اواخر سال گذشته و همزمان با فشارهای ناشی از تحریم‌ها و کمبود منابع ارزی؛ مقوله سهمیه‌بندی انسولین قلمی مطرح شد. بر همین اساس نیز حدود ۴ هزار و ۱۰۰ داروخانه در کشور برای توزیع این گونه انسولین تعیین شده‌اند که سهم استان خراسان رضوی در این زمینه به حدود ۶۵۳ داروخانه می‌رسید.

این در حالی است که در هفته‌های اخیر و با شروع موج دیگر کمبود انسولین قلمی، حتی همین داروخانه‌های منتخب نیز نمی‌توانند نیازهای دارویی بیماران دیابتی را تأمین کنند؛ از همین رو بسیاری از مبتلایان روزهای ناخوشایندی را تجربه می‌کنند. چنان که شنیده می‌شود برخی از مبتلایان از سر ضرورت و به ناچار روند مصرف انسولین را خودسرانه تغییر داده و به جای مصرف انسولین قلمی دوباره به سراغ ویال‌های انسولین رفته‌اند.

*تابع دستورالعمل‌های کشوری هستیم

هر چند بنا بر شواهد به وضوح مشخص است که متولیان حوزه سلامت در استان خراسان رضوی رغبتی به پاسخگویی در این زمینه ندارند اما باید ببینیم تدبیر مسئولان در این زمینه چیست؟

دکتر حمیدرضا رحیمی، مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأیید کمبودهایی که در تهیه انسولین قلمی وجود دارد، اظهار می‌کند: این امر مسئله‌ای کشوری است و بر اساس سهمیه‌ای که به استان خراسان رضوی تخصیص یافته، داروهای یاد شده در داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شود. همچنین در صورت تغییر در تحویل دارو نیز سهمیه داروخانه‌ها در این استان افزایش پیدا خواهد کرد و هیچ گونه برنامه‌ای برای دپو نداریم و ما نیز همسو با دستورالعمل‌هایی که برای عرضه از سوی وزارت بهداشت تعریف شده، انسولین مورد نیاز را عرضه می‌کنیم.

*عرضه انسولین در آینده نزدیک

شنیده می‌شود که متولی اصلی توزیع انسولین در کشور سازمان هلال احمر است.

مجتبی محمودی، سخنگوی جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی با رد این قضیه به خبرنگار ما می‌گوید: داروخانه مجموعه هلال‌احمر در شهر مشهد یکی از داروخانه‌های عرضه‌کننده انسولین محسوب می‌شود و کمبود انسولین نیز در این مجموعه مشهود است. البته بنا بر تلاش‌هایی که انجام شده به زودی محموله‌ای شامل انسولین دریافت خواهیم کرد که در اختیار مبتلایان قرار می‌گیرد.

*رشد تقاضا، کاهش عرضه و محدودیت‌های ارزی

 دکتر امید رجبی، دبیر انجمن تولیدکنندگان داروی استان خراسان رضوی نیز با اشاره به افزایش تقاضا برای استفاده انسولین قلمی می‌گوید: از سال ۸۸ انسولین قلمی به بازار دارویی ما راه پیدا کرد و در بدو امر مورد استقبال بیماران قرار نگرفت چنان که شرکت‌های پخش به دلیل فراوانی این دارو با اصرار این دارو را به داروخانه‌ها می‌فروختند. به این ترتیب به مرور زمان که مردم و پزشکان نسبت به مزایای این دارو که همان سهولت در تنظیم قند خون، دقت در میزان دوز مورد نیاز و آسان شدن مصرف آشنا شدند، اقبال به مصرف آن شدت گرفت و همین امر موجب شد کفه تقاضا سنگین شود اما میزان عرضه در این حد نه تنها رشد نداشته که حتی در هفته‌های اخیر به وضوح کاهش یافته است. البته بر اساس پیگیری‌هایی که با همکاران و شرکت‌های پخش در این زمینه داشتیم، مشخص شده علت جدی بروز این چالش‌ها عدم تخصیص ارز لازم به این قضیه است؛ چراکه هر قدر تخصیص ارز کاهش پیدا کند تأمین انسولین و عرضه آن نیز دچار کاستی می‌شود. از همین رو شاهدیم پزشک برای بیمارش به طور متوسط ۴-۳ انسولین قلمی برای یک ماه تجویز می‌کند اما چون داروخانه سهمیه‌ای کافی برای پاسخگویی به نیاز همه بیماران ندارد، ترجیح می‌دهد که همین سهمیه اندک را به طوری توزیع کند که نیازهای حداقلی بیماران را جواب بدهد. همچنین بیمه هم تعداد بالایی را تأیید نمی‌کند. به این ترتیب در واقع بیمار مجبور می‌شود برای تهیه همین یک یا دو قلمی که مصرف یک هفته‌ای‌اش را به طور متوسط تأمین می‌کند به چندین داروخانه سر بزند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر عدم تخصیص ارز نه تنها در تأمین انسولین قلمی که حتی در تهیه بسیاری از داروها و اقلام غیردارویی نیز اختلال ایجاد کرده؛ می‌افزاید: رفع مشکلات تأمین ارز بر عهده بانک مرکزی است که این مجموعه نیز با مشکلات خاص خودش مواجه است.

*سهمیه‌بندی‌ها بازار سیاه ایجاد می‌کند

بنا بر شنیده‌ها بروز کاستی‌هایی که در حوزه عرضه انسولین قلمی می‌بینیم، ثمره سیاست خودخواسته متولیان امر است؛ چراکه گمان می‌کنند با عرضه قطره‌چکانی انسولین می‌توانند مانع فروش قاچاق و عرضه در بازار سیاه آن شوند.

رجبی فعال حوزه دارو با تأکید بر اینکه وقتی سهمیه انسولین کاهش پیدا کند در تمامی داروخانه‌ها حتی محل‌های منتخب نیز با کمبود روبه‌رو می‌شویم، اظهار می‌کند: به طور کلی برای تمامی بیماران مبتلا به امراض مزمن از جمله دیابتی‌ها که ناگزیر به مصرف مداوم دارویی هستند، مقوله‌ای به نام کمبود یا سهمیه‌بندی دارو امری بی‌معناست و همین کمبودها ناخوشی و ناخشنودی در این بیماران ایجاد می‌کند؛ چراکه این‌ها گروهی نیستند که دارویی را ذخیره کرده و گران‌تر به فروش برسانند. در واقع مقوله بازار سیاه، قاچاق و یا دستبرد به امکانات و نیازهای مردمی از زمانی آغاز می‌شود که صف‌ها و سهمیه‌ها ایجاد شود، چنان که تجربه نشان داده هر زمان در حوزه اقتصادی کمبودی رخ داده و نرخی دولتی برای کالاها تعیین شده؛ همزمان با آن بازار سیاه متولد می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه کمبود منابع ارزی در این امر اثرگذار است باید نسبت به حل این قضیه توجه داشت.

خبرنگار: محبوبه علیپور