به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، با شیوع ویروس کرونا حدس این که ممکن است نمایشگاه کتاب در اردیبهشت ماه سال ۹۹ برگزار نشود، کار چندان سختی نبود و بسیاری از ناشران و علاقمندان به نمایشگاه آن را پیش بینی می کردند، اما پس از کش و قوس های فراوان، شورای سیاست‌گذاری برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در سال جاری را منتفی دانست و با ابلاغ رسمی وزارت ارشاد مبنی بر عدم برپایی قطعی نمایشگاه حدس و گمان ها به واقعیت پیوست و نگرانی ناشران رنگ و بوی جدی تری به خود گرفت. ناشرانی که در شرایط عادی همواره با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند این بار باید خود را برای یک رخداد غیرقابل پیش بینی دیگر هم آماده کنند. کتاب هایی که در شرایط بد اقتصادی و کمبود و گرانی کاغذ در ماه های پایانی سال ۹۸ به چاپ رسید تا در نمایشگاه اردیبهشت سال جاری رونمایی شود با سرگردانی مواجه شدند و دست ناشران بیش از پیش بسته شده است. با این حال اما محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هفته گذشته طی خبری اعلام کرد وزارت ارشاد برای حمایت از ناشران برنامه هایی دارد تا با ارائه تسهیلاتی ویژه به ناشران بخشی از این خسارت جبران شود.

برهمین اساس در راستای حمایت از کتابفروشی‌ها طرح‌ فصلی تابستانه کتاب (در مردادماه) و پاییزه کتاب همزمان با هفته کتاب (در آبان‎ماه) با افزایش ۵۰ درصدی اعتبارات اجرا خواهد شد. همچنین تسویه حساب با کتابفروشی‎های مجری، تاکید بر استمرار خرید کتاب از ناشران برای تقویت کتابخانه‌‏های عمومی و تخصصی در راستای حمایت از ناشران، امکان برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی، تسریع در توزیع کاغذ دولتی به ناشران متقاضی، تمدید تفاهم‎نامه با شرکت پست و ارائه تسهیلات ویژه به ناشران از طریق همکاری چند سازمان و بنگاه اقتصادی دولتی و خصوصی را از دیگر برنامه های حمایتی عنوان کرد.

برهم خوردن تقویم سالانه فرهنگی ناشران که عموماً با محوریت نمایشگاه کتاب تنظیم و بسته می شد و عدم برپایی نمایشگاه و مشکلاتی همچون افزایش قیمت ها، ناشران را با چالش های بسیاری روبرو کرده است، اما باید دید جایگزین‌هایی که در غیبت نمایشگاه سالانه کتاب برای رونق بازار نشر در نظر گرفته شده است تا چه حد می تواند تاثیرگذار باشد و آیا طرح های حمایتی ارشاد می‌تواند مرهمی بر زخم های این روزهای نشر و کمکی به حال ناشران باشد یا خیر.

محمود آموزگار درباره وضعیت این روزهای نشر می‌گوید: تولید ناشران اگر کاملاً متوقف نشده باشد اما ریتم کندی پیدا کرده و با توجه به عدم برپایی نمایشگاه کتاب و امکان فروش کتاب در ده روز و به تبع آن کمبود نقدینگی، قاعدتاً این مسئله روی تولید هم تأثیر می‌گذارد و اگر ناشران در این شرایط کتابی هم منتشر می‌کنند به ندرت کتاب چاپ اولی در بین آنهاست، بلکه سراغ کتاب های پرفروششان می‌روند و آنها را تجدید چاپ می‌کنند.

نایب رئیس اتحادیه ناشران با اشاره به طرح‌های وزارت ارشاد در حمایت از نشر و کتاب ادامه می‌دهد: اگر بودجه‌ای برای برپایی نمایشگاه در اختیار وزارت ارشاد است که امروز صرف نمایشگاه نمی شود، مهم ترین و موثرین اقدامی که می تواند همه بخش‌های مختلف چرخه نشر را دربر بگیرد و در این ماجرا سهیم کند، برگزاری طرح های فصلی است. در این طرح ها مبلغی به عنوان یارانه خریداران کتاب از طریق وزارت ارشاد پرداخت می‌شود و در کنار این مبلغ، سه چهار برابر آن توسط مخاطبان و خریداران وارد این چرخه می‌شود و ما را تا حدودی به ارقامی که در سال‌های گذشته و ایام نمایشگاه از فروش کتاب داشتیم، نزدیک می کند.

وی در ادامه می‌گوید: اما بقیه مواردی که مطرح شده به نظرم خاصیت خیلی زیادی نخواهد داشت، مگر این که این یارانه به صورت مشارکتی با بانک های عامل پرداخت شود و مبالغی هم توسط بانک‌ها اضافه و وام های کم بهره ای به ناشران پرداخت شود.

مدیر مسئول انتشارات نشر آمه در خصوص تأثیر طرح تسریع در توزیع کاغذ دولتی به ناشران می‌گوید: این هم بی‌تأثیر نیست اما الان فوریت ماجرا خیلی بیشتر از در اختیار قرار دادن کاغذ دولتی به ناشران متقاضی است. وضعیت نشر مانند بیماری است که حال وخیمی دارد و باید برایش اقدامات فوری انجام دهیم. اختصاص کاغذ صرف نظر از این که در جای خودش باید بررسی شود اما در شرایط فعلی درمان مناسبی نیست.

آموزگار درباره ظرفیت‌های برپایی نمایشگاه مجازی به عنوان جایگزین نمایشگاه معتقد است: دیجیتال حوزه بسیار مهمی است و می تواند امکانات زیادی را عاید صنعت نشر کند، اما نکته مهمی که باعث می‌شود این حوزه جایگاه واقعی خودش را نزد ناشران و اهل قلم پیدا نکند، حراست و مراقبت از حقوق پدیدآورنده است. به این معنا که در فضای مجازی اطمینان کمتری درباره رعایت حقوق مؤلف و ناشر وجود دارد. شما ببینید وقتی در فضای فیزیکی آشکارا کتاب‌های دیگران را چاپ می‌کنند و با تخفیف می‌فروشند طبیعی است که این نگرانی نسبت به حوزه دیجیتال بیشتر باشد که با شکستن یک قفل می توان به سادگی به آن دسترسی پیدا کرد، به ویژه پی دی اف کتاب‌ها که در کانال‌های مجازی فراوان است و آنها را با پزهای مترقیانه و ترویج کتابخوانی بدون توجه به حقوق صاحبان آثار بارگذاری می‌کنند. مادامی که به این مسئله نپردازیم و  شرایط را در رابطه با حقوق صاحبان آثار در فضای دیجیتال بهبود نبخشیم، این حوزه جایگاه واقعی خودش را پیدا نخواهد کرد.

اما مدیرعامل انتشارات سوره مهر می‌گوید: زمانی که نمی‌توان نمایشگاه کتاب برگزار کرد، هر حرکتی می‌تواند قدری از آلام آن را کم کند و اگر به بخشی از این برنامه ها هم عمل شود قطعاً به جریان نشر کمک می کند. زیرا نشر صدمه دیده است و این مسئله فقط هم از زمان شیوع بیماری به وجود نیامده و این صنعت پیش تر هم با مشکلاتی روبرو بوده است. از طرفی دیگر کرونا فعالیت های اقتصادی را تحت الشعاع قرار داده و گرانی‌ها و کاهش قدرت خرید مردم تاثیر منفی روی نشر داشته است، چراکه هزینه های تولید بالا رفته و اولین چیزی که از سبد خرید مردم خالی می شود محصولات فرهنگی است بنابراین هرچیزی که بتواند به برقراری تعادل بین بهای تمام شده تولید کتاب به ناشران کمک کند و از آن طرف توزیع مناسبی داشته باشد به نشر کمک کرده است.

حمید قره داغی اضافه می کند: موضوع دیگر بحث پست است که وزارت فرهنگ و ارشاد پیش‌تر ۵۰ درصد هزینه پست را تقبل کرده بود. به نظرم این طرح بسیار خوبی بود و از آن استقبال شد، اما به صورت مقطعی به اجرا در آمد. شاید بد نباشد مثالی از غرفه مجازی سوره مهر بزنم. زمانی که ما ارسال رایگان را برای مخاطب درنظر گرفتیم استقبال مردم از سایر شهرها بالا رفت و از روستاهایی خرید کتاب داشتیم که شاید اینها هیچ گاه فرصت آمدن به تهران را نداشتند و از این طریق کتاب‌ها را سفارش دادند و به شکل رایگان در اختیارشان قرار گرفت.

وی تصریح می کند: بنابراین هزینه پستی یک پارامتر مهم است که حتماً می تواند برای ناشران و البته علاقمندان کتاب جذاب باشد و بسیار مؤثر خواهد بود. نکته دیگر بحث توزیع کاغذ است که می تواند به کاهش قیمت تمام شده کتاب کمک می کند، چرا که امروز یکی از مهمترین هزینه‌های کتاب چاپ کاغذ است و اگر این قیمت پایین بیاید ناشر هم کتاب را با قیمت تمام شده پایین تری عرضه می کند و در توان خرید مردم هم قرار می‌گیرد.

مدیرعامل انتشارات سوره مهر در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: تجریبات ما در حوزه برپایی نمایشگاه‌های مجازی نشان می‌دهد رفتار مصرف کننده کتاب در ایران هنوز به طور کامل به سمت فضای مجازی نرفته است. تغییر این رفتار زمان بر است و نیازمند طرح‌های تشویقی است. ما باید فضایی را ایجاد کنیم که مخاطب علاقه‌مند شود به خرید در حوزه مجازی ورود کند و این تبدیل به یک رفتار شود.

وی درباره لغو نمایشگاه و تاثیر آن بر تقویم سالانه ناشران می گوید: ایده هایی که برای ترمیم آسیب های ناشی از کرونا در نظر گرفته شده می تواند ضرر و زیان را به حداقل برساند. اسفندماه سال گذشته که شیوع این بیماری جدی شد و احتمال عدم برگزاری نمایشگاه رفت، زمانی بود که بسیاری از ناشران کتاب هایشان را آماده کرده بودند. لذا باید به آنها فرصت عرضه داد و در غیاب نمایشگاه کتاب اشکال مختلفی مانند طرح های ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد را پیاده سازی کرد تا از طریق کتابفروشی، برپایی نمایشگاه های کتاب مجازی تا حدودی این وضعیت را جبران کرده و کمک رسان باشد. مجموعه این طرح ها می تواند درصدی از این آسیب را ترمیم و اگر به درستی انجام شود می تواند بخشی از این کسری ها را به ویژه در بحث کاغذ و طرح های کتابفروشی جبران کند.

انتهای پیام/