قدس آنلاین: با اجماع گروههای سیاسی عراق بر معرفی «مصطفی الکاظمی» برای تصدی پست نخستوزیری، عدنان الزرفی از رقابت نخستوزیری کنارهگیری کرد. انتخاب نخستوزیر عراق و در پی آن روند تشکیل کابینه، موضوعی است که اهمیت و حساسیت آن تنها معطوف به داخل عراق نبوده و این مسئله جنبه خارجی و منطقهای نیز دارد.
انتخاب نخستوزیر عراق به خاطر همسایگی با ایران و روابط سیاسی و اقتصادی و اشتراکهای فرهنگی و دینی بین دو ملت از اهمیت و جایگاه برجستهای برخوردار است.
به تعبیر تحلیلگران خارجی، ایران و عراق همچون دو برادری هستند که زمین خوردن یکی، سبب زمین خوردن دیگری نیز میشود. شاید علت طمع کشورهای غربی در اختلافافکنی بین ایران و عراق همین باشد. از سوی دیگر بیدولتی هر کشور منطقه موجب بیثباتی کل منطقه خواهد شد و این بیثباتی به نفع آمریکاست.
با این حال مسئله انتخاب نخست وزیر عراق بهانهای شده تا برخی جریانهای عراقی وابسته آمریکا ، کشورمان را به دخالت و تلاش برای تأثیرگذاری در انتخاب نخستوزیر عراق و تشکیل کابینه متهم کنند، اما مقامهای ایرانی و عراقی به صراحت این موضوع را رد میکنند.
استقبال ایران از حل مسئله نخستوزیری در عراق
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن استقبال از انتخاب الکاظمی، تصریح کرد: ایران همواره از استقلال، حاکمیت ملی، یکپارچگی ارضی و ثبات سیاسی در کشور عراق حمایت کرده و اتفاقنظر تمامی جریانهای سیاسی عراق از طریق روندهای دموکراتیک را تنها مسیر برای حلوفصل مسالمتآمیز اختلافها میداند. از همین رو جمهوری اسلامی ایران از توافق امروز گروههای سیاسی در عراق که نتیجه آن معرفی آقای مصطفی الکاظمی بهعنوان نخستوزیر جدید بود، استقبال میکند و آن را گامی صحیح در مسیری درست میداند.
تلاش آمریکا برای روی کار آمدن فردی مخالف ایران
بااینحال، دولت آمریکا جدای از به راه انداختن فضاسازی رسانهای علیه ایران و ادعای دخالت کشورمان در امور داخلی عراق، سعی دارد تا فردی بر روی کار بیاید که از یکسو ارتباطات خوبی با آمریکا داشته و از سوی دیگر، از نظر موضعگیری سیاسی، فردی مخالف ایران باشد. درواقع آمریکا با طرحریزی این راهبرد درصدد است که مناسبات گسترده بین ایران و عراق رو به افول برود و دست این دولت برای نفوذ و جولان منطقهای خود باز باشد.
گرچه توافق اکثریت گروههای عراقی بر روی معرفی الکاظمی به عنوان نخستوزیر پیشنهادی، سبب شد تا طرح روی کار آمدن عدنان الزرفی که بیش از هر فرد دیگری موردحمایت آمریکاییها بود ناکام بماند و این توطئه آمریکاییها علیه ایران با شکست منجر شود؛ زیرا به اذعان بسیاری از تحلیلگران، مصطفی الکاظمی در دوره مدیریت خود بر مخابرات عراق، روابط خوبی با گروههای سیاسی داخلی و کشورهای همسایه عراق و بازیگران منطقهای برقرار کرد و به نظر میرسد انتخاب وی بهنوعی به تعادل امور داخلی عراق و تحکیم و ثبات روابط این دولت با ایران منجر شود.
روابط گسترده با عراق؛ اهرمی برای کاهش تحریمها
اما از سوی دیگر، برخی تحلیلگران بر این باورند که آمریکا با تلاش برای محدود کردن روابط ایران و عراق، بهنوعی درصدد انزوای ایران و عدم همراهی همسایگان راهبردی خود در منطقه است، برای همین تلاش میکند کابینهای در عراق تشکیل شود که این هدف را جامه عمل بپوشاند؛ بنابراین از این منظر هم آینده تحولات عراق و انتخاب نخستوزیری آن برای کشورمان از اهمیت بالایی برخوردار است و مقامهای دیپلماتیک باید از طریق دیپلماسی فعال منطقهای در راستای افزایش تعاملات با عراق و شکست طرح انزوای ایران گام بردارند. در همین راستا، سید رضا قزوینی، کارشناس مسائل سیاسی نیز در تحلیلی در همین باره عنوان کرده رویکرد ترامپ در خصوص مواجهه با ایران رویکرد سخت و فشار حداکثری برای خفه کردن تهران بوده است. بخشی از این سیاست از طریق فشار بر سایر کشورها جهت محدود کردن تهران بوده است. عراق یک همپیمان اصلی برای ایران است و روابط گستردهای با آن دارد. همین روابط گسترده میتواند به کمک تهران بیاید تا بخشی از تحریمهای ترامپ علیه ایران را کم کند؛ بنابراین ترامپ تلاش میکند تا با محدود کردن تعاملات دو کشور سیاست فشار حداکثری بر ایران را از کانال عراق نیز ادامه دهد.
تداوم روابط دو کشور در سایه ملاحظات و منافع دوسویه
همچنین شهادت سردار سلیمانی و چالشی که به خاطر خلأ نبود ایشان در عرصه مسائل عراق به وجود آمده، بهنوعی اهمیت و جایگاه سردار سلیمانی را در معادلات سیاسی بین ایران و عراق روشنتر کرد و به نظر میرسد جدای از تلاشهایی که مقامهای کشورمان برای رفع این مسئلهدارند، اما در شرایط کنونی روی کار آمدن نخستوزیر موافق ایران نیز اهمیت ویژهای دارد و میتواند تا حدود زیادی به جبران این خلأ و جلوگیری از قدرت گرفتن آمریکا کمک کند.
جدای از ابعاد سیاسی روابط ایران و عراق، این همسایه راهبردی ایران از منظر همکاریهای اقتصادی و تجاری و کم اثر کردن تحریمهای آمریکا نیز برای کشورمان حائز اهمیت است و تحولات سیاسی داخلی آن قطعاً بر سمتوسوی مراودات اقتصادی و میزان تعاملات تأثیر دارد. ازآنجاییکه صادرات ایران به عراق از صادرات ایران بهکل اتحادیه اروپا نیز بیشتر بوده و جایگاه ژئوپلتیکی این کشور برای ارتباط ایران با دیگر دولتهای منطقه همچون سوریه نیز مطرح است، به همین دلیل روی کار آمدن نخستوزیری همسو با راهبرد حفظ و گسترش مراودات با ایران اهمیتی چند برابر پیدا میکند.
با تمام این تفاسیر، به نظر میرسد درهم تنیدگی روابط اقتصادی و سیاسی، قرابتهای فرهنگی و همچنین جایگاه ژئوپلتیک ایران و عراق، بهنوعی این دو کشور را در راستای همکاری و در نظر گرفتن چنین ملاحظات و منافع دوسویهای سوق دهد و در واقع دو کشور باوجود تمام تحرکات و اختلافافکنیهایی که از سوی برخی صورت میگیرد، اما به یکدیگر نیازمندند و قطعاً طرفین این موضوع را در معادلات سیاسی در نظر میگیرند.
گروههای شیعی اجازه کاهش روابط ایران و عراق را نخواهند داد
در همین رابطه، حسن هانی زاده، تحلیلگر مسائل منطقهای در گفتوگو با قدس درباره اهمیت انتخاب نخستوزیری عراق و تحولات سیاسی مرتبط با آن برای ایران، اظهار داشت: آمریکاییها بهشدت دنبال این هستند فردی روی کار بیاید که پیرو سیاستهای آنها در عراق باشد و بتواند جریانهای شیعی نزدیک به ایران و مخالف خود در داخل این کشور را سرکوب کند و به حاشیه ببرد.
وی تصریح کرد: تمام تلاش آمریکا این است که سطح روابط ایران و عراق به خصوص در حوزه سیاسی و اقتصادی به پایینترین سطح خود تنزل کند و برای همین تلاش میکنند مسیر اتفاقات عراق و سیاستهای خود را به سمتی ببرند که روابط بین تهران و بغداد تیره شود. برای همین ایران باید نقشه آمریکاییها را در نظر داشته باشد و بدین ترتیب باید پیش از آمریکا ابتکار عمل و تلاش برای برقراری روابط گسترده با نخستوزیر آینده عراق را در پیش بگیرد.
هانی زاده افزود: البته این موضوع به معنی مداخله ایران در فرایند تحولات داخلی عراق نیست. گرچه شایعات زیادی وجود دارد که ایران در فرایند انتخاب نخستوزیری و امور سیاسی عراق دخالت میکند، اما باید در نظر داشت که جریانهای سیاسی عراق جریاناتی هستند که منافع مشترک دو ملت را لحاظ میکنند.
این کارشناس مسائل منطقهای گفت: درواقع، این فراکسیونهای داخلی عراق هستند که در انتخاب نخستوزیر مؤثرند و چون جریانهای شیعه این فراکسیونها بهنوعی نگاه عاطفی به جمهوری اسلامی ایران دارند، تلقی قدرتهای خارجی بر این است که ایران در امور داخلی عراق دخالت میکند. همچنین همگان بهخوبی میدانند که گروههای شیعی عراق اجازه نمیدهند فردی به قدرت برسد که بتواند سطح روابط ایران و عراق را کاهش بدهد.
انتهای پیام/
نظر شما