قدس آنلاین: وی سال ۴۷ در خانواده‌ای روحانی در قم متولد شد، پدرش آیت‌الله محمدمحمدی‌اشتهاردی از نویسندگان برجسته حوزه علمیه قم بود، به همین دلیل از کودکی با کتاب مأنوس شد و از سال۶۹ به طور جدی کار در زمینه ادبیات کودک و نوجوان را در مطبوعات آغاز کرد.
وی تاکنون حدود ۵۰ کتاب تألیف کرده است که برخی از آن‌ها در جشنواره‌ها حائز رتبه شده‌اند. داستان‌هایی از زندگی حضرت محمد(ص)، روزگار عمار، مجموعه ۲۴ جلدی «سرگذشت پیامبران»، ۳۶۵ قصه از حضرت محمد(ص)، مهربان‌ترین، ماه غریب من، رضا جان خوش‌آمدی،قصه‌های مهربانی از امام‌رضا(ع)،مرغابی‌های مهربان و... از جمله آثار این نویسنده هستند. کتاب‌های ملامحمدی در جشنواره‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتاب سال ولایت، بنیاد دفاع‌مقدس، مهدویت، حوزه علمیه قم و اشراق، پوپک و سلام بچه‌ها، برگزیده شده است.
وی با مجلات کودک و نوجوان مانند سروش، نوجوان، باران، مجلات رشد، دوست، کیهان بچه‌ها و… همکاری زیادی دارد. همچنین داور جشنواره‌های کتاب سال کشوری هم در چند دوره بوده است.
در آستانه میلاد مبارک حضرت رسول(ص) گفت‌وگوی ما را با این نویسنده که درباره زندگی پیامبر مهربانی‌ها آثار زیادی دارد، بخوانید.
* شما جزو نویسندگانی هستید که آثار زیادی درباره زندگی پیامبراکرم(ص) برای مخاطب کودک و نوجوان نوشته‌اید. درباره این علاقه‌مندی توضیح دهید.
** همان‌طور که در قرآن کریم آمده است، ایشان برای ما اسوه حسنه‌ای محسوب می‌شوند و نشانه این است که در هر زمینه و برای هر سنین در آداب، اخلاق، رفتار و همه ویژگی‌های لازم برای زندگی بشریت می‌تواند الگو باشد. با توجه به اینکه دستورالعمل‌های زیادی برای ما چه در مورد سبک زندگی و چه در مورد اخلاق، معاشرت، رفتار اسلامی و همه گزینه‌هایی که انسان‌ها، به‌خصوص بچه‌ها را از سنین پایین به مسیر راست هدایت کرده و آن‌ها را سعادتمند می‌کند، تنها در شخصیت پرافتخار و منحصر به‌فرد رسول خدا که رحمت جهانیان است، جمع شده است. در آثاری که من نوشته‌ام به قسمت‌های مختلف زندگی ایشان پرداختم و بیشتر درباره زندگی، پندهای اخلاقی و سبک زندگی پیامبر(ص) برای کودک و نوجوان کار کردم. در زمینه خردسال هم کارهای زیادی انجام شده است.
* حتماً این آثار را هم رصد کرده‌اید. درباره آثاری که با محوریت حضرت‌محمد(ص) نوشته شده است، چه نظری دارید؟
** سیره چهارده معصوم(ع) یکی از بخش‌هایی است که کارهای خوب و فاخری در آن زمینه تولید شده که بخشی از آن به پیامبراکرم(ص) اختصاص دارد. البته همه کارها را ندیده‌ام، اما گاهی‌اوقات آثاری را در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های کتاب خوانده و دیده‌ام. آثار خوبی درباره پیامبراکرم(ص) تألیف شده است؛ هر چند این آثار نسبت به جمعیت کودک و نوجوان ما کافی نیست. در بخش رمان، آثار خوبی تولید شده‌اند؛ نویسندگانی مثل نقی سلیمانی، جعفر ابراهیمی‌شاهد، محمود پوروهاب، فریبا کلهر و نویسندگان دیگر آثار خوبی دارند.
به طور کلی درباره زندگی پیامبراکرم(ص) کارهای مختلف با سوژه‌ها و بخش‌های متنوعی تولید شده است، اما حجم آثار کم است و توقع می‌رود متولیان فرهنگی و ناشران از نویسندگان حمایت کنند. منابع دست‌اول که بیشتر آن‌ها عربی است در اختیار نویسندگان قرار دهند. نویسندگان کودک و نوجوان خیلی علاقه دارند در این زمینه کار کنند. قطعاً در این صورت آثار خوبمان بسیار بیشتر از این می‌شود و پاسخگوی جمعیت بیش از ۲۰میلیون کودک و نوجوان کشور خواهد بود.
* اگر بخواهید یک اثر خوب را در زمینه زندگی ایشان برای مخاطب کودک و نوجوان نام ببرید، از کدام اثر یاد می‌کنید؟
**عمده آثاری که درباره پیامبراکرم(ص) نوشته شده و در ذهنم باقی مانده است، بیشتر درباره زندگی‌نامه حضرت، داستان‌های زندگی، احادیث و سخنان ایشان که در حوزه سبک زندگی است، نوشته شده است. یکی از این آثار خوب یک دوره کتاب است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با نام «نگران پروانه‌ها» چاپ کرد. در این مجموعه حدود ۱۰ نویسنده درباره زوایای مختلف زندگی حضرت رسول الله(ص) از تولد تا رحلت با نگاه جدید، نثر جذاب و امروزی داستان نوشتند که مجموعه قشنگی بود. «خداحافظ مدینه» یکی از جلدهای این مجموعه است که من آن را نوشتم.
* نویسندگان کودک و نوجوان ما چطور باید بنویسند که هم به متون و واقعیت‌های تاریخی پایبند باشند و هم از تخیل و سایر عناصر داستانی بهره بگیرند تا مخاطب را جذب کنند؟
** نوشتن در حوزه دین برای نویسنده سخت است. او اگر بخواهد هم به اصل متون مستند تاریخی وفادار باشد و هم بتواند قصه به‌روز بنویسد، یعنی طوری قصه دینی را برای مخاطب کودک و نوجوان بازآفرینی یا بازنویسی کند که باورپذیر باشد، خیلی باید تلاش کند.
ما نویسندگان مذهبی‌نویس معتقدیم در مورد ائمه(ع) باید حتماً مطابق آثار و متون مستند و منابع دقیق و معتبر شیعی یا مورد قبول علما و دانشمندان شیعه کار کنیم و هیچ‌گاه اجازه نداریم در مورد سخنان، حالات و رفتار ائمه(ع) تغییری ایجاد کنیم.
ما می‌توانیم از آنچه در منابع معتبر و مستند آمده به شکل داستانی و فضاسازی و در طرح‌های داستانی خوب و جذاب استفاده کنیم. البته در مورد شخصیت‌های اسلامی غیر از معصومین، از فضاهای تخیلی که به اصل داستان ضربه نزند هم می‌توان استفاده کرد.
هر نویسنده‌ای نمی‌تواند وارد این وادی شود، چون باید به اصل متن وفادار باشد، از آن سو باید پیچیدگی داستانی که برای بچه‌ها جذاب و امروزی است را هم بیاورد. او می‌تواند هم تاریخی و هم امروزی بنویسد و در شکل امروزی، زندگی پیشوایان دینی و معصومین را مورد استفاده قرار دهد.
آیا صرف علاقه برای نوشتن در این حوزه برای نویسنده کافی است؟
اصلاً این‌طور نیست. نویسنده‌های کودک و نوجوان ما مستعد نوشتن و پرتوان هستند و قلم خوبی دارند . اگر حمایت و تشویق شوند و آثارشان در تیراژهای بالا چاپ شود، قطعاً کارهای باارزش بسیاری وارد دنیای ادبیات کودک و نوجوان خواهد شد.
* کتاب‌های نوشته شده قابلیت ترجمه شدن را دارند؟
** بله، نویسندگان ما آثار برجسته‌ای خلق کرده‌اند که قابل ترجمه هستند و بسیاری از این آثار هم ترجمه شده‌اند.
ما برای ترجمه آثار دینی برای کشورهای اسلامی به خصوص شیعی، آثار فاخر و ارزشمندی داریم که قطعاً وقتی به دست مخاطبان برسد، در آنجا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد و تأثیرگذار خواهد بود.
* شما به کشورهای دیگر به‌خصوص کشورهای عربی و مسلمان‌نشینی مثل ترکیه و مصر سفرهای زیادی داشته‌اید. در حوزه بزرگسال این کشورها ادبیات قوی و نویسندگانی با مخاطبان جهانی دارند. در ادبیات کودک چه تجربه مثبتی در آن کشورها دیدید که برایتان جالب بود؟
** این کشورها، در شکل و فرم کتاب، نوع چاپ، تیراژهای متنوع و... خیلی موفق هستند. شکل‌های جدید چاپ و کاغذ و نوع انتشار و... و برندهای خوب در اختیار کشورهایی مثل لبنان، ترکیه و مصر قرار دارد، ولی از جهت محتوا و تصویرگری کتاب کودک و نوجوان، نویسندگان و شاعران ما کمتر از آن‌ها نیستند.
ما آثار خیلی برجسته‌ای داریم. البته نیاز است کیفیت و کمیت کتاب‌های ما بالا برود، یعنی با تیراژ و با کیفیت بیشتر از جهت نوع کاغذ و چاپ، به دست مخاطبان برسد.
* در این کشورها برای بالا بردن فرهنگ مطالعه چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
** بحث بالا بردن میزان مطالعه جامعه پیچیدگی‌های زیادی دارد. نمی‌توان به سهولت گفت مردم کتاب بخوانند یا سبد مطالعه باید در خانواده فلان مقدار شود. ما باید کاستی‌ها و ضعف‌ها را ببینیم و بررسی کنیم که مثلاً روزنامه‌ها و مجلات چگونه باید مخاطب کودک و نوجوان را تشویق کنند که بیشتر کتاب بخوانند. فضای‌مجازی لطمه جدی زده و وقت، حوصله و فکر بچه‌ها را اشغال کرده که دیگر فضایی برای کتاب باقی نمی‌ماند.
منظورم این است که باید با حوصله و دقت ببینیم کمبودها و کاستی‌ها چه هستند و چگونه مردم تشویق می‌شوند که بیشتر مطالعه کنند.
* برای کتابخوان‌شدن بچه‌ها چه پیشنهادی دارید؟
** برای بچه‌ها نقش آموزش و پرورش خیلی مهم است، باید زنگی برای کتاب‌خوانی در مدارس باشد و یا کتاب‌هایی با تخفیف به بچه‌ها فروخته شود. به بچه‌ها فرصت دهیم کتاب‌ها را تحلیل کنند، در موردش بنویسند و خلاصه‌نویسی کنند. خلاصه‌نویسی کتاب خیلی خوب است. اگر در مدارس این موارد باشد، بچه‌ها از همان ابتدا بیشتر تشویق می‌شوند، چون بیرون از مدرسه، در خانه و کوچه و محله این‌قدر به بچه‌ها دسترسی نداریم. اگر از مدرسه شروع کنیم و با بچه‌ها کار کنیم، قطعاً نتیجه بهتری می‌گیریم و وقتی بزرگ‌تر شدند با همت و تلاش بیشتری سراغ کتاب‌های خوبی می‌روند و درصد مطالعه و کتاب‌خوانی آن‌ها بالاتر می‌رود.
اگر حمایت از نویسندگان بیشتر باشد، آثار خوب بیشتر خواهد شد و مردم هم کتابخوان‌تر خواهند شد.
* در صدا و سیما معمولاً به کتاب‌های دینی توجه نمی‌شود. منظورم در بخش‌هایی مثل قصه‌خوانی برای بچه‌هاست. جهت‌دهی به معرفی کتاب در این رسانه‌ها چه تأثیری در آشنایی بچه‌ها با آثار مذهبی و ایرانی دارد؟
کتاب‌های خوبی در این زمینه وجود دارد که توسط ناشران معتبری مثل نیستان، سوره مهر، کانون پرورش فکری، قدیانی و... منتشر شده‌اند که برای قصه‌گویی در رادیو و تلویزیون و قالب‌هایی مثل پویانمایی، ساخت فیلم و... مناسب است. به یاد می‌آورم آقای مصطفی رحماندوست کار کودکانه‌ای به اسم پیامبر و بچه‌ها داشتند که قصه‌های کوتاه از زندگی پیامبر و بچه‌ها بود و تأثیر خودش را هم داشت. نویسندگان کودک و نوجوان ما آن‌قدر خوب، وفادار و قوی هستند که می‌توانند کارهای بهتری را هم خلق کنند و بنویسند.
البته من انتقادی از شبکه پویا ندارم، تا جایی که این شبکه را دنبال می‌کنم
شبکه پویا خوب شده و آن‌ها تلاش خودشان را می‌کنند و کارهای خوبی در آن انجام شده است. من بعضی از آثار را دیده‌ام مثلاً در مناسبت‌های دینی، شهادت، اعیاد و... در مورد ائمه(ع) و معصومین کارهای خوبی دارند.
نظر شما