صبا کریمی/
جهانگیر الماسی، بازیگر و کارگردان که پس از ۱۰ سال دوری از سینما با نقش‌آفرینی در فیلم «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا به سینما بازگشته است، درباره اکران آنلاین و غیرمتعارف تازه‌ترین ساخته حاتمی‌کیا می‌گوید: در زمانه‌ای هستیم که همه‌چیز تغییر کرده است. ما همیشه فکر می‌کنیم رشد و توسعه فرهنگی در افزایش تعداد سالن‌های سینماست و باید سالن‌های چندهزار نفری بسازیم تا به رشد و تعالی فرهنگ کمک کنیم، در حالی که در مقاطعی از زمان رشد می‌تواند به مفهوم کوچک‌تر شدن باشد و به همین دلیل است که سیستم‌های نمایش باید تغییر کنند.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از اشکال روابط اجتماعی ما دستخوش تغییر شده و برخورد و مواجهه ما با مسائل تحت‌تأثیر تکنولوژی‌های مختلفی که مدیریت ارتباطات اجتماعی را برعهده دارند، قرار گرفته است. اما از طرفی اتفاقات دیگری هم رخ داده و دیری نمی‌پاید که شما خواهید دید در محیط باز، بدون پرده نمایش و در فضای بین ساختمان‌های بلند و آسمان‌خراش‌ها شاهد نمایش تصاویر هولوگرام و سه بعدی خواهیم بود و این از ضرورت‌های تکنولوژی ارتباطات تصویری است.
جهان به سمت تکنولوژی حرکت می‌کند
الماسی در ادامه به اکران آنلاین فیلم «خروج» اشاره کرد و گفت: این حرکت بسیار دقیق و هوشمندانه‌ای بود که اتفاق افتاد و ای کاش از ابتدای قرنطینه خانگی و حضور مردم در منازلشان به دلیل شیوع کرونا این طرح عملیاتی می‌شد. به نظرم این نوع اکران به کمک این بحران اجتماعی می‌آید و در واقع به یک سرفصل مدیریت اجتماعی و فرهنگی تبدیل می‌شود. ضمن اینکه با اکران آنلاین یک نوع نمایش را امتحان می‌کنیم که برای مردم قابل پذیرش است. به نظرم خیلی وقت پیش مردم این راه را انتخاب کرده‌اند و من پیش از این اتفاق هم می‌شنیدم که خانواده‌ها در کنار یکدیگر می‌نشینند و با پرداخت مبلغی پول، فیلم تماشا می‌کنند و این از راهکارهای نظام جدید ارتباطات است.
الماسی در واکنش به خبر قاچاق فیلم «خروج» گفت: عده‌ای در بازار مکاره ارتباطات وجود دارند و از اینکه مردم می‌خواهند یک تجربه تازه داشته باشند سود می‌برند، اما با این حال من نسبت به اکران آنلاین فیلم «خروج» نظر مساعد و مثبتی داشتم و این حرکت فرهنگی اتفاق بسیار مبارکی بود، اما مشکل ما همیشه در شیوه اجرا و مسائل مرتبط با قاچاق فیلم است. کسی که این کار را انجام می‌دهد باید تمام مسائل امنیتی و ایمنی را برای حفظ سلامت فیلم در نظر داشته باشد. شرایط نباید از یداختیار تهیه‌کننده و فیلمساز خارج شود و نمایش‌دهنده باید شرایط خوبی را برای نمایش فیلم فراهم کند.
فرهنگ مردم در صیانت از آثار هنری چگونه شکل می‌گیرد؟
این بازیگر در بخش دیگری از سخنان خود در واکنش به این مسئله که مردم هم باید فرهنگ خرید اثر هنری و حفظ حقوق مؤلف را جدی‌تر بگیرند، گفت: فرهنگ مردم از کجا آمده است؟ مگر قاچاق و دزدی در حوزه مالی و بانک، اقلام بهداشتی و درمانی و ... وجود ندارد؟ حتی همین اواخر من به برخی دوستان پیشنهاد دادم شرایطی فراهم کنند تا برنامه‌ای بسازیم درباره اینکه چه سوءاستفاده‌هایی در پخش و توزیع اقلام بهداشتی مانند ماسک در مدتی که کشور درگیر شیوع ویروس کرونا شده، به وجود آمده و به طور مثال ماسکی که هزینه ساخت آن یک‌هزار و ۲۰۰تومان است چطور در بازار با قیمت ۵۸هزار تومان به فروش رسیده است؛ آیا این دزدی نیست؟
وی گفته‌های خود را این‌گونه ادامه داد و متذکر شد: من معتقدم این افراد متعلق به جامعه نیستند و از انسانیت بویی نبرده‌اند و برای چنین مسائلی باید فکری کرد. اتفاقاً در چنین مواردی است که حضور دولت به عنوان ناظر، پلیس و نیروی‌انتظامی به عنوان برقرارکننده نظم و عدل و حراست‌کنندگان از عدالت و انسانیت ضروری است و باید به چنین شرایطی ورود کنند.
الماسی تصریح کرد: در چنین شرایطی اگر ما پاسخی برای بحران ماسک نداشته باشیم برای قاچاق فیلم و دانلود غیرقانونی آن هم نخواهیم داشت. همه این‌ها به یکدیگر متصل است. فرهنگ مردم که شما به آن اشاره می‌کنید را باید ابتدا در چنین بخش‌هایی دید و پیگیری کرد. باید یک دادگاه ملی و علنی تشکیل شود و مردم بدانند زندگی جمعی چیست و منافعشان کجا با هم گره می‌خورد و چه کسی مسئول حراست از این منافع فردی و جمعی است.
این دوران حرفهای تازه‌ای برای ما دارد
این بازیگر تأکید کرد: فراموش نکنیم شیوع کرونا و درگیر شدن مردم جهان، در عین همه تلخکامی‌هایی که دارد، اما قطعاً خداوند برکاتی را هم در اندیشیدن برای ما قرار داده است. توجه به این مسئله مهم که ما با یکدیگر زندگی می‌کنیم و انسان هستیم یکی از این موارد است. شما می‌توانید این مسئله را در همه امورات زندگی ببینید. در سینما هم همین گونه است، یک تهیه‌کننده و فیلمساز در چنین شرایطی دست به چنین ریسکی می‌زنند، از بخشی از سود تضمین شده خود صرف‌نظر می‌کنند و انسانیت به خرج می‌دهند که هم اوقات مردم را به خوشی پر کنند و هم شیوه و عملکرد تازه‌ای را در ارتباط با هنرهای تصویری به جامعه بیاورند. از طرفی دیگر فضای تازه‌ای ایجاد و برای گروهی شغل فراهم می‌شود، در مقابل اما گروهی دیگر راهی خطا پیش می‌گیرند و فیلم‌ها را قاچاق می‌کنند.
الماسی ادامه داد: اصلاً پرسش اینجاست چرا زمانی که در گوشه و کنار خیابان‌های شهر فیلم‌های سینمایی خارجی را به صورت قاچاق و غیرقانونی می‌فروشند کسی اعتراض نمی‌کند؟ مگر آن فیلمساز و کمپانی تولید فیلم حق مالکیت ندارد و جالب‌تر اینجاست که همین فیلم‌هایی که به صورت غیرقانونی منتشر و در سطح شهر هم به وفور یافت می‌شوند، مدتی بعد سر از تلویزیون درمی‌آورند و شبکه‌های مختلف آن‌ها را نمایش می‌دهند. بد نیست از خودمان سؤال کنیم ما چه چیزی را به مردم آموزش می‌دهیم؟
سالم زیستن؛ صفت انسانی قرن بیست و یکم
الماسی در بخش دیگری از سخنانش درباره اینکه فیلم‌سازان دیگر از طرحی که حاتمی‌کیا طلایه‌دار آن است، چگونه استقبال می‌کنند، گفت: به نظرم کاملاً به این بستگی دارد که هوش، نظام فکری و فرهنگی افراد در محاسبه منافعشان کدام سمت بایستد. بسیاری هستند که فقط به منافع ریالی خودشان فکر می‌کنند و در مقابل عده‌ای هم هستند که مسائل دیگری هم برایشان مهم است. من به این مسئله فکر کردم و تصورم این بود که ما در حوزه فرهنگی نسبت به سرنوشت دیگران وظیفه و مسئولیتی داریم، اما به این نتیجه رسیدم که این تفکر اشتباهی است و ما وظیفه‌ای نداریم. بلکه این باید یک صفت انسانی باشد و در یک نگاه کلی سالم زیستن باید صفت انسانی قرن بیست و یکم باشد.
وی افزود: این سؤال ناظر بر همین مسئله است که شما فکر می‌کنید چند درصد از اهالی فرهنگ و هنر ما دارای صفت انسانی قرن بیست و یکم هستند؟ قرن بیست ویکم قرن خشونت است و منابع غذایی و انرژی به پایان خواهند رسید و نه در همه سطوح بلکه در بسیاری موارد امکانات دیگر به همین راحتی در دسترس نخواهد بود. بنابراین جهان در قرن ۲۱ وارد مرحله تازه‌ای از تعریف انسان بودن شده و دیگر بحث بر سر تعریف تازه‌ای از امکانات و لوازم زندگی نخواهد بود.
این بازیگر یادآور شد: بنابراین با توجه به مواردی که به آن‌ها اشاره کردم کار آقای حاتمی‌کیا را تأیید می‌کنم، زیرا با این تصمیم نشان دادند در گام نخست باید منتظر روابط جدیدی در استقبال از آثار تصویری و هنری باشیم.
حاتمی‌کیا در دقیقه‌چینی و تراش دوباره فیلم خوب عمل کرده است
الماسی در ادامه به حضور خود در فیلم «خروج» و نقشش اشاره کرد و گفت: اوایل دهه ۷۰ با آقای حاتمی‌کیا به عنوان داور در جشنواره فیلم فجر حضور داشتیم و از همان جا آشنایی مختصری با یکدیگر پیدا کردیم. من هم از ایشان به واسطه فیلم‌هایشان شناختی داشتم که فرصت این همکاری دست داد و خوشبختانه ایشان دقیقاً مطابق با شناخت من بودند. در فیلم «خروج» اختیار را به آقای حاتمی‌کیا واگذار و سعی کردم یک بازیگر حرفهای در فیلم باشم و مشارکت من هم در «خروج» در حدود وظیفه و مسئولیتی بوده که به من محول شده است. گرچه در برخی فیلم‌ها به جز بازیگری کارهای دیگری هم کرده‌ام، اما در این فیلم آن چیزی را که از من خواسته بودند انجام دادم. ضمن اینکه به نظرم آقای حاتمی‌کیا به عنوان یک کارگردان در دقیقه‌چینی و تراش دوباره کار فرد فرد گروه بسیار خوب عمل کرده است.
الماسی اظهار کرد: من در «خروج» نقش مسئول روستای ایلباش را دارم و آنچه از این شخصیت انتظار می‌رفته کاملاً درآمده و نتیجه آن چیزی است که آقای حاتمی‌کیا از من خواسته بود. از طرفی این نقش هم برای من طراوت و تازگی بسیاری داشت و به نظرم با نقش‌های دیگر فیلم‌هایم بسیار متفاوت است. البته بسیاری از فیلم‌های من همین گونه بوده و همواره گروهی که با آن‌ها کار می‌کردم به من محبت داشته‌اند که هیچ کدام از نقش‌آفرینی‌های من شبیه به یکدیگر نیست و هرگز تکرار نشده‌ام. ضمن اینکه این مسئله همیشه برای من جذاب بوده که در قالب‌های مختلف، شخصیت‌های متفاوت را تجربه می‌کنم و لذت بسیاری برایم دارد و خوشبختانه موهبتی بوده که نصیب من شده است.
«خروج» تجربه تازه‌ای در ساختار است
وی در ادامه به کلیت فیلم «خروج» اشاره کرد و گفت: به نظرم «خروج» تجربه تازه‌ای در ساختار است. من برای نخستین بار با ساختاری مواجه شدم که در ایران کمتر به این صورت دیده و تجربه شده است. به طور مثال اگر این فیلم‌نامه در اختیار آقای تقوایی بود ایشان روی تک‌تک شخصیت‌ها کار می‌کرد، همان‌طور که در «کوچک جنگلی» این گونه عمل کرد و هر فیلمساز دیگری نوع نگاه متفاوتی به این داستان داشت، اما آقای حاتمی‌کیا دنبال همان سینمای فردگرا و اجازه بدهید بگویم سینمای روز آمریکایی و اکشن است که به نظرم بسیار خوب جلو رفته و خیلی خوب هم از آن جواب گرفته است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: لحظاتی را که حاتمی‌کیا برای شخصیت فیلمش انتخاب کرده، لحظات بدیع و تازه‌ای بوده و مقصود و منظورش از وام‌گیری این لحظات کاملاً مشخص است و فکر می‌کنم کسی که اهل سیاست است منظور این فیلم را درک می‌کند. در واقع «خروج» یک اثر سیاسی است، اما نه یک فیلم سیاسی پوپولیستی! بلکه فیلمی‌است که در ظاهر با توده و عوام ارتباط دارد، اما در باطن حرفهای سیاسی‌اش را برای خواص تکرار می‌کند و نقدهای سیاسی خود را به منصه ظهور می‌رساند و به نظرم توفیق دارد. به ویژه در بخش‌هایی که شعار نمی‌دهد و انتظار دارد مشارکت تماشاچی در کنار آن چیزی که مطرح می‌کند مخاطب را به نقطه و جایگاه جدیدی در تعابیر و تعاریف برساند و البته در این زمینه هم بسیار موفق است و این بهترین موقعیتی است که یک فیلمساز در این مقاطع خاص سیاسی می‌تواند به آن دست پیدا کند.
نظر شما