کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی هنوز در سبد خانوارهای ایرانی جای مناسبی ندارد و برخی از خانواده‌ها به دلایل گوناگون اهمیت و ارزش جایگاه کتاب و کتاب‌خوانی در میان اعضای خانواده را نادیده می‌گیرند.

 بنابراین، فرهنگ مطالعه در جامعه تا حدود زیادی کمرنگ شده و کارشناسان امور فرهنگی و اجتماعی از این مسئله به عنوان زنگ خطری یاد می‌کنند که اگر تداوم یابد می‌تواند ارکان جامعه را با چالش‌های جدی مواجه کند. در این بین، برخی مراکز و نهادهای فرهنگی برای فرهنگ‌سازی در این زمینه و توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی در میان قشرهای مختلف جامعه، حرکت‌های فرهنگی متعددی را در دستور کار خود قرار داده‌اند که یکی از آن‌ها، راه‌اندازی پویش‌های کتاب‌خوانی در مناسبت‌های مختلف است.

 این پویش‌ها اغلب جنبه فرهنگی و تشویقی دارند و از اقشار مختلف جامعه می‌خواهند در کنار کار و فعالیت‌های روزمره، فرصتی هم به کتاب و کتاب‌خوانی اختصاص دهند. از جمله شاخص‌ترین و فراگیرترین پویش‌های کتاب‌خوانی که در سطح ملی برگزار می‌شود و از عموم هموطنان می‌خواهد کتاب و کتاب‌خوانی را جدی بگیرند و بخشی از وقت خود را به این مسئله اختصاص دهند، پویش «کتاب‌خوانی ملی» است که سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هر سال در هفته کتاب با هدف گسترش فرهنگ مطالعه راه‌اندازی می‌کند و در مدت زمان اجرای آن معمولاً تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه انجام می‌شود و در مجموع، اوج فعالیت این پویش در همان زمان اجرای پویش است.

سایر پویش‌های کتاب‌خوانی هم شرایط مشابه دارند و حتی محدودتر از پویش کتاب‌خوانی ملی برگزار می‌شوند. برخی از آن‌ها به موضوع خاص یا شهر و حتی قشر خاصی از مردم خلاصه می‌شود.

 مانند «پویش کتاب‌خوانی تابستانی شهر تهران» که با هدف عضو کردن کودکان و نوجوانان در کتابخانه‌های عمومی شهر تهران راه‌اندازی می‌شود یا «پویش کتاب‌خوانی روشنا» که مضمون‌محور است و در روزهای خاصی از سال با انتخاب یک کتاب ویژه راه‌اندازی می‌شود.

 تازه‌ترین پویش کتاب‌خوانی هم که در هفته‌های اخیر راه‌اندازی و مورد توجه قشرهای مختلف قرار گرفت، پویش کتاب‌خوانی 2020 بود که از سوی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران راه‌اندازی شد و در آن از خانواده‌ها دعوت شد هر شب رأس ساعت 20 به مدت 20 دقیقه مطالعه کنند.

این پویش نسبتاً گسترده برگزار شد و مسئولان برگزاری آن اعلام کردند پویش 2020 با توجه به دغدغه جدی و مستمر مقام معظم رهبری درباره کتاب و کتاب‌خوانی و با هدف افزایش سرانه مطالعه شهروندان در تهران طراحی شد و در اجرای آن از ظرفیت رسانه ملی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات اسلامی، فضاهای تبلیغاتی سطح شهر و همچنین ظرفیت قابل توجه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی استفاده شد.

 هر چند این پویش کتاب‌خوانی نسبت به سایر حرکت‌های مشابه از گستردگی بیشتری برخوردار بود اما از نظر زمانی و مقطعی بودن، سرنوشتی مشابه بقیه فعالیت‎های همسو پیدا می‌کند و نمی‌توان به تداوم و استمرار آن در زمان‌های طولانی امیدوار بود.

بنابراین، یکی از شرایط و لازمه‌های اثرگذاری این نوع فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی، تداوم و استمرار آن در مقاطع و زمان‌های طولانی است تا اثرگذاری لازم بر جامعه هدف را داشته باشد.

تا زمانی که این نوع پویش‌های کتاب‌خوانی در مقاطع زمانی اغلب کوتاه برگزار و پس از آن از سوی دست‌اندرکاران پویش و همچنین مخاطبان و کتابخوان‌ها فراموش شود نمی‌توان به اثربخشی آن امید چندانی داشت.

به نظر می‌رسد با راه‌اندازی دبیرخانه دائمی برای انواع پویش‌های کتاب‌خوانی و فعالیت آن‌ها در طول سال، می‌توان به نتیجه‌بخش بودن این نوع حرکت‌های فرهنگی و تشویقی در راستای توسعه فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی در جامعه امیدوار بود.