بخش‌هایی از این برنامه که در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد.
عده‌ای بر این باور بودند که دیگر دوره گفتن و پذیرفتن دیگران گذشته است. دوره مونولوگ گذشته و باید با تمام وجود به آغوش گفت‌وگو برویم. چاره‌ای جز این نداریم و رسانه ملی هم باید فضای عادلانه‌ای در اختیار گروه‌های مختلف سیاسی و فکری قرار دهد و این باب را بازتر کند و آن را پرورش دهد. عده‌ای دیگر اما پخش چنین مناظراتی را موجب دامن زدن به بی‌اخلاقی کلامی در جامعه می‌دانند اما آنچه روشن است اینکه، باب گفت‌وگو در جامعه باید گشوده شود و رسانه ملی به عنوان دانشگاه عمومی، نقشی مهم در این باره دارد.
محمدصادق دهنادی، کارشناس سواد رسانه‌ای درباره پخش مناظره اخیر در تلویزیون که منجر به جدل میان طرفین شد، به خبرنگار ما می‌گوید: به نظرم این رویداد مثبتی بود که از سوی تلویزیون اتفاق افتاد. صدا و سیما باید مناظرات را بدون کم و کاست پخش کند و مردم قضاوت کنند.
پرسش‌ها و شبهه‌های زیادی درباره مسائل مختلف وجود دارد که محل اختلاف نظرات جدی در میان اندیشمندان است.
او اضافه می‌کند: اگر این جلسات مناظرات زودتر از تلویویزن پخش می‌شد، مردم با افکار و نظرات مختلف و کسانی که تاریخ را تحریف می‌کنند، آشنا می‌شدند مثلاً آقای زیباکلام که تاریخ پیش از انقلاب را روایت می‌کنند و درباره آن دوران کتاب نوشته‌اند، از مقدماتی‌ترین کتاب‌های تاریخی که در کشور ما نوشته شده، بی‌اطلاع هستند. جالب اینکه نه تنها بی‌اطلاع هستند بلکه کتاب تاریخی هم نوشته‌اند!
آگاهی، هزینه دارد
این کارشناس رسانه با بیان اینکه جدای از بحث و جدلی که بین دو طرف پیش آمد و شاید به نظر برسد که ادب و اخلاق اجتماعی در آنجا شکسته شد، می‌گوید: فایده این اتفاق بیشتر از ضررش است چون مردم با واقعیت‌ها روبه‌رو می‌شوند اینکه یک استاد دانشگاه، کتاب تاریخ می‌نویسد اما مقدماتی‌ترین کتاب‌های تاریخی کشورش را نخوانده است، حتی به کتاب‌های تاریخی خارج از کشور که درباره آن مقطع تاریخی نوشته شده هم مسلط نیست، دیدیم که وقتی چنین فردی با استدلال روبه‌رو می‌شود، چطور به هم می‌ریزد و فحاشی می‌کند. به نظرم برگزاری چنین مناظراتی و پخش آن از تلویزیون مفید است و باید گسترش پیدا کند.
دهنادی خاطرنشان می‌کند: به نظرم باید فرصت گفت‌وگو و مناظره به آدم‌های سیاسی که ادعا می‌کنند حرف‌های زیادی برای گفتن دارند، داده شود تا عیار جریان‌های سیاسی و فکری کشور برای مردم مشخص شود.
وی درباره کم‌تحملی طرفین مناظره در میزهای گفت‌وگو و منجر شدن آن به توهین، ناسزاگویی و تنش اخلاقی در جامعه، می‌گوید: به نظرم این طور نیست. مردم این فضا را فقط در برنامه‌های صدا و سیما نمی‌بینند بلکه در شبکه‌های اجتماعی، این صراحت و گاهی فحاشی بیشتر است ولی مخاطب را با واقعیت‌ها روبه‌رو می‌کند. افراد بسیار تندتر از این در فضای مجازی با هم صحبت می‌کنند و نمی‌توان از این منظر به تلویزیون ایراد گرفت.
او یادآور می‌شود: به دلیل اینکه سال‌هاست با هم گفت‌وگو نکرده‌ایم. شاید در مناظرات هم مشکلاتی به وجود بیاید اما منفعت گفت‌وگو بیشتر از ضرر آن است.
واکسیناسیون مردم در برابر انحرافات فکری
دهنادی با تأکید بر اینکه عیار جریان‌های فکری و سیاسی در این مناظرات مشخص می‌شود، می‌گوید: معمولاً به خاطر اینکه حرف باطلی گفته نشود، به آن اندیشه فرصت جولان در فضای رسمی را نمی‌دهیم ولی اگر در فضای رسمی به این افکار اجازه طرح بدهیم جواب‌های مستدل و منطقی هم به این حرف‌های باطل داده می‌شود که منفعت بیشتری برای آگاهی جامعه دارد چون مردم را در برابر جنجال‌های جریان‌های انحرافی واکسینه می‌کند.
این کارشناس رسانه عنوان می‌کند: گاهی این حرف‌های باطل در شبکه‌های اجتماعی به صورت یکطرفه مطرح می‌شود که اتفاقاً گفت‌وگوهای سطح پایینی هم درباره آن صورت می‌گیرد مثلاً یک روحانی سابق با یک خواننده زن یا یک خواننده زیرزمینی با یک مجری صحبت می‌کند در حالی که مناظره یعنی به عیار درآوردن و به نقد کشیدن اندیشه‌ها توسط افرادی که صاحب نظر، اندیشه و ادعا هستند؛ افرادی که کتاب خوانده‌اند و کتاب نوشته‌اند. اگر مناظرات تلویزیون کمرنگ شود، فرصت جولان به گفت‌وگوهای مبتذل در شبکه‌های اجتماعی داده می‌شود.
او اضافه می‌کند: صاحبان اندیشه، هر چند اشتباه اگر با هم گفت‌وگو کنند، جریان خوبی در جامعه راه می‌افتد. صدا و سیما باید سعه صدر داشته باشد و توجه کند که تراز و عیار دو طرف مناظره با هم در یک سطح باشد.
اگر مناظرات زودتر از این در صدا و سیما باب می‌شد، بسیاری از افرادی که امروز معرکه‌گردان و معرکه‌گیر فضای مجازی هستند فرصت جولان نمی‌یافتند ولی هنوز آن سعه صدری که باید در میان مدیران رسانه ملی، فراگیر نشده است به طوری که در تمام شبکه‌ها، میهمانان به صورت شفاف و اغنایی با هم صحبت می‌کنند تا مباحث به شکل پوپولیستی در شبکه‌های اجتماعی مطرح نشود زیرا در فضای مدیریت رسانه این گزاره وجود دارد که اقبال بیش از حد مردم به شبکه‌های اجتماعی به دلیل ضعف‌های تلویزیون در بازنمایی همه سلیقه‌هاست.
نتیجه کم‌کاری تلویزیون
وی با بیان اینکه یکی از وظایف تلویزیون زنده کردن گفت‌وگو است، خاطرنشان می‌کند: جدلی که در برنامه «قبل انقلاب» میان دو طرف مناظره به وجود آمد، نشان می‌دهد که تلویزیون کارش را در باب کردن فرهنگ گفت‌وگو به درستی انجام نداده است.
فرهنگ گفت‌وگو هنوز جا نیفتاده است و زمانی که فضا باز می‌شود، آدم‌ها آن قدر صحبت نکرده‌اند که شروع می‌کنند به جدل و توهین.
دهنادی تأکید می‌کند: برنامه‌های مناظره و گفت‌وگو در تلویزیون باید تبدیل به یک روند شود و نه فقط در شبکه چهار، که در همه شبکه‌ها. ضمن اینکه جدل‌های اینچنینی هم نباید سبب شود که میز مناظرات در برنامه‌های تلویزیونی جمع شود به هر حال خون‌ریزی از عوارض جراحی است و از ترس خون‌ریزی نمی‌توان از جراحی صرف نظر کرد.
او با بیان اینکه در مقاطعی گفت‌وگوها و مناظرات خوبی در صدا و سیما انجام می‌شد، اظهار می‌کند: البته در مقاطعی هم این گفت‌وگوها سلیقه مدیران نبود و نباید با این مسئله برخورد سلیقه‌ای شود. تلویزیون می‌تواند آدم‌های مختلفی را دعوت کند تا فرصت پاسخ‌های اندیشه‌ورزانه به برخی ادعاها داده شود مثلاً در برنامه «قبل انقلاب» وقتی آقای زیباکلام پاسخ منطقی برای جواب نداشت، شروع به اهانت کرد، مردم این اهانت‌ها را دیدند.
دهنادی با تأکید بر اینکه صدا و سیما نیاز به مجری‌های خوب و جسور برای برنامه‌های مناظراتش دارد، یادآور می‌شود: متأسفانه رسانه ملی مجری خوبی برای مناظرات ندارد چون مدیران سازمان، هزینه‌های داشتن مجری جسور را نمی‌پذیرند در حالی که رسانه‌های گروهی دنیا به مجری‌های جسور بها می‌دهند و آن‌ها بزرگ‌ترین سیاستمداران دنیا را به چالش می‌کشند ولی در اینجا وقتی یک مجری با صاحب قدرتی، کمی تند صحبت می‌کند او را مجبور به عذرخواهی می‌کنند. صدا و سیما باید چند مجری قوی داشته باشد و هزینه جسارت مجری‌هایش را هم بپردازد.
این کارشناس رسانه در پایان یادآور می‌شود: از مدیران صدا و سیما می‌خواهم که گفت‌وگو را با همه تنش‌ها و دردهایش ادامه بدهند و از جنجال‌های عده‌ای ملانقطی نهراسند.
نظر شما