبه مطبوعاتی اخیر خود گفت که فعال سازی مکانیزم حل اختلاف از سوی کشورهای اروپایی کمکی به حل مساله و کاهش تنش‌ها نمی‌کند.

برجام بدون جایگزین

در جبهه اروپایی برجام اما مهمترین و صریح‌ترین موضع متعلق به آنگلا مرکل صدراعظم آلمان بود که در سخنرانی خود در کنفرانس داووس، به واقعیت مهمی که زمینه ساز عقب نشینی اروپایی‌هاست اشاره کرد. او گفت: گفت تا توافق بهتری نسب به برجام حاصل نشود، دیگر کشورها نباید این توافق بین‌المللی را کنار بگذارند.

وی خروج از توافق هسته‌ای را در چنین شرایطی اشتباه خواند و افزود: ما نباید به ایران این پیام را مخابره کنیم که نقض این توافق، عواقبی به همراه نخواهد داشت.

عواقب این اتفاق البته آنگونه که شهروز برزگر عضو کمیته هسته‌ای مجلس شورای اسلامی در گفتگو با قدس آنلاین  اظهار داشت، تنها برای ایران نیست و طرف‌های دیگر برجام هم از ان متاثر خواهند شد و در این میان اروپایی‌ها بیش از دیگر طرف‌های ایران.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ، با اشاره به نگرانی و دغدغه امنیتی شدید اروپا در صورت شکست برجام افزود: سه کشور اروپایی از سوی آمریکا زیر فشارند و عملان نتوانسته‌اند تعهدات و قول‌های خودشان را برای حفظ برجام و وعده‌ای که برای حفظ این توافق داده بودند عملی کنند. این هم از لحاظ حیثیتی برای آنها بد شد و هم ایران در موضع برتر قرار گرفت. از اینرو با فضاسازی و تهدید به فعال کردن مکانیزم ماشه سیاست فرار به جلو و تغییر زمینه بازی را داشتند.

برزگر با بیان اینکه معتقدم تهدید اروپایی‌ها به مکانیزم ماشه از اول هم واقعی نبود، افزود: اروپایی ها بیش از هر گروه دیگری نگران بر هم خوردن برجام هستند زیرا تبعات امنیتی، سیاسی و اقتصادی آن بیش از همه متوجه آنهاست.

بازی دوسر برد برای ایران

عضو کمیته هسته‌ای مجلس با اشاره به اینکه بر هم خوردن برجام نه تنها هدف بعدی کشورهای غربی که متوقف یا محدود کردن برنامه موشکی ایران است را از دسترس دورتر می‌کند که احتمالا سبب توسعه سریعتر آن در فضای تهدید خواهد شد. آنها می‌دانند همانطور که سطح غنی سازی ایران ظرف چند روز افزایش یافت، برد و توان موشکهای ایران هم ظرف چند روز می‌تواند افزایش یابد.

برزگر خاطرنشان کرد: رفتن اروپایی‌ها به سمت مکانیزم ماشه یک خطای راهبردی بود زیرا اگر در کمیسیون حل اختلاف اعلام کنند که قانع شده‌اند که باید اینرا اعلام کنند چون آنها هستند که هیچ تعهدی را اجرا نکرده‌اند به معنای تایید موضع ایران خواهد بود و ایران برنده مطلق خواهد شد و اگر مسئله را به شورای امنیت ارجاع دهند که با وتوی آمریکا برجام بر هم خواهد خورد و این یعنی بحران امنیتی و سیاسی برای کل اروپا.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: اروپا فعلا در حال خرید زمان است تا ایران را در برجامی که چیزی از ان باقی نمانده نگه دارد چون با بر هم خوردن این توافق و به ویژه خروج ایران از NPT دیگر مانعی مقابل توسعه برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد.