قدس آنلاین: خبر لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در بامداد ۲۷ مهر در صدر خبرگزاری‌ها و شبکه‌های خبری قرار گرفته است. تحریم تسلیحاتی در روابط بین‌الملل مشخصاً مانعی در برابر ورود یک کشور به بازار پر سود خرید و فروش تسلیحات نظامی است. تجارت اسلحه در دنیا یکی از پررونق‌ترین حوزه‌های مالی است که معمولاً هم بروز اتفاقاتی مانند شیوع کرونا که بر عمده حوزه‌های اقتصادی اثر منفی می‌گذارد، اثری بر کسادی بازار آن ندارد! در این گزارش به بزرگ‌ترین صادرکنندگان و واردکنندگان اسلحه و دارندگان بزرگ‌ترین بودجه نظامی در دنیا پرداخته‌ایم.
سهم قاره‌ها از تجارت تسلیحات
نقل و انتقالات بین‌المللی تسلیحات مهم در دوره پنج ساله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ در مقایسه با دوره مشابه ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ بیانگر آن است صادرات انواع تسلیحات توسط آمریکا و فرانسه افزایش یافته و در همین مدت، عربستان سعودی نیز بزرگ‌ترین واردکننده تسلیحات در جهان بوده است. بر اساس داده‌های جدید پژوهشگاه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) که سال‌هاست در زمینه آمارهای بودجه نظامی و تسلیحاتی فعالیت می‌کند، بزرگ‌ترین صادرکنندگان اسلحه در پنج سال گذشته ایالات متحده، روسیه، فرانسه، آلمان و چین بوده‌اند. عربستان سعودی، هند، مصر، استرالیا و چین به طور جداگانه پنج واردکننده برتر اسلحه هستند که ۳۶درصد از کل واردات تسلیحات جهان را تشکیل می‌دهند. با این حال در پنج ساله منتهی به ۲۰۱۹، ۴۱ درصد واردات اسلحه در دنیا متعلق به منطقه آسیا و اقیانوسیه، ۳۵ درصد به خاورمیانه، ۱۱ درصد به اروپا، ۷.۲ درصد به آفریقا و ۵.۷ درصد متعلق به قاره آمریکا بوده است.
آمریکا؛ بزرگ‌ترین صادرکننده
بر اساس داده‌های مؤسسه سیپری، صادرات تسلیحات ایالات متحده با ۲۳درصد رشد به ۳۶درصد کل صادرات تسلیحات جهانی رسیده و آمریکا به تنهایی بیش از یک سوم صادرات اسلحه دنیا را در اختیار دارد. در نظر گرفتن این آمارها می‌تواند کمک شایانی به زمینه‌های اتخاذ رویکرد جنگ‌طلبانه در حوزه‌های مختلف خارجی داشته باشد؛ چرا که تسلیحات آمریکایی به حدود نیمی از کشورهای دنیا صادر شده و ۹۶ کشور، عمده یا قسمتی از تجهیزات نظامی خود را از آمریکا تأمین می‌کنند. با وجود آنکه واشنگتن همواره به رقبای شرقی خود اتهام آتش‌افروزی در سیاست خارجی می‌زند، بر اساس اطلاعات مؤسسه سیپری، صادرات اسلحه آمریکا ۷۶ درصد از روسیه بیشتر است. این در حالی که است طی بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴، این رقم ۱۷درصد بوده است.
ارزش صادرات محصولات نظامی آمریکا تا حدی ناشی از افزایش تقاضا برای جنگنده پنهانکار اف۳۵ به‌ویژه از سوی کشورهای اروپایی، استرالیا و ژاپن است. علاوه بر این، اسلواکی و بلغارستان برای دریافت سری جدید جنگنده اف۱۶ قرارداد بسته‌اند. یونان در حال مدرن‌سازی ۸۵ فروند اف ۱۶ خود است و مذاکراتی را نیز در مورد خرید احتمالی اف۳۵ آغاز کرده است. صادرات اسلحه ایالات متحده به اروپا ۱۳درصد از صادرات تسلیحات آمریکا را تشکیل می‌دهد که نسبت به مدت مشابه، ۴۵ درصد افزایش داشته است. همچنین صادرات اسلحه آمریکا به آفریقا شاهد افزایش ۱۰ درصدی بوده است. با این حال، صادرات این کشور به قاره آمریکا با کاهشی ۲۰ درصدی روبه‌رو شده که عمدتاً ناشی از خواست مقام‌های سیاسی این منطقه برای تأمین تسلیحات ضروری با قیمت پایین‌تر است؛ چرا که عمده تجهیزات آمریکایی قیمت‌های هنگفتی دارند.
غرب آسیا؛ بزرگ‌ترین واردکننده از آمریکا
منطقه غرب آسیا که همواره یکی از مناطق پرتنش و درگیر بین مناطق حساس دنیاست، سهمی ۵۱ درصدی از کل صادرات اسلحه ایالات متحده را به خود اختصاص داده که نسبت به بازه مشابه ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴، ۷۹درصد افزایش داشته است. عربستان سعودی همچنان بزرگ‌ترین واردکننده سلاح‌های آمریکایی است که ۲۵درصد کل صادرات تسلیحات این کشور را تشکیل می‌دهد.
خیزش اژدهای شرقی
اما جدا از نقش آفرینی ایالات متحده در تجارت تسلیحات، کشورهای دیگری نیز در این زمینه فعالیت جدی دارند. چین، رژیم صهیونیستی و کره جنوبی در میان ۱۰ صادرکننده برتر اسلحه در سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۵ قرار دارند. چین پنجمین صادرکننده بزرگ اسلحه در جهان است و ۵.۵ درصد از سهم کل صادرات جهانی سلاح را در اختیار دارد که نسبت به یک دهه پیش، ۱۳۳ درصد افزایش داشته است. در بازه زمانی ۲۰۱۹-۲۰۱۵، آسیا و اقیانوسیه میزبان ۷۴درصد صادرات تسلیحات چینی، آفریقا ۱۶ درصد و غرب آسیا ۶.۷ درصد بوده‌اند و در مجموع، چین به ۵۳ کشور اسلحه صادر می‌کند. در این میان، پاکستان با سهمی ۳۵ درصدی از صادرات اسلحه چین به عنوان اصلی‌ترین وارد کننده تجهیزات دفاعی از سال ۱۹۹۱ تاکنون شناخته می‌شود.
نقش رژیم صهیونیستی
بر اساس داده‌های مؤسسه سیپری، رژیم صهیونیستی هشتمین صادرکننده بزرگ اسلحه طی سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۵ بوده است که سهمی ۳درصدی از کل بازار نظامی جهان را در اختیار دارد. در این میان، نکته مهم رشد ۷۷درصدی حجم صادرات اسلحه اسرائیل است که در نوع خود قابل توجه است.
رشد قابل توجه کره جنوبی
کره جنوبی که عمدتاً آن را با محصولات صوتی و تصویری و یا خودروهای آن می‌شناسند، با در اختیار داشتن ۲.۱ درصد از تجارت جهانی اسلحه، دهمین صادرکننده تسلیحات در دنیاست که نسبت به دوره مشابه، صادرات تسلیحات این کشور ۱۴۳درصد افزایش داشته است. با این حال، واردات محصولات نظامی آن که از آمریکا بوده، به مراتب بیشتر از صادراتش بوده است. تنش‌ها با همسایه شمالی در این خریدهای نظامی بیشترین نقش را ایفا کرده است. بر همین اساس، برخی از کارشناسان نظامی معتقدند لابی اسلحه در آمریکا بزرگ‌ترین مانع پایان یافتن تنش‌ها در شرق آسیا پیرامون تسلیحات هسته‌ای کره شمالی است. چرا که در صورت برقراری صلح در شبه جزیره کره، دیگر بهانه‌ای برای فروش تسلیحات گرانقیمت توسط آمریکا به کره جنوبی وجود ندارد. تعداد کشورهایی که کره جنوبی به آن‌ها اسلحه صادر کرده از هفت به ۱۷ کشور رسیده است. ۵۰درصد صادرات اسلحه کره جنوبی به شرق آسیا، ۲۴درصد به اروپا و ۱۷درصد به منطقه بوده است. انگلیس با ۱۷درصد بزرگ‌ترین وارد کننده اسلحه از کره جنوبی است.
جنتلمن‌های اروپایی با سهم یک چهارمی
صادرات سلاح اعضای اتحادیه اروپا ۲۶ درصد کل تجارت جهانی اسلحه را تشکیل می‌دهد که رشدی ۹درصدی را نسبت به دوره مشابه گذشته نشان می‌دهد. فرانسه، آلمان، انگلیس، اسپانیا و ایتالیا همچنان پنج صادر کننده برتر اسلحه در اروپا هستند. به طور کلی، صادرات اسلحه کشورهای فرانسه، آلمان و اسپانیا افزایش یافته است؛ هر چند انگلیس و ایتالیا با کاهش روبه‌رو شده‌اند.
کاهش سهم روسیه
صادرات اسلحه توسط روسیه ۲۱ درصد از کل صادرات جهانی را تشکیل می‌دهد. البته سهم این کشور در بازار جهانی نسبت به مدت مشابه ۱۸ درصد کاهش یافته است. طی سال‌های گذشته خریدهای نظامی هند از روسیه دچار کاهش ۴۷درصدی شد؛ این نکته در این بستر معنای مهمی می‌یابد که بدانیم این کشور، بزرگ‌ترین واردکننده بلندمدت سلاح از روسیه بوده است. در این میان، صادرات تسلیحات روسیه به مصر و عراق افزایش چشمگیری داشته است. این دو کشور مهم‌ترین واردکنندگان اسلحه روسی هستند که به ترتیب ۴۹ و ۲۹ درصد از سهم کل صادرات نظامی روسیه را شامل می‌شود. بر اساس داده‌های مؤسسه سیپری و در بازه زمانی مشابه، خریدهای نظامی عراق از روسیه ۲۱۲ درصد و مصر ۱۹۱ درصد افزایش داشته است.
صادرات دموکراسی با اسلحه توسط فرانسه
صادرات اسلحه فرانسه نیز در مدت یاد شده به بالاترین سطح خود از سال ۱۹۹۰ رسیده است؛ این کشور ۷.۹ درصد از کل صادرات جهانی تسلیحات در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ را به خود اختصاص داده، با این توضیح که بیشترین تقاضای سلاح‌های فرانسوی از سوی کشورهایی مانند مصر، قطر و هند بوده است. واردات تسلیحات توسط کشورهای غرب آسیا نیز بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ به نسبت پنج سال پیش از آن ۶۱ درصد افزایش داشته؛ به‌طوری که ۳۵ درصد از کل واردات تسلیحات جهانی در پنج سال گذشته توسط کشورهای این منطقه صورت گرفته است.
گاوهای شیرده منطقه
در این بین، عربستان سعودی بزرگ‌ترین واردکننده سلاح در جهان طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ است. واردات تسلیحات عمده آن در مقایسه با دوره پنج ساله قبلی ۱۳۰ درصد افزایش داشته است؛ این افزایش بیانگر آن است که میزان واردات این کشور در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ به ۱۲ درصد رسیده است. این در حالی است که باوجود نگرانی‌هایی که آمریکا و انگلیس بابت حمله نظامی عربستان به یمن ابراز داشتند، طی پنج سال گذشته این دو کشور همچنان صادرات اسلحه به عربستان را ادامه دادند؛ به نحوی که ۷۳ درصد واردات اسلحه عربستان از آمریکا، ۱۳ درصد از انگلیس و ۴.۳ درصد نیز از فرانسه صورت گرفته است.
امارات متحده عربی نیز در مدت مورد اشاره با وجود آنکه درگیر جنگ در لیبی و یمن بوده، هشتمین کشور بزرگ واردکننده سلاح در جهان در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ است. ۶۸درصد واردات تسلیحات این کشور در این مدت از ایالات متحده آمریکا انجام شده است؛ البته در سال ۲۰۱۹ هنگامی که امارات به واسطه درگیری نظامی در لیبی توسط شورای امنیت محکوم شد، معاملات عمده تسلیحاتی را با استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، روسیه، آفریقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، ترکیه، انگلیس و از همه مهم‌تر، ایالات متحده در جریان داشت.
نظر شما