به مناسبت سوم شعبان، سالروز ولادت سیدالشهدا(ع) و در گفت‌وگو با دکتر اصغر طهماسبی بلداجی، دکترای علوم قرآن و حدیث به سیره و سبک زندگی آن حضرت و لزوم الگوگیری از آن برای عصر حاضر پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

دکتر طهماسبی با اشاره به فرازی از زیارت اربعین در بیان فلسفه عاشورا می‌گوید: امام صادق(ع) در فرازی از این دعا به صراحت بیان می‌کند که امام حسین(ع) تمام هستی خود را فدا کرد، تا بندگان خدا را از بند جهالت، تاریکی و گمراهی رها کرده و به سوی نور و کمال هدایت رهنمون کند. این همان هدف نهایی تمام پیامبران و فرستادگان الهی در طول تاریخ است که در قیام عاشورا به اوج خود رسید. همینطور هم شد و بعد از شهادت امام حسین(ع) دیدیم که انسان‌های زیادی توسط قیام امام حسین(ع) متحول شده و به راه حق پیوستند.

او اضافه می‌کند: پیامبر اکرم(ص) در مورد اهل بیت(ع) فرمود که قرآن با آن‌هاست و آن‌ها نیز با قرآن هستند. یا در روایت دیگری پیامبر اکرم(ص) به طور خاص امام حسین(ع) را از خود می‌داند. امام حسین(ع) تجلی و حقیقت قرآن است. اما متاسفانه در عصر حاضر بسیاری از بخش‌های زندگی ما خالی از سبک زندگی امام حسین(ع) است. امام حسین(ع) در سبک زندگی اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و در کل زندگی ما متجلی می‌شود.

این استاد دانشگاه به اصلاح و تبیین ارزش‌های اعتقادی توسط سیدالشهدا(ع) نیز اشاره کرده و توضیح می‌دهد: در زمان امام حسین(ع) فرقه‌های مختلفی درباره خداشناسی، تشبیه خداوند و تجسیم رواج پیدا کرده بود. امام(ع) با آن ها مقابله کرد و به تبیین حقیقت خداوند در مواضع گوناگون می‌پرداخت. به طور نمونه امام حسین(ع) به شبهات پاسخ می‌داد، خداشناسی واقعی را برای مردم تبیین و خدا را فارغ از تشبیه و تجسیم معرفی می‌کرد. امام حسین(ع) در روایتی با بیان معارف والای توحیدی فرموده است «هیچ ستاینده به کنه عظمتش نرسد، کبریا و بزرگی‌اش به هیچ قلبی خطور نکند زیرا که در اشیاء هیچ مانندی ندارد». او با فرقه‌های انحرافی مقابله می‌کرد.

دکتر طهماسبی در ادامه بیان می‌کند: امام حسین(ع) در مورد خداوند گفته است که باید با علم حقیقی سراغ خداوند بریم. او مباحث خداشناسی را در قالب دعا بیان می‌کند. به طور نمونه هر فراز دعای عرفه دریای عمیقی از خداشناسی واقعی و وحدانیت خداوند است. رویکرد دیگر در سبک زندگی اسلامی و ابتکارات امام حسین(ع) توجه به توحید عملی و بندگی خداوند با هم است. یعنی امام(ع) بحث توحید اعتقادی را با توحید عملی پیوند زده و برای مردم متذکر می‌شود زمانی می‌توانیم بگوییم اعتقاد به خداوند وجود دارد که این اعتقاد در زندگی ما اجرایی و عملی شود.

او یادآور می‌شود: امام حسین(ع) در روایتی درباره شناخت واقعی خداوند فرموده است: «ای مردم خداوند بندگان را آفرید تا او را بشناسند، آن‌گاه که او را شناختند، پرستش کنند و آن‌گاه که او را پرستیدند، از پرستش غیر او بی‌ نیاز شوند». همانطور که در آیه 136 سوره نساء نیز آمده است ای کسانی که به زبان ایمان آورده‌اید، به حقیقت و از دل هم ایمان بیاورید. در سبک زندگی امروزی خود می‌بینیم که برخی مواقع توکل حقیقی نداریم و اعتقاد به خدا واقعی نیست. زندگی امام حسین(ع) حتی در همان روز عاشورا نشان از ایمان، اعتقاد و توکل بالایی دارد و الگویی برای زمانه امروز ما و مقابله با مشکلات، سختی‌ها و بیماری‌هاست. در بحث بیماری کرونا پزشکان اعلام کردند که اعتماد به نفس و آرامش از عوامل مهم برای بهبودی بیمار است. از زندگی امام حسین(ع) می‌آموزیم که در تمام زمینه‌های زندگی به خداوند اعتقاد داشته باشیم. وقتی همه چیز را از خداوند و به دست او بدانیم از مشکلات نهراسیده و آرامش می‌گیریم. همچنان که امام حسین(ع) در روز عاشورا فرموده است همین برای من کافی است که تو مرا می‌بینی، این جمله اوج اعتقاد و آرامش را بیان می‌کند.

این پژوهشگر قرآنی با بیان جلوه‌های دیگری از زندگی امام حسین(ع) می‌گوید: امام حسین (ع) در آخرین لحظات عمر گرانبهای خود، هنگامی که تنها و تشنه در حالی که زخم شمیرها و نیزه ها پیکر مبارکش را چاک چاک کرده بود، فرمود «خدایا راضی‌ام به رضای تو و تسلیم‌ام در برابر فرمان تو» این توکل در زندگی امروزی ما کاربرد بسیاری دارد. وقتی به رضای خداوند راضی شدیم دیگر در مشکلات، بیماری‌ها و سختی‌ها خود را نمی‌بازیم بلکه آن را حقیقی می‌دانیم که برای ساختن و رساندن به کمال آمده است. این درس امام حسین(ع) برای زندگی امروزی است. امام حسین(ع) در سخت‌ترین شرایط راضی به رضای خداوند بود و از او کمک می‌خواست. باید در مقابله با سختی‌ها و مشکلات شناخت واقعی داشت. جهان‌بینی خود را نسبت به دنیا عوض کرده و از آن انتظار آسایش و آرامش به صورت مطلق نداشته باشیم. در دنیا سختی‌ها و بیماری‌ها، مشکلات اقتصادی وجود دارد اما یاد خدا آرامش بخش دل‌هاست. با چنین نگاهی در سبک زندگی خود ناامید نبوده و در برابر مشکلات مقاوم تر خواهیم بود. توکل و آرامش کمک می‌کند تا برای مشکلات راه چاره پیدا کنیم.

طهماسبی اضافه می‌کند: امام حسین(ع) در زندگی خود به بحث امامت و ولایت می‌پرداخت و آن را برای مردم تبیین می‌کرد و این گونه نبود که فقط در روز عاشورا بیان کند. از امام حسین(ع) در خطبه ای نقل شده که فرمود «ما حزب‌اللّه پیروز هستیم، ما عترت نزدیک پیامبر اوییم». ائمه(ع) علاوه بر اینکه حجت خداوند هستند قول و فعلشان نیز حجت است و فردی که آن ها را به عنوان امام برگزیده است باید در راه آن بزرگواران آن گونه عمل کند. توحید، خداشناسی و اخلاق در سبک زندگی امروزی ما کمرنگ شده است. اخلاق بحث مهمی است که حتی بیان شده هدف بعثت پیامبر(ص) تکامل اخلاقی انسانهاست. اخلاق امام حسین(ع) اخلاق حسنه‌ای است که در قرآن بیان شده، به گونه‌ای که چهره اخلاق نظری در معنای مطلق آن در قرآن بیان شده و چهره اخلاق عملی به طور مطلق آن در سیره علمی و عملی امام حسین(ع) نمود پیدا کرده است.

این استاد دانشگاه به نمونه‌هایی از این اخلاق نیز اشاره کرده و عنوان می‌کند: به طور نمونه در زمینه اخلاق خانواده توصیه‌های بسیار و نمونه‌های زیادی ذکر شده است. یکی از این موارد که بیانگر ارج گذاری پیشوای شهیدان است، جایی است که امام حسین(ع) تکریم همسر را به دوستانش سفارش می‌کند و در پاسخ به اعتراض آنان می‌گوید همسران را نگرفته‌ایم تا مورد سختگیری قرار دهیم و با توجه به منزلت‌شان باید نیازهایشان را برآورده کنیم. توصیه‌های بسیار حضرت به اجتناب از رذایل اخلاقی و جلوگیری از خشم و کظم غیظ کردن؛ اجتناب از بدگمانی، تجسس، غیبت، اهتمام به فضایل اخلاقی مانند خوش خلقی و نرم خویی، احترام متقابل در نیکی‌ها، صبر و اخلاق رفتاری در برابر مشکلات و سختی‌ها و توصیه بسیار به امر به معروف و نهی از منکر که قیام او عمل به این فریضه بود تنها بخشی از این موارد را شامل می‌شود. امام حسین(ع) از سویی شناخت عمیق و دقیقی از تعالیم اسلامی داشت و از سویی دیگر مقتضیات زمان را در نظر می‌گرفت و با این اشراف بر حسب سنت‌های جوامع به تبلیغ و پیام رسانی می‌پرداخت. او ناصحی مخلص، فروتن، شجاع، عادل و بردبار بود که پیامش با نرمی در هم آمیخته بود. نیاز است تا این موارد در زندگی امروزی ما اجرایی شود.

دکتر طهماسبی در پایان تاکید می‌کند: یکی دیگر از مواردی که در سیره امام حسین(ع) به آن کم‌تر توجه کرده‌ایم اخلاق اقتصادی و کمک به اقشار نیازمند جامعه است. امام حسین(ع) تاکید عملی بسیاری برای انفاق و عطیه دادن در راه خدا و مرتفع کردن احتیاجات مردم داشتند که در تاریخ نمونه‌های آن بسیار است. باید سیره امام حسین(ع) را اجرایی کنیم و شخصیت معنوی امام(ع) را شناخته و در مسیری قدم برداریم که آن امام(ع) قدم برداشته است.