به گزارش قدس آنلاین، در پرتوی تلاش خوش‌نویسان و مذهب‌کاران برجسته کشور و علاقه فرهنگ‌دوستان برای نگهداری از این آثار، امروزه میراث ارزشمندی از نسخه‌های خطی قرآنی و ادعیه در کتابخانه‌ها و موزه‌های کشور ماندگار شده است.

در این بین، شیفتگی حاج حسین آقا ملک؛ بزرگترین واقف معاصر ایران به گردآوری قرآن‌های نفیس، موجب شد تا مجموعه‌ای کم‌نظیر و متنوعی از این آثار که از جنبه‌های مختلف همچون قدمت تاریخی، شیوه قرآن‌نویسی، آرایه‌های هنری، نوع کاغذ و جلد، دارای ارزش و نفاست است، در گنجینه ملک به یادگار بماند. در این گزارش، منتخبی از نفایس این گنجینه را به مناسبت شب‌های قدر؛ شب‌های نزول کلام وحی معرفی می‌کنیم.

قرآن بایسنغری

قرآن بایسنغری، بزرگترین قرآن خطی جهان به شمار می‌آید که به نام بایسنغر میرزا، شاهزاده هنرمند تیموری مزین شده است. ۴ قطعه از این قرآن ارزشمند بر کتابخانه و موزه ملی ملک وقف شده است. این ۴ قطعه شامل آیه ۲۶ سوره «الاسراء»، آیه ۷۲، ۷۶ و آیات ۷۷ تا ۷۸ سوره «الرحمن» است که در هر قطعه دو سطر قرآن به‌خط محقق ممتاز با قلم جلی در کاغذ خانبالغ نخودی با مرکب مشکی نگاشته شده و بین آیات گوی زرین محرز به مشکی و لاجورد و در دو قطعه آن علائم تجویدی به شنگرف است.

داستان‌ها و روایت‌هایی شگفت در پس قرآن بایسنغری وجود دارد؛ روایت‌هایی که نشان می‌دهد این اثر منحصربفرد چگونه خلق و با گذر از هزارتوی تاریخ پرفراز و پرنشیب این سرزمین چگونه به امروز رسیده است. ویدئوکلیپ «چهار روایت» قرآن بایستغری به همت این مجموعه فرهنگی در بستر مجازی منتشر شده است.

قرآن ارسنجانی

قرآن کریم به خط محمدشفیع ارسنجانی، از دیگر شگفتی‌ها و عجایب گنجینه خطی ملک است. این اثر به‌خط نسخ و با ترجمه فارسی علی‌نقی شیرازی به‌خط نستعلیق بر روی کاغذ آهار مهره ضخیم به رنگ نخودی با جلد معرق سوخت دو رو و همراه با تزئیناتی زیبا و کم‌نظیر در سال ۱۳۱۵ قمری کتابت شده است.

در پایان این اثر یادداشتی به خط مظفرالدین شاه قاجار به چشم می‌خورد، چراکه این اثر برای مظفرالدین شاه به درخواست میرزا حسین‌خان صاحب دیوان نوشته شده بود. همچنین بر طبق این دست‌خط، قرآن به میرزا علی‌اصغرخان صدراعظم اهدا شده است. این قرآن نفیس توسط بانو عزت‌ملک ملک، دختر بزرگ حاج حسین آقا ملک به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا شده است.

قرآن به‌خط غبار

قرآنی به‌خط غبار در گنجینه ملک نگهداری می‌شود که آن هم از جمله آثار اهدایی بانو عزت‌ملک‌ ملک به شمار می‌آید. این اثر فاخر، در نگاه نخست یک آیت‌الکرسی طوماری به خط ثلث به نظر می‌رسد، اما در واقع متن کامل قرآن در زمینه آن به خط نسخ غبار در ابعاد ۹ × ۱۷۲ سانتی‌متر در عصر قاجاری کتابت شده است. کل شاکله قرآن به شکل سرو در آن نوشته شده و در میانه آن متن بزرگ آیت ‌الکرسی به خوبی قابل رؤیت است. البته خط غبار برای خواندن کتابت نشده است، زیرا اندازه آن بسیار ریز بوده و با چشم غیرمسلح قابل مشاهده و خواندن نیست.

قرآن یاقوت مستعصمی

جمال‌الدین ابوالدر یاقوت بن عبدالله مستعصمی بغدادی، خوش‌نویس صاحب‌نام عصر عباسیان و بعدها دربان مغولان بود که اثری قرآنی از دست‌خط وی در کتابخانه و موزه ملی ملک به یادگار مانده است. این اثر به خط نسخ کهن و ریحان در سال ۶۳۵ قمری نوشته و با چرم عنابی مجلد شده است. یاقوت مستعصمی در هر صفحه سه خط درشت به خط ثلث با زر یا لاجورد و بقیه را با مرکب مشکی نوشته است. مُذَهب اثر هم با هنر خود جلوه خاصی به دست‌خط این خوش‌نویس بخشیده و آن را به قرآنی نفیس مبدل کرده است.

قرآن پرتو اصفهانی

یکی دیگر از نسخه‌های نفیس خطی قرآن کریم گنجینه ملک، اثری به خط نسخ میرزا علیرضا اصفهانی متخلص به پرتو و مشهور به میرزا آقاجان، شاعر و خوش‌نویس دوره قاجار است. این اثر به درخواست و دستور فرهاد میرزا معتمدالدوله در سال ۱۲۹۷ قمری کتابت شده و دارای مُهر و دست‌خط احتشام‌الملک در ابتدای نسخه، قصیده‌ای از جناب پرتو در مدح وی و همچنین دارای تاریخ کتابت در پایان نسخه است. این نسخه نفیس، مهم‌ترین اثری به شمار می‌آید که از میرزا آقاجان پرتو اصفهانی به جای مانده است.

قرآن علاءالدین تبریزی

علاءالدین محمد بن شمس الدین محمد حافظ تبریزی معروف به ملا علاءبیک یا علاءالدین تبریزی، از دیگر خوش‌نویسان برجسته کشور است که قرآنی به خط وی در گنجینه ملک قابل بررسی است. این نسخه مصحف شریف بر روی کاغذ دولت‌آبادی در قرن دهم قمری کتابت شده است. سرسوره‌ها در کتیبه‌ای بازوبندی با تزئینات و آیات در جداول مستطیلی با دو ستون مزدوج مذهب در دو سو آمده‌اند و سطرهای نخست، میانی و پایانی با مرکب مطلا تحریر شده‌اند. جلد این قرآن، ضربی طلاپوش لبه‌دار با آیت‌الکرسی و پشت جلد معرق طلاپوش است.

۲ قطعه خوش‌نویسی نفیس

علاوه بر نسخه‌های خطی قرآنی، قطعات خوشنویسی نفیسی در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک به چشم می‌خورد. از جمله این آثار می‌توان به قطعه خوش‌نویسی از سوره حمد، نخستین سوره قرآن اشاره کرد. این اثر بر کاغذ دست‌ساز نخودی به خط میرعماد الحسنی نگاشته شده و قدمت آن به دوره صفوی می‌رسد. همچنین قطعه خوش‌نویسی از سوره انسان، هفتاد و ششمین سوره قرآن با ۳۱ آیه به خط نسخ در این گنجینه وجود دارد. این اثر به رقم محمدهاشم در سال ۱۱۹۳ قمری نوشته شده است.

با توجه به توقف موقت خدمات حضوری مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک به اهل علم و هنر به دلیل دور چهارم شیوع بیماری کرونا در کشور، آثار نفیس گنجینه ملک با محوریت موضوعی ماه رمضان به ویژه قرآن‌های خطی آن در قالب ویدئوکلیپ و فتوکلیپ در شبکه‌های مجازی رسمی آن معرفی می‌شود. علاقه‌مندان با مراجعه به وب‌سایت این مؤسسه به نشانی www.malekmuseum.org و صفحه اینستاگرام آن به نشانی malek_museum_library می‌توانند با این نفایس بیش از پیش آشنا شوند.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/