قدس آنلاین: پس از شیوع ویروس کرونا و به خطر افتادن جان مردم، براساس توصیه‌های بهداشتی و پروتکل‌های وزارت بهداشت تجمعات و حضور متراکم مردم در اماکن مختلف ممنوع شد؛ برهمین اساس اماکن مقدسه مانند مساجد، زیارتگاه ها، حسینیه ها و مراسم مذهبی نیز که جزو تجمعات پرتراکم محسوب می‌شوند، تعطیل شد.

به دنبال این مسئله مشتاقان به مراسم مذهبی و حضور در اماکن مقدسه به ویژه حرم مطهر امام رضا علیه السلام در مشهد مقدس، حضرت معصومه سلام الله علیها در شهر قم و حضرت شاه چراغ در شیراز از محرومیت حضور در این اماکن مقدسه محزون شدند اما برای رعایت اصول بهداشتی و حفظ جان خود که از واجبات است، راه‌های جایگزین را انتخاب کردند.

یکی از راه های جایگزین که انتخاب شد و مورد تایید مسئولان و علما نیز قرار گرفته است، زیارت، توسل و ادای احترام به این بزرگواران از راه دور و یا از طریق فضای مجازی است که متولیان امر در این اماکن مقدسه جهت رفاه حال مشتاقان و بهره مندی معنوی بهتر آنها تدابیری را در این راستا اتخاذ کردند.

آداب زیارت از راه دور و فضای مجازی

حجت الاسلام سید مهدی رفیع پور استاد فقه حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین در ارتباط با آداب و مستلزمات زیارت از راه دور و فضای مجازی گفت: بیشتر آداب زیارت‌ها مربوط به زیارت از نزدیک و حضوری است ولی درباره زیارت کردن از راه دور نیز برخی روایات وجود دارد که آدابی را برای این زیارت بیان کرده‌اند؛ از جمله در کتاب «کامل الزیارات» مرحوم «ابن قولویه» که از اجله اصحاب امامیه است در روایتی از امام صادق (ع) آورده است که اگر راه شما دور بود و فاصله زیادی داشتید می‌توانید به بام منزل بروید، آنجا دو رکعت نماز بخوانید و با اشاره به قبور ما سلام دهید. «وذلک یصیر الینا» این سلام شما به ما خواهد رسید.

حجت الاسلام سید مهدی رفیع پور ادامه داد: باز در همین کتاب راوی به امام صادق (ع) عرض می‌کند اگر من بخواهم شما را زیارت کنم و نتوانم حضوراً خدمت شما برسم چگونه زیارت کنم؟ آن حضرت فرمود اگر روز جمعه شد، غسل کن و وضو بگیر و بر بام منزل برو و دو رکعت نماز بخوان و به سمت من توجه کن! خوب ممکن است کسی بگوید این موضوع به زمان حیات امام (ع) باز می‌گردد ولی در ادامه روایت، حضرت می‌فرمایند: «فإنه من زارنی فی حیاتی فقد زارنی فی مماتی و من زارنی فی مماتی فقد زارنی فی حیاتی: هر کس که در زمان زندگی مرا زیارت کند گویی مرا در زمان پس از حیات زیارت کرده و اگر کسی مرا پس از حیاتم زیارت کند گویی در زمان حیات زیارت کرده است». که از این روایت این گونه استفاده می شود که چنانچه برخی علما نیز بیان کرده‌اند امام زمان (ع) را که امام حی هستند ما می‌توانیم به همین طریق زیارت کنیم. بنابراین گرچه بیشتر آداب و سننی که در باب زیارت ذکر شده مربوط به زیارت حضوری است اما ما می‌توانیم بر اساس روایات، برای زیارت از راه دور نیز آدابی را ذکر کنیم؛ مانند همین عمل دو رکعت نماز خواندن و بر بام رفتن.

استاد فقه حوزه علمیه قم تاکید کرد: براین اساس می‌توانیم با تفحص و تعمق بیشتر در روایات موضوعات و آداب دیگری را در این باب استخراج کنیم. به طور کل هر اندازه عمل با خضوع و خشوع بیشتر و با توجه افزون تر همراه باشد، تاثیر بالاتری را بر روح و روان انسان خواهد گذاشت و از این جهت تفاوتی بین زیارت حضوری و از راه دور وجود ندارد و هر اندازه که انسان توجه کند، بهره لازم را خواهد برد.

تفاوت ثواب زیارت حضوری و ثواب زیارت از راه دور

حجت الاسلام رفیع پور در پاسخ به این سؤال که آیا میان ثواب زیارت حضوری و ثواب زیارت از راه دور تفاوتی وجود دارد توضیح داد: طبیعتاً زیارت از راه نزدیک مقدم بوده و در اولویت قرار دارد. در خود روایات هم زیارت از راه دور مشروط به عدم توانایی برای زیارت از راه نزدیک است. اگر کسی امکانات و شرایط لازم را داشته و می‌تواند بر مزار امام (ع) حاضر شود، بهتر و مقدمتر این است که زیارت حضوری انجام دهد و دلیل توجه مردم به زیارت حضوری نیز هم این تأکید احادیث امامان (ع) نسبت به این موضوع است و هم اینکه مزار آن بزرگواران محل نزول فرشته‌های الهی است و با توجه به اینکه بدن امام (ع) هم قداست دارد آن مکان فضیلت و ارزش خاص خود را دارد و طبیعی است که برای استجابت دعا مکان مناسبتری باشد نسبت به اینکه ما از راه دور و با فاصله زیارت کنیم اما هنگامیکه شرایط لازم به هر دلیل مانند وضعیت کرونایی امروز موجود نبوده و امکان آن وجود نداشته باشد، می‌توان زیارت از راه دور را ترویج و ارزشگذاری کرد و از آن بهره برد.

سابقه زیارت از راه دور در بین ائمه اطهار و علما

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه زیارت از راه دور نزد ائمه اطهار علیهم السلام و علما مسبوق به سابقه بوده گفت: اگر ما زیارت را به معنای سلام دادن از راه دور بدانیم که معنای زیارت هم همین است، زیارت یعنی اینکه انسان و زائر توجهی کند نسبت به مزور و عرض ادب و احترامی داشته باشد ، اگر ما زیارت را به این معنا در نظر بگیریم، بله امامان ما هم نسبت به رسول خدا و نسبت به امامان دیگر از راه دور سلام فرستادند و این بین اصحاب و شیعیان هم در طول تاریخ رایج بوده است. همین زیارت‌هایی که ما در مساجد و هیئت‌ها برای امام حسین (ع) و دیگر ائمه از راه دور می‌خوانیم، همگی زیارت هستند. سلام‌هایی که مرسوم است ما پس از نمازها به محضر رسول خدا واهل بیت علیهم السلام می دهیم زیارت از راه دور است و برخی از علمای بزرگوار ما مقید بوده و هستند که شبهای جمعه و در ایام زیارتی در صورت عدم موفقیت به حضور در حرم امامان و اماکن زیارتی به بام منازل بروند و خدمت اهل بیت به ویژه امام حسین (ع) که منصوص است، عرض سلام و ادب داشته باشند بنا بر این زیارت از راه دور در فرهنگ شیعه کاملا جا افتاده و موضوع جدیدی نیست.

حکم شرعی تعطیلی اماکن مقدسه و زیارتگاه ها

حجت الاسلام سید مهدی رفیع پور در پایان به حکم شرعی و فقهی تعطیلی اماکن مقدسه پرداخت و توضیح داد: این موضوع همانطور که علمای بزرگ ما فرمودند تابع نظر متخصصین و پزشکان عزیز و متدین کشورما در تعامل با علما و تولیت اماکن مقدسه است. اگر آنها بتوانند تدابیری داشته باشند که هم حرم ها باز شود و هم مشکلی برای بهداشت و سلامت زائران به وجود نیاید، مسلماً این کار بهتر است حتی برخی از علمای بزرگوار مشهد فرمودند اگر ممکن باشد که برخی صحن‌ها را به صورت کنترل شده باز بگذارند و زوار با فاصله بنشینند و عرض ادب و سلام کنند مسلماً این کار مقدم است اما اگر زیر ساخت‌های لازم آماده نیست و هجوم و استقبالی که از باز شدن حرم‌ها می‌شود و هجوم جمعیت در اماکن زیارتی قابل کنترل نیست مسلماً اشکالی وجود ندارد که حرمها را به صورت موقت و تا زمان رفع مشکل ببندند. ما می‌دانیم که زیارت مستحب و حفظ سلامت مؤمنان واجب است و مسئولان محترم حرم نیز همان گونه که نسبت به تأمین زیر ساخت‌ها و تهیه امکانات برای زوار مسئولیت دارند برای حفظ سلامت آنان نیز مسئول هستند و امام رضا (ع) راضی نیستند که حرم باز شود و به سلامت افراد و جامعه آسیب واد شود.

وی ادامه داد: بنابراین تأکید می‌شود که اصل بازگشایی حرم تابع نظر متخصصان و کارشناسان وزارت بهداشت و درمان و نیروهای انتظامات حرم برای تهیه زیر ساخت‌ها است تا بتوانند در صورت امکان هر چند به صورت محدود بخش هایی از حرم باز شود و زوار با فاصله حضور پیدا کنند و جمع بین حقین می‌شود: هم حق سلامت زائر و جامعه و هم حق زیارت و شفاخانه معنوی حفظ می‌شود زیرا نگاه ما به زیارت این است که شفاخانه معنوی بوده و مشکلات و بیماری های روحی خود را در زیارتگاه درمان می کنیم. پس اگرچنین امکانی وجود داشته باشد که مقدم است اما اگر در شرایط کنونی با توجه به هشدار خطری که از سوی مسئولان محترم وجود دارد بسیاری از علمای بزرگ ما هم اجازه دادند که حرم‌ها به صورت موقت بسته شود تا ان‌شاءالله این بلا به یاری خداوند از کشور ما و همه جهان رخت بر بندد. امیدواریم که خدای متعال به همه ما توفیق زیارت مکرر حضوری و غیر حضوری را عطا فرماید.

انتهای پیام/