قدس آنلاین: دونالد ترامپ تلاش دارد با به سرانجام رساندن و دستیابی به نتیجه دلخواه در پرونده هسته‌ای ایران و توافق برجام، از آن به عنوان یک برگ برنده و دستاوردی مهم حداقل در حوزه سیاست خارجی آمریکا نام ببرد. حالا برنامه هسته‌ای کشورمان شتاب و ابعاد پیچیده‌ای به خود گرفته است و هر یک از اعضای درگیر در توافق برجام سعی دارند با توجه به منافع، شرایط، امکانات و نیز در نظر گرفتن قدرت و واکنش‌های احتمالی سایر اعضا بهترین رویکرد را در این زمینه اتخاذ کنند. در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به مجموعه اقدام‌های آمریکا و دولت‌های اروپایی باید سعی کند با در پیش گرفتن راهبردی همه‌جانبه و کم‌هزینه، به نوعی مسیر پرونده هسته‌ای کشورمان را از کشیده شدن به شورای امنیت یا اجماع بین‌المللی در برابر ایران دور سازد.
در همین رابطه، در گفت‌وگویی با امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل هسته‌ای به بررسی امکانات و راهبردهای ایران در قبال اقدام‌های آمریکا پرداخته‌ایم که در ادامه آن را می‌خوانید.
تحلیلتان درباره امکانات ایران برای پاسخ به لغو معافیت‌های هسته‌ای چیست؟ در صورت عدم همکاری‌های هسته‌ای چین و روسیه با ایران، این موضوع چه تأثیری در روند کار ایران خواهد داشت؟
ایران در حال انجام اقدام‌های خود است و بر اساس توافق برجام برخی تعهداتی دارد که البته تا پیش از برقراری تحریم‌های نفتی کاملاً موبه‌مو انجام می‌داده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در بازدیدهای خود آن‌ها را به صورت فصلی تأیید کرده است. پس از اینکه آمریکا تحریم‌های نفتی را اعمال کرد ایران طی پنج گام تعهدات خود را کاهش داد و این کاهش تعهدات نیز در حوزه فنی بود یعنی به تعداد سانتریفیوژها، میزان خلوص اورانیوم، میزان ذخایر آب‌سنگین و اورانیوم غنی‌شده مرتبط بود.
بحث‌های نظارتی از طرف ایران نقض نشده بود و معافیت‌هایی که آمریکایی‌ها درباره همکاری هسته‌ای برخی کشورها با ایران اعمال می‌کردند حول بحث اطمینان از سلامت برنامه هسته‌ای و صلح‌آمیز بودن آن بود، به همین دلیل هم معافیت‌های هسته‌ای نزدیک به دو سال ادامه داشت و در داخل آمریکا توجیه می‌شد که این معافیت‌ها الزاماً کمک به ایران نیست و اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای ایران است و به همین دلیل ادامه پیدا می‌کرد. آمریکایی‌ها بنا به دلایلی تصمیم گرفتند این معافیت‌ها را پایان دهند. با اجرایی شدن لغو معافیت‌های هسته‌ای، اگر آمریکایی‌ها بخواهند مجازات و تحریمی اعمال بکنند باید کشورهای طرف مقابل مانند چین از توافق با ایران و همکاری در زمینه‌هایی مانند ساخت و بازطراحی رآکتور آب‌سنگین خارج شوند. این نگرانی هم در داخل آمریکا، هم در اروپا و هم میان چین و روسیه وجود دارد که قطع همکاری‌ها به دلیل لغو معافیت‌های هسته‌ای به نوعی زمینه نظارت کامل بر صلح‌آمیز بودن هسته‌ای ایران را زیر سؤال می‌برد و مقصر آمریکایی‌ها هستند که دارند علاوه بر لطمه بر بخش‌های فنی برجام بر بخش‌های نظارتی برجام هم آسیب می‌زنند. ایران هیچ قصد و نیتی برای تلاش و دستیابی به سلاح اتمی ندارد اما کشورهای غربی، اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌توانند راستی‌آزمایی کنند و در این راه اگر لغو معافیت‌های هسته‌ای توسط آمریکا مانع این راستی‌آزمایی شود مقصر آمریکایی‌ها هستند نه ایران؛ بنابراین ایران کار خودش را انجام می‌دهد و تاکنون هم این گونه بوده و از این به بعد هم همین طور است و طرف مقابل مانند روسیه، چین، فرانسه یا حتی خود آمریکا بر اساس معافیت‌ها در حال همکاری با ایران بودند بنابراین آن‌ها باید تصمیم بگیرند که می‌خواهند این همکاری را ادامه بدهند یا به آن خاتمه ببخشند.
با توجه به اینکه غنی‌سازی ۲۰ درصد به عنوان یکی از گزینه‌های ایران برای پاسخ به اقدام‌های آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران مطرح است، به نظرتان تا چه حد امکان دارد ایران غنی‌سازی ۲۰ درصد را آغاز کند؟ واکنش طرف مقابل چه خواهد بود؟
ایران اعلام کرده که تعهدات فنی برجام را کاملاً کنار می‌گذارد، یکی از تعهدات فنی ایران در برجام این بوده که اورانیوم را بیش از ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی نکند و متقابلاً هم طرف مقابل توافق یعنی ۱+۵ متعهد شده بودند که نیاز ایران به اورانیوم ۲۰ درصد را به‌منظور تأمین سوخت نیروگاه راآکتور تحقیقاتی تهران تأمین بکنند. این توافق جزو برجام بوده اما اگر معافیت‌هایی که آمریکا آن را لغو کرده امکان تأمین نیاز ایران به اورانیوم ۲۰ درصد را از بین ببرد چه‌بسا ایران چاره‌ای نداشته باشد که مانند دوره پیش از برجام و در زمان دولت آقای احمدی‌نژاد به سمت تولید اورانیوم ۲۰ درصد حرکت کند. تاکنون هیچ تصمیمی اعلام نشده اما ایران در این زمینه خودش را متعهد به حفظ غنی‌سازی ۳.۶۷ نیز نمی‌داند. به لحاظ عملیاتی ایران میزان اندکی از ۳.۶۷ عبور کرده که گزارش‌های آژانس می‌گوید ایران حول‌وحوش ۵ درصد در حال غنی‌سازی است اما حرکت از ۵درصد به ۲۰ درصد بستگی به این دارد که اقدام‌های خصمانه آمریکا مانع دسترسی ایران به اورانیوم ۲۰ درصد شود یا نه. اگر آمریکا مانع این امر شود ایران برای خودش این حق را قائل است که به سمت غنی‌سازی ۲۰ درصد حرکت کند که قطعاً با اعتراض و سروصدای کشورهای اروپایی و آمریکا مواجه خواهد شد.
مجموعه اقدام‌هایی که آمریکا با شدت و سرعت هر چه تمام‌تر در حال انجام آن علیه ایران است، به نظرتان تا چه حد برای مجاب و همراه کردن سایر اعضای توافق برجام برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه مؤثر است؟
آمریکایی‌ها دو هدف دارند؛ یکی به حداکثر رساندن فشار حداکثری یا هر چیزی که فکر می‌کنند قابلیت اجرا علیه ایران را دارد. نکته دوم اینکه با لطمه زدن به بخش نظارتی برجام، قصد دارند ایران را به این سمت و واکنش بکشانند که همان طور که بخش‌ها و تعهدات فنی برجام را کنار گذاشته تحت این فشارها بخش‌های نظارتی را هم کنار بگذارد و اعلام بکند که دیگر پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند یا از ان‌پی‌تی خارج می‌شود، در این صورت آمریکا امید دارد که با این موضوع بتواند اجماع جهانی را علیه ایران راه بیندازد و به بهانه اینکه ایران در آستانه ساخت سلاح اتمی قرار دارد تمامی تحریم‌ها را برگرداند و یا فشارهای دیگری را برای تغییر رفتار وارد کند تا ایران به قبول خواسته‌های آن مجاب شود.
در بین آمریکایی‌ها یک تحلیلی وجود دارد مبنی بر اینکه ایران درنهایت به سمت ساخت سلاح اتمی می‌رود چون چاره دیگری برای ایران نمانده است و همکاری درباره نظارت‌ها را کنار می‌گذارد، آن وقت آمریکا می‌تواند تبلیغات و پروپاگاندای سیاسی علیه ایران راه بیندازد. آن‌ها این دو هدف را دنبال می‌کنند تا شاید این اتفاق بیفتد و اروپایی‌ها قانع شوند که مکانیسم ماشه را علیه ایران به کار بیندازند.
انتهای پیام/
نظر شما