دستاورد خروج برندهای خارجی از ایران رشد ۵۲ درصدی تولید لوازم ‌خانگی در کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته است؛ به‌ طوری ‌که در هشت ماهه امسال تولید یخچال ۴۵ درصد، لباسشویی ۱۹ درصد و تلویزیون ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.

مطابق آمار در حال حاضر تنها ۳۰ درصد از اقلام مورد نیاز صنعت لوازم‌ خانگی کشور وارداتی است و به طور میانگین ۷۰ درصد اقلام این صنعت بومی‌سازی شده است که نشان می‌دهد تاب‌آوری صنعت لوازم‌ خانگی در برابر تحریم‌ها بالاتر رفته است. در حال حاضر صنعتگران داخلی توانسته‌اند عمق ساخت داخل ماشین لباسشویی را در سال جاری به ۶۰ درصد برسانند. میزان بومی‌سازی در اقلام دیگر مانند کولر آبی ۱۰۰ درصد، یخچال فریزر ۶۰ درصد، آبگرمکن ۷۵ درصد، اجاق گاز ۹۰ درصد و بخاری بیش از ۹۰ درصد شده است. پایین‌ترین میزان داخلی‌سازی با ۳۵ درصد نیز مربوط به تلویزیون است که صنعتگران کشور امیدوارند بتوانند تا ۷۰ درصد آن را در کشور تولید کنند.

پیش از آغاز داخلی‌سازی‌ها در لوازم‌ خانگی بزرگ میزان واردات ۱.۵ میلیارد دلار و در حوزه لوازم ‌خانگی کوچک میزان واردات ۴۰۰ میلیون دلار بود که در حال حاضر با کاهش ۹۰۰ میلیون دلاری مجموع نیاز واردات لوازم ‌خانگی حدود یک میلیارد دلار شده است. آن‌ طور که مقامات مسئول در وزارت صمت گفته‌اند امسال برنامه تولید ۱۲ میلیون دستگاه لوازم‌خانگی در کشور برنامه‌ریزی‌ شده که اگر داخلی‌سازی قطعات انجام‌ نشده بود، این میزان تولید برای کشور ۴.۵ میلیارد دلار آب می‌خورد.

ادامه رشد صنعتی در گرو سیاست‌های حمایتی پایدار

بر اساس اظهارات تولیدکنندگان روند داخلی‌سازی در حوزه لوازم‌ خانگی در حال انجام است اما برای تحقق هدف‌گذاری‌ها در افزایش عمق ساخت محصولات چالش‌هایی وجود دارد که باید برطرف شود و حمایت‌هایی که باید ادامه یابد. آن ‌طور که حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم‌ خانگی به خبرنگار ما می‌گوید: امسال با افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت لوازم‌ خانگی، کارخانه‌های تولیدکننده با ظرفیت بیشتری به تولید محصولات پرداختند و به‌ طبع با راه افتادن خطوط تولید میزان اشتغال‌زایی در این حوزه نیز افزایش یافته است، اما سیاست‌های حمایتی که در این راستا انجام شد باید پایدار بوده و ادامه داشته باشد تا با رونق اقتصادی حاصل از آن، هم صنعتگران و هم مصرف‌کنندگان نهایی منتفع شوند.

کاهش قیمت با عرضه اختصاصی فولاد به تولیدکنندگان

غزنوی با اشاره به اینکه پیش ‌از این تولیدکنندگان موفق به تأمین فولاد مورد نظر خود در بورس نمی‌شدند و مجبور به تهیه آن از بازار آزاد بودند، می‌افزاید: با توجه به ابلاغ شیوه‌نامه جدید دولت، واحدهای تولیدی صنعت لوازم‌ خانگی در یک عرضه اختصاصی برای فولاد با هم به رقابت می‌پردازند. در صورت تداوم عرضه اختصاصی بسته به میزان استفاده از فولاد در محصولات مختلف، این امر می‌تواند در بلندمدت در کاهش قیمت کالاها مؤثر باشد.

کمبود نیروی انسانی متخصص با رشد تولید لوازم‌ خانگی

غزنوی با بیان اینکه این صنعت اکنون با مشکلات ارزی برای تهیه مواد اولیه و کمبود نیروی متخصص روبه‌روست، می‌گوید: با افزایش خطوط تولید در شهرک‌های صنعتی تأمین نیروی انسانی متخصص به یکی از مشکلات اساسی در این بخش مبدل شده است.

غزنوی می‌گوید: کیفیت تولیدات داخلی طیف گسترده‌ای از ضعیف تا کیفیت بالای قابل ‌رقابت در کلاس جهانی را شامل می‌شود، به‌طبع آن دسته از کالاهایی که بسیار ارزان هستند به همان نسبت کیفیت پایین‌تری دارند در مقابل اقلامی که قیمت بالاتری دارند با انواع خارجی رقابت می‌کنند.

کمبود مواد اولیه و نقدینگی پاشنه آشیل صنعت لوازم ‌خانگی

حبیب‌الله انصاری، کارشناس اقتصادی و صنعتی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما، کمبود نقدینگی و تأمین مواد اولیه را پاشنه آشیل صنعت لوازم ‌خانگی می‌داند و می‌گوید: مهم‌ترین مشکل صنعتگران ما پس از سرمایه در گردش که موجب اختلال در تأمین مواد اولیه می‌شود، کاهش مهلت ارائه اسناد حمل حواله ارزی است که در حال حاضر به دو ماه کاهش یافته است و همچنین کاهش مالیات و مالیات بر ارزش ‌افزوده که به جای مصرف‌کننده از تولیدکننده دریافت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اهمیت صنعت لوازم‌ خانگی از این ‌جهت است که برای صنایع بالادستی مثل پتروشیمی، فولاد، مس و آلومینیوم ایجاد ارزش‌ افزوده می‌کند، می‌افزاید: این صنعت با توجه به اینکه به سه بخش وسیع انرژی‌بر شامل وسایل گازسوز و برقی، غیرانرژی‌بر که تمامی ظروف را در بر می‌گیرد و بخش قطعه‌سازی تقسیم می‌شود، می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور نقش اساسی داشته باشد.

نقش واسطه‌ها در ایجاد بازار سیاه مواد اولیه

انصاری با اشاره به اینکه برخی مواد اولیه این صنعت در بورس عرضه می‌شود درباره مشکلات تهیه ای‌بی‌اس(ABS)  که پلیمر مصرفی پرکاربردی در بدنه لوازم‌خانگی است صحبت می‌کند و می‌افزاید: دلالان و سودجویان موجب تشدید رقابت برای دریافت مواد اولیه پلیمری و سایر مواد مصرفی این صنعت از بورس و افزایش قیمت آن‌ها می‌شوند.

انصاری معتقد است که این مواد از فولاد گرفته تا مواد پتروشیمی باید به شکل مستقیم در اختیار تولیدکنندگان واقعی و شناسنامه‌دار قرار بگیرد و سپس مازاد آن در بورس عرضه شود، در غیر این صورت سودجویان با خرید این مواد به بالاترین قیمت در بورس، ماده اولیه تولید کشور را در اختیار خود گرفته و سپس با ایجاد بازار سیاه به هر قیمتی که مایل باشند به تولیدکنندگان خواهند فروخت که نتیجه‌ای جز افزایش قیمت تمام‌ شده کالا و محصولات در کشور نخواهد داشت.

برای دستیابی به رونق تولید نگاهمان فقط به داخل نباشد

این کارشناس حوزه لوازم‌ خانگی کشور می‌گوید: وزیر صمت فعلی در زمان ارائه برنامه‌هایش در مجلس از کاهش هزینه‌های تولید و پرداخت تسهیلات کم‌بهره برای تأمین سرمایه در گردش صنعتگران صحبت کرد که در صورت عملیاتی شدن می‌تواند به توسعه تولید و رونق اقتصادی در کشور کمک کند البته به این شرط که سود بانکی تسهیلات ۲۰ تا ۳۰ درصد نباشد و وثایق لازم نیز آن قدر سنگین نباشد که تولیدکننده نتواند از پس تهیه آن بربیاید.

وی تأکید می‌کند: برای دستیابی به رونق تولید نباید نگاهمان فقط به داخل باشد بلکه باید توسعه تولید از نظر کمی و کیفی به‌ گونه‌ای مدنظر باشد که منتج به صادرات شود، برای این کار باید یکی دیگر از نقاط ضعف که عدم همسویی و همراهی کامل سازمان‌های ذی‌ربط در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در این بخش است برطرف شود، این همسویی می‌تواند با رفع قوانین و مقررات مزاحم، حذف رویه‌های طولانی دریافت مجوز و کاهش بروکراسی اداری ایجاد شود.

کالاهای ضبط ‌شده قاچاق به چرخه مصرف بازنگردند

انصاری با بیان اینکه در حال حاضر نرخ سود تولیدکنندگان زیاد نیست و گران‌فروشی در این بخش وجود ندارد، می‌افزاید: از یک ‌سو هزینه‌های تولید افزایش ‌یافته و از سوی دیگر قدرت خرید مردم کاهش ‌یافته است و تولیدکننده نیز به خاطر مشکل نقدینگی و برای باقی ماندن در فضای رقابتی بازار ناچار است که با حداقل سود کالایش را عرضه کند، به ‌این ‌ترتیب اگر بخواهیم قیمت که تابعی از عوامل مختلف در فرایند تولید است را کاهش بدهیم باید ضمن مواردی که پیش‌تر ذکر شد، دسترسی به مواد اولیه را برای تولیدکننده سهل کرده و اگر لازم است قطعه‌ای وارد شود تعرفه آن را کاهش دهیم که در نتیجه با رفع موانع به ‌صورت خودکار قیمت تمام‌شده هم کاهش پیدا خواهد کرد.

این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: در زمینه مبارزه با قاچاق لوازم ‌خانگی هم باید این نکته را متذکر شوم که متولیان نباید این کالاها را ضبط و سپس انبار کرده و پس از مدتی با قیمت پایین در اختیار مردم یا سازمان‌های مختلف قرار دهند؛ چراکه به این شکل بخشی از ظرفیت تولید کشور را به کالای قاچاق اختصاص می‌دهند، این کالاها یا باید برگشت داده‌ شده یا معدوم شود و به‌ هیچ ‌وجه به چرخه مصرف بازنگردد.