قدس آنلاین: برخی این تصور را دارند که دعا فقط صرف کلمات و الفاظی است که انسان آنها را به کار می‌برد تا به ثوابی از جانب پروردگار خود دست یابد؛ در حالی که این برداشت از دعا، برداشتی جزئی و سطحی از دعاهایی است که اثرگذاری بسیاری در زندگی آدمی دارد.

مهمترین مفهوم و معنایی که از دعا می توان ارائه کرد این است که خدای تعالی دعا را برای ما انسان‌ها قرار داده تا بواسطه آن روش صحیح برای زندگی بهتر را پیدا کنیم و با بهره مندی از کلماتی بامسمی در بعد روحی خود انقلابی ایجاد کنیم و با برقراری ارتباط بهتر با خداوند آنچه را که خیر و خوبی است از او بخواهیم. خداوند از بندگان خود خواسته او را بخوانند تا اجابتشان کند،﴿ادعُونی استَجِب لَکُم﴾.

دعا به معنای طلب توجه

دعا از نظر لغوی از ریشه ثلاثی "دَعا" به معنای درخواست توجه و متمایل شدن کسی به سمت خود است. در لسان العرب آمده است: دَعا الرجل، به معنای ندا دادن و درخواست توجه طرف مقابل است. در قرآن کریم نیز می فرماید: ﴿ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ ﴾ (بیاید تا فرزندان ما و فرزندان شما را بخوانیم). راغب اصفهانی نیز در کتاب المفردات می‌گوید که می‌توان کلمه دعا و ندا را به جای یکدیگر استفاده کرد. همچنین در قرآن دعا معانی دیگری همچون استغاثه، طلب و درخواست، عبادت، تشویق کردن، سوال کردن، عذاب کردن، هدایت و...  پیدا کرده است.

درخواست یاری و کمک

اما از نظر اصطلاحی ، آنگونه که علما گفته‌اند شاید تعیین اصطلاحی جامع و مانع برای دعا کاری دشوار باشد؛ چراکه دعا یک عمل زنده و تجددی است که متناسب با نیازها، احساسات و حالات انسان در پیشگاه خالق خود تغییر می‌کند، اما می‌توان تعریفی را ارائه داد که حدود آن را مشخص کند.

از این روی در تعریف دعا آمده است: درخواست پایین دست از بالادست به حالت خضوع و فروتنی. فخر رازی نیز در تعریف دعا می گوید: دعا به مفهوم خواندن و صدا کردن پرودگار از سوی بنده برای توجه و یاری رساندن است.

اقسام دعا

ابو اسحاق یکی از علمای زبانشناسی عربی می گوید: دعا به سه قِسم است؛ قسم اول حمد و ثنای خداوند است مانند اینکه بگویی: اللهم لک الحمد. قسم دوم درخواست آمرزش و رحمت است؛ مانند اینکه بگویی: اللهم اغفر لنا. و قسم سوم درخواست دنیایی است؛ مانند اینکه بگویی: اللهم ارزقنی مالا و ولدا. و ازاین روی به همه این اقسام، دعا می‌گویند که با ندای پروردگار شروع شده است.

علامه مجلسی نیز به طور کلی ادعیه را به دو نوع تقسیم می‌کند:

اول، وردها و اذکاری که هر روز و شب برای تجدید عقاید، درخواست تحقق اهداف، رزق و روزی، دفع کید دشمنان و امثال آن به کار می‌بریم که شایسته است انسان در این حالات حضور قلب داشته باشد.

دوم، مناجات که در واقع همان دعاهایی است که برای توبه، استغاثه، اظهار دوستی، اظهار فروتنی و ناتوانی به درگاه خداوند می‌خوانیم که انسان باید در این موارد به حالت گریه و تضرع مناجات کند.

برخی از دعاها مناسب زمان ترس ، برخی مناسب حالت امیدواری، برخی برای رفع بلا، برخی برای گشایش و آسانی و خواسته‌های دیگر است. انسان در حالت دعا باید احساس کند که با عالمی بی منتها ارتباط گرفته و خداوند با رحمت واسعه و قدرت بی حد و حصر خود بر تحقق خواسته هایش قادر است.

دعا، سلاح انسان های مؤمن

در روایات نبوی و ائمه اطهار علیهم السلام سفارش بسیاری به دعا و مناجات با پروردگار شده است؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) می‌فرماید: "ألا أدلکم علی سلاح ینجیکم من أعدائکم ویدر ارزاقکم , قالوا بلی یا رسول الله ,قال تدعون ربکم باللیل والنهار فإن الدعاء سلاح المؤمنین "(آیا می خواهید شما را به سلاحی رهنمون شوم که از دشمنان نجاتتان داده و روزیتان را سرشار می‌کند؟ گفتند: آری یا رسول الله. فرمود: پروردگارتان را در شب و روز بخوانید، چراکه دعا سلاح مؤمنین است). امام علی(علیه السلام) نیز در ارتباط با دعا و اهمیت آن می فرماید: "أحب الاعمال الی الله سبحانه فی الارض الدعاء وأفضل العبادة العفاف "(دوستداشتنی ترین اعمال نزد خدای سبحان در روی زمین دعا و بهترین عبادت عفاف است).

انتهای پیام/