قدس آنلاین: با روی کار آمدن دولت جو بایدن پس از مناقشه‌های فراوان و سنگین با دونالد ترامپ که حتی به قیمت مخدوش کردن چهره نظام انتخاباتی آمریکا حاضر نبود از قدرت کنار برود و شکست را بپذیرد، حالا در عرضه سیاست خارجی آمریکا،یکی از مهمترین موضوعات مطرح، بازگشت آمریکا به توافقی بنام برجام است.
این مسئله در سطح جهان آنقدر مهم بود که جو بایدن آنرا به عنوان یکی از وعده های انتخاباتی اصلی و برجسته خود مطرح کرد و یکی از پایه‌های اصلی تبلیغات او در میتینگ‌ها و مناظره‌هایش نیز همین وعده بود. در روزهای اخیر هم که دولت او مستقر شده و در حال چینش مهره‌ها و سوار شدن بر کار است می‌بینیم پس از چینش اولین مهره‌ها و رای اعتماد کنگره به آنتونی بلینکن وزیر خارجه او، موضوع روند بازگشت به برجام در اولین نشست مطبوعاتی وزیر خارجه جدید آمریکا مطرح می‌شود و اتفاقا بازتاب‌های جهانی هم پیدا می‌کند.
این امر نشان می‌دهد ایران، برجام و بازگشت به توافقی که ترامپ زیر آن زده بود یکی از اصلیترین و اولویت‌دارترین موارد در فهرست کارهای مهم دولت بایدن است. اما این روزها در حاشیه این موضوع اتفاق های عجیب و غربی هم رخ داده است.
فرانسه همراه‌ترین کشور اروپایی با تحریم‌های ترامپ
در این میان یک کاسه دغتر از آش بنام فرانسه پیدا شدهبه یکباره یادش افتاده عضو برجام است و این وسط رسالتی دارد که سنگ انداختن و پارازیت آمدن در مسیر احیای برجام است. درست مثل هفت سال پیش که مذاکرات برای امضای برجام تقریبا تمام شده بود و لوران فابیاس نماینده پاریس زیر میز مذاکره زد و تعهدات ایران در توافق بدست آمده را ناکافی خواند و مانع امضای برجام در مذاکرات آبان ماه ۹۲ در ژنو شد. حالا هم فرانسوی ها که در دو سال گذشته و خروج ترامپ از برجام، نه تنها به هیچ یک از تعهداتشان حتی آنها که در قالب تروئیکای اروپایی عضو برجام در یازده بند برای حفظ برجام به ایران وعده دادند عمل نکردند که اولین کشوری شدند که در نخستین فرصت از قراردادها و پروژه‌های خود با ایران پا پس کشیدند و بهانه تحریم‌های یکجانبه آمریکا زیر قراردادهایشان زدند.
به گزارش یورو نیوز در پی خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران و بازگشت موج تحریم‌های متوقف شده ایم کشور علیه ایران، تاکنون ۵۳ شرکت بین‌المللی اروپایی، آسیایی و آمریکایی بازار ایران را ترک کرده‌اند و یا فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورده‌اند.
این شرکت‌ها در ۸ صنعت عمده ایران از جمله نفت، حمل و نقل، خودرو، بانک و بیمه، برق، هواپیمایی، معدن و فلزات و فناوری ارتباطات فعال بوده‌اند. در این میان صنعت نفت ایران بالاترین سهم را از تعداد این شرکت‌ها داشته و صنایع حمل و نقل و خودرو در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
بنابر این گزارش از میان ۵۳ شرکت از ۲۱ کشور جهان، ۹ شرکت فرانسوی و ۸ شرکت آلمانی بوده‌اند که در مقایسه با سایر کشورها بالاترین سهم را در توقف مناسبات اقتصادی با ایران داشته‌اند.
شاید در ذهن ایرانی‌ها خروج شرکت توتال از قراردادهای نفتی و دو شرکت خودرویی رنو و پژو که دهه ها از بازار ایران سود برده بودند بیشتر از بقیه ثبت شده باشد.
الیزه، کاسه داغتر از آش
حالا اما پس از آنکه سیاست صبر راهبردی ایران در برابر سیاست فشار حداکثری آمریکا نتیجه داده و با روی کار امدن دولت بایدن و بازگشت تیم دخیل در مذاکرات هسته‌ای به دستگاه سیاست خارجی این کشور روزنه‌ای برای احیای توافق هسته‌ای بوجود آمده، فرانسوی‌ها دوباره زیان باز کرده و می‌خواهند میدان داری بکنند. امانه در وجه مثبت آن بلکه در مسیر کارشکنی و ایفای دوباره نقش پلیس بد ماجرا.
امانوئل ماکرون که هفته گذشته اظهاراتش در در مورد این که قبل از بازگشت آمریکا به برجام، ایران باید به این توافق پایبند شود، با بی‌اعتنایی تهران روبرو شد و کسی آنرا به حساب نیاورد، دیروز برای آنکه خودی نشان دهد، ایده دیگری را مطرح کرد که نشان می‌دهد حرف‌ها و تحرکات این روزهای الیزه از معامله‌ها و رابطه‌های دیگری آب می‌خورد.
کیسه دوختن ماکرون برای برجام
امانوئل مکرون، روز جمعه در مصاحبه با العربیه گفت: عربستان سعودی باید در هر مذاکره‌ای درباره توافق با ایران مشارکت داشته باشد. وی همچنین اظهار داشت که باید از اشتباه سال ۲۰۱۵، که قدرت‌های منطقه‌ای از توافق با تهران کنار گذاشته شدند، جلوگیری شود. او تاکید کرد که مذاکرات جدید با ایران سختگیرانه خواهد بود.
این سخنان برای گوش مخاطبان ایرانی رسانه‌ها کاملا آشنا بود زیرا چند هفته پیش از زبان وزیر خارجه سعودی ها هم گفته شده بود.
ضمن اینکه طرح این موضوع در گفتگو با شبکه خبری نزدیک به دربار سعودی‌ها سرنخ ماجرا را روشن‌تر می‌کند. تهران البته پیشتر موضع خود را در مورد این خواسته حکومت عربستان اعلام کرده و سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه عربستان را کشوری متوسط در منطقه خطاب کرد که باید در حد و اندازه خودش سخن بگوید.
محمد جواد ظریف هم در توییتی به زبانی عربی در واکنش به سخنان فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان نوشت: ما با آمریکایی‌ها در مباره مسائل منزطقه گفتگو نمی‌کنیم(که شما هم در آن حاضر باشید) او تلویحا به سعودی‌ها گفت که موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ ربطی که سعودی‌ها ندارد.
حالا اما خواسته سعودی‌ها از پاریس تکرار می‌شود که نشان می‌دهد مقامات ریاض از ترس بازگشت بایدن به برجام و بی محلی های او به عربستان که در چهار سال گذشته در رکاب ترامپ بوده دست به دامان فرانسو ها شده‌اند و امانوئل مکرون هم از این ماجرا برای خود کیسه‌ای بزرگ دوخته است.
این ماجرا حتی از چشم رسانه های فرانسوی هم دور نمانه چرا که موضوع بازگشت آمریکا به برجام است و دو طرف اصلی ماجرا تهران و واشنگتن، اما آنکه در این وسط شرط و شروط تعیین می‌کند امانوئل ماکرون است.
جورج مالبرونت، خبرنگار ارشد فیگارو در توییتر نوشت: امانوئل مکرون در تلویزیون عربستان سعودی، اظهار نظر عجیبی کرده است. او خواسته است که ریاض بخشی از مذاکرات بعدی در مورد توافق هسته‌ای جدید با ایران باشد. یک کارشناس با تعجب از چنین درخواستی گفت: "نه چین، نه روسیه و نه ایران، این درخواست را قبول نمی‌کنند و فرانسه این را می‌داند".
«آریل کیمبال» مدیر اجرایی انجمن تحقیقاتی کنترل سلاح آمریکا، هم در واکنش به این سخنان ماکرون گفته است کشورهایی که عضو برجام نیستند نمی‌توانند در مذاکرات حضور داشته باشد. همانند همه کشورهایی که عضو سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند عربستان نیز می‌تواند در جریان تحولات برجام قرار بگیرد.
«باربارا اسلاوین» رئیس بخش ایران شورای آتلانتیک آمریکا نیز به مهر گفت: عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، نباید در مذاکرات اصلی برجام شرکت داشته باشند، آنها می‌توانند در جریان این گفتگوها قرار بگیرند. البته می‌توان این کشورها را تشویق به انجام مذاکره با ایران در خصوص تحولات خاورمیانه کرد و این موضوعی است که منطقه به آن نیاز دارد.
احمد نادری نماینده مردم تهران اما در تحلیل این اتفاق‌ها با اشاره به سابقه فرانسه و تکرار این نقش منفی در گذشته، می‌گوید: فرانسوی‌ها با این مخالفت خوانی‌ها دوباره نقش پلیس بد را بازی می‌کنند و باید این موضوع ریشه‌یابی شود.
وی با بیان اینکه این ضعف دیپلماسی و مواضع ضعیف دولت در برابر اروپایی‌ها و بدعهدی‌های آنها سبب جسارت آنها شده، تاکید می‌کند: اروپایی‌ها به صورت ظاهری از آمریکا جدا شده بودند، در حالی در همان دوران اروپایی‌ها عهده‌دار ایفای نقش پلیس بد بودند، شاهد مثال این هم مکانیسم اینستکس است که از سوی اروپا پایه گذاری شد اما خروجی نداشت و آنها به هیچکدام از تعهدات خود بعد از خروج ترامپ از برجام عمل نکردند در واقع نشان دادند همچنان دنبال روی آمریکا هستند و تبدیل به قدرت مستقل نشده‌اند.
جنجال برای فرار از مسئولیت
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اما در گفتگو با خبرنگار قدس انلاین با یادآوری اینکه فرانسوی ها همواره در چهار دهه گذشته نسبت به انقلاب اسلامی و در دور قبلی مذاکرات هسته‌ای به صورت وییژه یک سابقه منفی و توام با دشمنی و مانع تراشی و زیاده خواهی از خود برجای گذاشته‌اند، می‌گوید: این در حالیست که فرانسوی‌ها هیچ گاه در اجرای تعهداتشان ذیل برجام موفق نبودند و بیشترین سهم را این زمینه داشتند تا آنجا که به عنوان عضو تروئیکای اروپایی عضو برجام کشوری بودند که به هیچ یک از یازده تعهد و قول خود عمل نکردند و همواره پشت تحریم های آمریکا قایم شدند.
وی با اشاره به تلاش فرانسه برای اینکه خود را فعال و خیرخواه در حفظ برجام نشان دهد و طرح‌هایی که امانوئل مکرون در این زمینه پس از مذاکره با ترامپ ارائه داد می‌افزاید: رئیس جمهور فرانسه پیشنهادهایی را ارائه داد که تشکیل اینستکس یکی از آنها بود، اما این طرح‌ها برای ظاهر سازی و فرار از مسئولیت و آنقدر خام بود که خودشان هم در اجرایش با مشکل مواجه بودند و دیدیم که در نهایت اروپایی‌ها با وجود اینستکس برای چند تراکنش دارویی نیز خود به کانال سویس متوسل شدند.
وی با یادآوری اینکه در هر مرحله که طرف آمریکایی تمایلی برای امتیاز دادن داشته باشد فرانسه نقش منفی ایفا می‌کند و به دنبال منافع خودش است، تصریح می‌کند: یک وجه از این سیاست و رفتار فرانسوی ها فرار به جلو و شانه خالی کردن از مسئولیت‌های اجرا نشده آنهاست و با سروصدا و شلوغ کردن صحنه گمان می‌کنند می‌تواند دوسال گذشته خودشان را به حاشیه ببرند و کاری کنند که فراموش شود.
وی می‌گوید: نکته بعدی اینست که ماکرون از رهگذر حضور در مذاکرات بین‌المللی می‌خواهند فرانسه و خودش را یک شخصیت و قدرت مطرح نشان دهند اما آنها حتی در حفظ منافع شرکتهای خودشان در مقابل تحریم‌ها ناکام بودند.
دکتر ابوالفضل عمویی با اشاره به مشکلات داخلی مکرون و افت شدید موقعیت سیاسی او در داخل فرانسه خاطرنشان می‌کند: او با بزرگ گردن مسائل بین‌المللی و سروصدا بر سر برجام می‌خواهد اینکه خودش را یک چهره موثر و مهم در مذاکرات و مسائل بین‌المللی جلوه دهد به دنبال جبران افول موقعیت سیاسی خودش در داخل فرانسه است.
ماکرون می‌خواهد خودش را بزرگ کند
نماینده مردم تهران با یادآوری اینکه در خواست حضور عربستان در مذاکرات برجامی بی مبنا است و قبلا هم به آن پاسخ داده شده، می‌افزاید: حضور کشور جدیدی در مذاکرات نیازمند منطق و دلیل و در نهایت اجماع همه طرف‌ها است و به نظر می‌رسد میانجیگری و زدن سنگ سعودی‌ها به سینه از طرف آقای ماکرون تلاشی برای برقرار کردن ارتباطات اقتصادی جدید با عربستان است و منافع اقتصادی پشت آن خوابیده.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه شرایط و روش حال موضوع بازگشت به تعهدات خیلی روشن است و بارها از سوی تهران اعلام شده، می‌گوید: ایران تعهداتش را کامل انجام داد و ۱۵ گزاش مدیرکل آژانس گواه آن است است. این طرف آمریکایی که از برجام خارج شد و طرف اورپایی هم تعهدهایی برای جبران آن داد ولی اجرا نکرد و در نهایت ایران ناگزیر مسیر پاراگراف ۳۶ برجام را اجرا کرد.
وی با یادآوری اینکه در دوره تحریم‌ها آسیب‌های زیادی به مردم ما وارد شدن و خسارت سنگینی به اقتصاد کشور تحمیل گردید، تاکید می‌کند: این خسارتها باید جبران شود و این مطالبه پابرجاست و با جنجال و فضا سازی نه اروپایی‌ها و نه آمریکا نمی‌توانند از این مسئولیت شانه خالی کنند.
عمویی با بیان اینکه ما عجله‌ای برای برگشت به مذاکرات نداریم، می‌گوید: هدف ما خنثی کردن تحریم است و گام‌های خوبی در ان مسیر برداشته شده مسیر فروش نفت تسهیل شده و اقتصاد ما رو به رشد است و این نوع رفتارها و شرط گذاشتن ها و کارشکنی ها فقط مسیر بازگشت به برجام را تنگ‌تر کرده و این پنجره را به سمت بسته شدن می‌برد.
وی تاکید می‌کند: انتظار داریم فرانسوی‌ها حد و اندازه خودشان را بشناسند و اگر می خواهند با عربستان بده و بستان اقتصادی انجام دهند و ارتباطاتی برقرار کند در حوزه هایی باشد که به ایران ربط ندارد. خسارتهای سنگین و بدعهدی فرانسوی‌ها در دوران تحریم از جمله خروج شرکتهای آنها از ایران در ذهن مردم ما باقی مانده و البته به متقابلا بازگشت آنها به اقتصاد ایران نیز سخت‌تر از بقیه خواهد بود.
نظر شما