قدس آنلاین؛ روز گذشته(دوشنبه) «اسکندر مؤمنی» دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در اختتامیه مجازی جشنواره "یاریگران زندگی" با اشاره به اقدامات این ستاد در زمینه درمان اعتیاد گفت: در بحث درمان نیز اقدامات خوبی صورت گرفته و در مدت یکی، دو هفته آینده، دو داروی بسیار مؤثر و جدید در رابطه با درمان اعتیاد رونمایی میشود.
وی افزود: این داروها به پارادایم حاکم بر درمان تغییر اساسی خواهد داد، اکنون تمرکز ما در درمان معتادان، کاهش آسیب است و به دنبال این هستیم که یک معتاد در شرایط مناسب تثبیت شود، وضعیت وی بدتر نشده و درمان وی نیز صورت گیرد.
سخنان دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در حالی عنوان میشود که مومنی پیش‌تر هم چندین بار از تولید داروی گیاهی برای ترک اعتیاد خبر داده و گفته بود که داروهای موجود در بازار که برای ترک اعتیاد و درمان استفاده میشود، جوابگو نیستند و به همین دلیل ستاد مبارزه با مواد مخدر با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و شرکت‌های دانش‌بنیان داروی گیاهی را تولید کرده که منتظر دریافت مجوز از سازمان غذا و داروست.
۲ اسفندماه بود که دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در یک نشست خبری از نام این داروی گیاهی جدید رونمایی کرد و از "بوپرنورفین " تحت عنوان داروی گیاهی جدید تولید شده نام دارد که تولید اولیه آن توسط شرکت‌های دانش بنیان صورت گرفته اما سازمان غذا و دارو مراحلی دارد و این سازمان هم باید به اطمینان برسد. همه مراحل آن طی شده و پیگیری‌های لازم درحال انجام است و قول دادند که در نخستین فرصت، مراحل نهایی آن به اتمام برسد.
وی تصریح کرد: این دارو بر خلاف متادون که پیش از این برای درمان اعتیاد در کشور مورد مصرف قرار می گرفت، حدود ۲۰ درصد مواد مخدر و ۸۰ درصد داروهایی هستند که اشتیاق دوباره را برای مصرف کم می‌کند.
این در حالی است که پیش از این بسیاری از کارشناسان تصور می‌کردند داروی گیاهی مدنظر مومنی همان «دتوکسین» است؛ یعنی داروی تولیدی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی که از عصاره گیاه تلخ بیان(سوفورا آلو پکرویید) از گیاهان بومی استان کرمان گرفته شده است که ۱۵مرداد ۹۹ به عنوان اولین داروی گیاهی درمان اعتیاد در مراسمی با حضور رییس جهاد دانشگاهی و رییس سازمان غذا و دارو رونمایی شد.
در عین حال اطلاع‌رسانی ناقص درباره تولید این داروی گیاهی درمان اعتیاد، به ابهامات موجود در این زمینه بیش از پیش دامن داده است.
«سعید صفاتیان» دبیر کارگروه کاهش موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیر کل درمان سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت و گو با قدس آنلاین در رابطه با سخنان روز گذشته دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در اختتامیه مجازی جشنواره "یاریگران زندگی" گفت: بنده نیز سخنان دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر را شنیدم اما بنده این سخنان را به هیچ عنوان تائید نمی‌کنم.
صفاتیان افزود: در حال حاضر طبق گفته آقای «تویسرکانی» مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، در حال حاضر ستاد مبارزه با مواد مخدر روی ۲ دارو کار می‌کند که یکی از آنها «دتوکسین» است که یک داروی گیاهی است و یک داروی دیگر که گفته میشود در روند درمان موثر است اما به نام و جزئیات این دارو اشاره‌ای نکردند.
در حوزه درمان اعتیاد ۲۵ سال از دنیا عقب‌تر هستیم
به گفته این کارشناس حوزه اعتیاد بحث درمان اعتیاد با دارو در کشور ما از سال ۱۳۸۰ آغاز شده است یعنی ما ۲۰ سال است که درمان دارویی رسمی داریم؛ در دنیا این اتفاق ۴۵ سال است که آغاز شده است یعنی ما ۲۵ سال در حوزه درمان عقب‌تر هستیم.برای درمان دارویی موارد مخدر و موارد روان گردان باید به این نکته توجه کنیم که موارد روان گردان هنوز در دنیا هیچ داروی موثری برای درمان جایگزین برای مواد روانگردان پیدا نشده است و در هیچ کتاب علمی چه در مراکز تدوین پروتکل‌های بین المللی درمانی سازمان ملل چه مراکز سازمان بهداشت جهانی برای مواد روانگردان هنوز هیچ دارویی چه به صورت شیمیایی و چه به صورت صنعتی اعلام نشده است.
این کارشناس حوزه اعتیاد اظهار کرد: درمورد مخدرها ۲ داروی رسمی در دنیا وجود دارد؛ یکی متادون که از جنگ دوم جهانی توسط آلمانی‌ها تولید شد و تقریبا داروی اول درمان اعتیاد به مواد مخدر مثل تریاک، هروئین و شیره در دنیا است. بعد از آن حدود ۲۵ سال قبل یک داروی دیگر وارد بازار شد به نام بوپرنورفین که آن هم داروی دوم درمان مصرف کنندگان موارد مخدر است؛ اما در مورد بحث داروهای گیاهی سال ها بسیاری از مراکز تحقیقاتی و علمی به مدیریت کل درمان اعتیاد مراجعه می‌کردند که ما می‌خواهیم یک داروی گیاهی برای درمان اعتیاد بسازیم؛ تنها دارویی که طی آن سالها به بازار آمد «شربت تریاک» بود که آنهم داروی خاصی نیست و با مجوز ستاد مبارزه با مواد مخدر از تریاک‌های کشفی نیروی انتظامی استحصال و یک مقدار الکل به ان آضافه می‌کنند و به عنوان شربت تریاک مصرف میشود.
وی تصریح کرد: اما در مورد داروهای گیاهی باید مشخص شود که منشاء این داروی دتوکسین که جهاد کشاورزی آن را تولید کرده است کدام گیاه سنتی است که در زمینه ترک اعتیاد تاثیر گذار است و اگر تاثیرگذار است تاثیر آن در چه حوزه ای است و تعریف از تأثیرگذاری چیست؟ بر روی مخدرها مؤثر است یا روان گردان‌ها؟ اگر بر روی مخدرها مؤثر است چه چیزی را کنترل می‌کند؟ درد را کنترل می‌کند ؟ میل به مصرف را کنترل می‌کند یا وسوسه را؟ همه این موارد که با هم تفاوت دارند در این مسئله مطرح هستند. به طور مثال بوپرنورفین از یک ماده‌ای به وجود می‌آید به نام «تبائین » که خودش در گیاه خشخاش با حجم بالایی وجود دارد؛ امروز در جهان خشخاش‌هایی تولید می‌کنند که میزان تبائین آن نسبت به خشخاشی که از آن موارد مخدر می‌گیرند بیشتر است.
به گفته صفاتیان گیاه خشخاش حاوی چند ماده اولیه(آلکالویید) است که مهمترین و شناخته شده ترین آنها مورفین است که یک داروی ضددرد محسوب میشود اما یکی دیگر از این مواد تبائین است که میتواند تا حدودی برای کنترل وسوسه نیز موثر باشد برای همین است که گفته میشود بوپرنورفین که یکی از مواد تشکیل دهنده آن تبائین است میتواند روی وسوسه برخی افراد نیز مؤثر باشد.
آیا دتوکسین در ترک اعتیاد مؤثر است؟
وی تاکید کرد: تا زمانی که یک دارو مورد تأیید سازمان‌های بهداشتی و دارویی جهانی قرار نگیرد، دارویی برای درمان اعتیاد محسوب نمی‌شود تا جایی که تجربه بنده نشان داده داروی اعلام شده دتوکسین نمی‌تواند جایگیزنی برای متادون یا بوپرنورفین باشد میتواند یک داروی گیاهی باشد اما نمی‌تواند درد و وسوسه را کنترل کند ؛ داروی جدیدی که گفته میشود شرکت فناوری آن را تولید کرده است هم مشخص نیست چه دارویی است و موارد مصرفی آن چیست.
به گفته مدیر کل درمان سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر، «گیاه تلخ بیان» که اشاره شده دتوکسین از آن ساخته شده است، گیاهی است که عصاره آن برای کنترل خونریزی‌ها و برای کنترل بواسیر استفاده میشود و خاصیت باکتری کشی هم دارد و شاید به خاطر این که این دارو می تواند تهوع و استفراغ را کنترل کند تصور شده است که این دارو برای درمان اعتیاد مؤثر است؛ در حالی که تلخ بیان فقط دو عارضه اعتیاد را کنترل می‌کند نه خود اعتیاد را.
اعلام یک باره تولید داروی ترک اعتیاد جدید فقط میتواند فضای جامعه را به هم بریزد
صفاتیان تصریح کرد: مطرح کردن این مسائل فقط میتواند فضای جامعه را به هم بریزد و امروز برای بسیاری از متخصصین این سوال پیش آمده است که این داروی اعلام شده چیست؟ چون دارو را که نمی‌شود پنهانی تولید کرد. اینکه ما یک‌باره بیاییم اعلام کنیم که داروی جدید گیاهی داریم به نام دتوکسین یا یک داروی دیگر به هیچ عنوان پذیرفته نیست. بلاخره اواخر سیستم های مدیرتی و اواخر دولت همیشه چنین مسائلی مطرح میشود اما بنده به عنوان کسی که ۳۰ سال است در حوزه اعتیاد فعالیت می‌کنم بعید است که داروهای اعلام شده حتی نخواهد توانست مجوزهای داخلی را بگیرد چه برسد به اینکه در سطح جهان مطرح شود و مجوزهای بین المللی را اخذ کند. چرا که این مسائل به فرایندهای طولانی نیاز دارد. بنده در زمانی که در ستاد مبارزه با مواد مخدر بودم دوبار در اجلاس سازمان ملل شرکت کردم که هیچ داروی گیاهی که در حوزه درمان اعتیاد بتواند موثر باشد مطرح نبوده است.
دبیر کارگروه کاهش موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: برای تائید اثربخشی یک دارو باید حداقل این دارو بر روی ۵ تا ۱۰ هزار نفر بررسی شود یک کنترل ترایال ۵ ساله روی آن انجام شود ببینیم میل به مصرف آن چیست، عوارض جسمی، روانی، عوارض کوتاه و بلندمدت آن مورد بررسی قرار بگیرد؛ روند تولید یک دارو یک فرآیند بسیار طولانی دارد. اینطور نیست که بگوییم یک گیاه را با گیاه دیگر قاطی کردیم یک نفر بخورد بگوید من خوب شدم و مصرف مواد را کنار گذاشتم! باید خیلی مراقب این حرف‌ها باشیم این صحبت‌ها در سطح ملی از سوی رسانه‌ها مطرح میشود و ترجمه این صحبت ها از مرزها خارج میشود و ما نباید خوراک به دست برخی‌ها بدهیم.
سم زدایی سالهاست از روند درمان اعتیاد کنار گذاشته شده است
وی با بیان این مسئله که امروزه سم زدایی از روند درمان اعتیاد در سراسر جهان کنار گذاشته شده است تصریح کرد: امروز ۹۹ درصد درمان های اعتیاد بر مبنی درمان های نگه دارنده ۱و ۲ ساله استوار است. امروزه «سم زدایی» روش منسوخی محسوب میشود. درمان اعتیاد یعنی شما بتوانید میل به مصرف را کنترل کنید؛ میل به مصرف یعنی تغییراتی مثل هورمن‌هایی مثل دوپامین و هورمن سرخوشی و میل مصرف را باید کنترل کنیم که یک روند بسیار پیچیده است؛ این صحبت ها بیشتر به ضرر سیستم علمی درمان اعتیاد کشور است و از نظر من به هیچ عنوان علمی نیست.
مدیرعامل مؤسسه دانش اعتیاد و روان‌شناسی ایرسا با بیان اینکه حتی اگر منظور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از داروی اعلام شده بوپرنورفین باشد بازهم منطقی به نظر نمی‌رسد، گفت: بحث بوپرنورفین طی سال ۱۳۸۲ برای نخستین بار مطرح شد. یک گروه تحقیقاتی از دانشگاه تهران و مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران با حضور در ستاد مبارزه با مواد مخدر در جلسه ای که با حضور «علی هاشمی» دبیرکل وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر و بنده داشتیم گفتند که دارویی است در دنیا به نام بوپرنورفین که در جهان به عنوان داروی ترک اعتیاد مورد استفاده قرار میگیرد اما به ما اجازه واردات آن داده نمی‌شود.ستاد مبارزه با مواد مخدر با هماهنگی هایی با سازمان غذا و دارو توانستیم از دفتر سازمان ملل مجوز بگیریم تعدادی از این دارو را وارد کردیم و بعد از اینکه دیدیم این دارو موثر است درمان با این دارو را در کشور شروع کردیم.
اگر تا امروز خشخاش در کشور کشت نشده است کوتاهی ستاد مبارزه با مواد مخدر بوده است
وی افزود: در طی این سالها بسیاری به ما مراجعه کردند که ما می‌خواهیم ماده اولیه تبائین را در کشور به صورت مصنوعی بسازیم و از این تبائین برای تولید بوپرنورفین استفاده کنیم. تبائین ماده گرانی است و روند ساخت آن ۱۰ مرحله ای، پیچیده و با قابلیت انفجار است. بحث صنعتی‌سازی آن سالها مطرح بوده و هنوز به نتیجه نرسیده است؛ در آن سالها بحث سر این بود که خودمان در داخل کشور بوپرنورفین را بسازیم بخ همین خاطر در مجمع تشخیص قانون مبارزه با مواد مخدر را اصلاح کردیم و ماده ای را آوردیم که وزارت بهداشت میتواند برای تولید داروهای درمان اعتیاد مبادرت به کشت نوعی خشخاش در کشور بکند که این خشخاش همان خشخاشی است که تبائین داشت. اما ۱۵ سال از این مسئله گذشت و اتفاقی در این زمینه رخ نداد.
کارشناس حوزه اعتیاد اظهار کرد: این کار خوبی است که ما در داخل کشور این خشخاش نوع خاص را کشت کنیم و از تبائین آن داروی بوپرنورفین را تولید کنیم. ولی ساختن بوپرنورفین به صورت صنعتی کار بسیار سنگین علمی است و هزینه بسیاری دارد اما تا جایی که بنده اطلاع دارم ستاد مبارزه با مواد مخدر نظر مثبتی روی کشت خشخاش برای استحصال تبائین ندارد و کشت این نوع خاص خشخاش در کشور هنوز اجرایی نشده است.
تولید داخلی بوپرنورفین یک موفقیت استراتژیک در حوزه داروی کشور خواهد بود
وی تأکید کرد: تا به امروز نشنیده‌ام که در کشور شقایق کشت بشود اما اگر کشت هم بشود مجوز مجمع تشخیص را هم دارد اما خود ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه کوتاهی کرده است و این کار را انجام نداده است. بنابراین تولید بوپرنورفین یا باید به صورت صنعتی باشد یا از طریق کشت. روش صنعتی آن از این لحاظ که فرایند سنگینی دارد از نظر بنده امکان پذیر نیست. روش دوم روش کشت است که مجوز مجمع تشخیص را هم دارد اما ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه کوتاهی می‌کند؛ البته ممکن است ستاد مبارزه با مواد مخدر تصمیم گرفته باشد از تریاک‌های کشف شده تبائین استخراج کند که نه فقط به صرفه نیست که میزان تبائین موجود در تریاک بسیار ناچیز است.در عین حال اگر موفق به تولید داروی بوپرنورفین در داخل کشور بشویم این یک موفقیت بسیار مهم و بسیار استراتژیک برای کشور به حساب خواهد آمد.
انتهای پیام/
نظر شما