در آخرین مورد هم مجلس شورای اسلامی در پاسخ به بدعهدی طرف غربی، ۱۱ آذر ماه، دوفوریت طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها را به تصویب رساند که بر اساس آن افزایش ظرفیت غنی سازی اورانیوم کشور تا ۲۰درصد با هدف احیای برنامه هسته‌ای صلح آمیز کشورمان به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفته است.

حقه اروپایی

اگرچه دولت گذشته آمریکا در برنامه تقابلی خود با جمهوری اسلامی کاملاً شکست خورده و به زباله‌دان تاریخ انداخته شد، اما شواهد نشان می‌دهد اروپا هنوز از رفتار گذشته دست برنداشته و همچنان به بازی دوگانه خود در قبال کشورمان ادامه می‌دهد. بر این اساس در حالی که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه دولت جدید آمریکا از مذاکره جدی کاخ سفید با شرکای اروپایی بر سر رسیدن به موضعی مشترک در قبال توافق‌نامه هسته‌ای با جمهوری اسلامی سخن می‌گوید، اتحادیه در هماهنگی پشت پرده کامل با واشنگتن و با هدف متقاعد کردن کشورمان به ماندن در برجام و در بازی فریبی دیگر، به جای انجام تعهدات بار دیگر به نشان دادن آبنبات چوبی به تهران بسنده کرده است. رویترز درباره این حقه اروپایی نوشت: دیپلمات‌های غربی گفته‌اند سه کشور اروپایی عضو برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) طرحی برای «بازگشت ایران به پایبندی برجام» در ازای دریافت منافع اقتصادی پیشنهاد داده‌اند. رسانه انگلیسی به جزئیات بیشتری از این طرح اشاره نکرده است. رویترز مدعی شده هنوز مشخص نیست آمریکا رفع تحریم‌ها علیه ایران را بدون آنکه تهران ابتدا به توافق پایبند شود، بپذیرد.

این خبر در حالی منتشر شد که همین رسانه پیشتر به نقل از منابع آگاه از گفت و گوی وزرای خارجه آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان درباره چگونگی احیای توافق هسته‌ای برجام سخن گفته بود. «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا هم گفته بود دولت جو بایدن در حال انجام رایزنی‌هایی با شرکای اروپایی جهت رسیدن به مواضع متحد در خصوص توافق هسته‌ای ایران است.

همزمان روز گذشته پایگاه تحلیلی «بلومبرگ» گزارش کرد دولت بایدن به‌عنوان گامی به سوی احیای برجام در حال بررسی راه‌هایی برای کاهش فشار اقتصادی ایران بدون لغو تحریم‌های فلج‌کننده همچون فروش نفت است. برپایه این گزارش، چهار منبع آگاه اعلام کردند که مقام‌های آمریکایی در حال بحث و گفت‌وگو درباره موضوعاتی چون حمایت از صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام به تهران برای مقابله با ویروس کرونا و همچنین تسهیل تحریم‌هایی هستند که در مسیر کمک‌های جامعه جهانی به ایران برای مقابله با کرونا مانع ایجاد کرده است. مقام‌های دولت بایدن اگرچه برای بازگشت دوباره به برجام ابراز تمایل کرده‌اند، ولی در مناسبات مختلف برای این بازگشت شرط‌ گذاری کرده‌اند و به تازگی نیز «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا تأکید کرد هنوز راه طولانی برای بازگشت کامل به برجام وجود دارد. اعضای تیم بایدن در اظهاراتی مبهم می‌گویند قصد دارند از بازگشت به برجام به عنوان مبنایی برای «قوی‌تر و طولانی‌تر کردن» توافق هسته‌ای استفاده کنند. مقام‌های جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده‌اند ایالات متحده به علت خروج از برجام ملزم هست گام نخست را بردارد.

اروپا پیش از هر چیز باید تعهدات گذشته خود را انجام دهد

اما جدا از نوع اقدام‌های کاخ سفید، اروپا که می‌کوشد بدعهدی های گذشته را به روی خودش نیاورد، با ایده جدیدش ظاهراً دست پیش را گرفته که پس نیفتد! رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی ۱۹دی ماه فصل الخطاب رویکرد کشور در موضوع اصل مذاکره را مشخص کرده اند. ایشان درباره‌ گمانه‌زنی‌ها و مباحث جاری در فضای سیاسی کشور درباره رفتار جمهوری اسلامی در قبال برجام و وظایف آمریکا در این خصوص گفتند: «ما هیچ اصراری نداریم، هیچ عجله‌ای نداریم که آمریکا به برجام برگردد؛ اصلاً مسئله‌ ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد. آنچه مطالبه‌ منطقی ما و مطالبه‌ عقلانی ماست، رفع تحریم‌هاست؛ این حقّ غصب‌شده ملّت ایران است».

این اظهارات همان طور که رهبر معظم انقلاب تصریح کردند، باید «سخن پایانی و قطعی» جمهوری اسلامی در باب گفت‌وگو با غرب دانست. واقعیت آن است طرفی که از برجام خارج شده و تعهدات خود را زیر پا گذاشته است، دولت دونالد ترامپ بود. اکنون تهران چیزی بیشتر از حق قانونی و طبیعی خود نمی خواهد. در این معنا آن‌گونه که غرب در توافق با ایران متعهد شده، پیش از هر چیز باید تحریم‌های ضد ایرانی را لغو کند، وگرنه صحبت کردن دوباره از هر نوع تعاملی، بازی فریبی بیش نخواهد بود.

از سوی دیگر ایده اروپا برای «بازگشت ایران به تعهدات برجامی» در ازای دریافت منافع اقتصادی هم مسلماً با چالش های بسیاری روبه‌رو بوده و مردود است. تجربه برجام نشان داد نمی توان به این راحتی‌ها به اروپا و آمریکا اعتماد کرد. اگر قرار است در مورد برجام اتفاقی بیفتد در گام نخست ایالات متحده باید خسارت ۷ میلیارد دلاری که جمهوری اسلامی به واسطه تحریم متحمل شده را پرداخت کند. اروپا هم بهتر است، به جای وعده و وعید دادن دوباره برای ایجاد گشایش‌های اقتصادی با تهران، تعهدات اقتصادی چهار سال گذشته خود را انجام دهد و آنگاه می‌توان در مورد موضوعات دیگر به گفت‌وگو نشست.