تأثیرات زیان‌بار تعجیل را تنها نمی توان به امور فردی خلاصه کرد. چه بسا در عرصه اجتماعی و سیاسی تصمیم کارگزاران حکومتی از آنجا که با امور ملت سر و کار دارد، سرنوشت جمعیت زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار داده و منافع ملی را ضایع کند. پس سنجیده عمل کردن، به نظر در عرصه‌های عمومی بسیار حیاتی به نظر می‌رسد.

ذکر این مقدمه از آن جهت بود که یادآور شویم این روزها مذاکرات هسته ای وین با سرعت هر چه تمام تر در حال برگزاری است. در حالی که طرف غربی تاکنون هیچ نرمشی از خود نشان نداده و حتی حاضر به رفع تحریم‌های ظالمانه به عنوان ابتدایی‌ترین پیش شرط ایران و آزادی پول‌های بلوکه شده جمهوری اسلامی در بانک‌های خارجی هم نیست، مقامات دولتی با خوش‌بینی تمام در روزهای اخیر مدعی شده‌اند که احیای برجام به زودی عملی خواهد شد.

هشدار رهبر انقلاب

بسیاری از کارشناسان این القای خوش‌بینی کاذب از سوی مقامات دولتی را به ضرر منافع کشور می‌دانند و معتقد هستند چنین سخنانی پالس ضعف بوده و طرف مقابل را برای امتیاز گیری از جمهوری اسلامی جری تر خواهد کرد. تهران پیش‌تر به صراحت اعلام کرده در باب گفت‌وگوهای برجامی هیچ نوع وقت کشی و خرید زمان برای امتیازگیری از سوی طرف مقابل را تحمل نخواهد کرد. در عین حال رهبر انقلاب اسلامی هرگونه عجله در رسیدن به توافق هسته‌ای را نیز به صلاح ندانسته و مورد نکوهش قرار داده‌اند. حضرت آیت الله خامنه‌ای در سخنرانی عیدانه خود که در آستانه سال نو ایراد شد در این باره فرمودند: «برخی می‌گویند فرصت هست، نباید فرصت سوزی کنیم (اشاره به تغییر رؤسای جمهور آمریکا). بله ما هم قائل به این هستیم که باید از فرصت‌ها استفاده شود، ولی عجله‌ای هم نباید در کار باشد. عجله در مواردی خطرش از فرصت سوزی هم بیشتر است. کما اینکه در قضیه برجام ما عجله کردیم، اقدامات آن‌ها روی کاغذ بود اما اقدامات ما روی زمین بود، این‌بار نباید عجله کنیم».

علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد

هشدار رهبری در حالی است که ناظران سیاسی معتقد هستند خسارت وارد شده به کشور پس از امضای برجام از آن جهت بود که مداقه لازم در توافق نامه صورت نگرفت. تصویب چشم بسته، بدون بررسی و ۲۰ دقیقه‌ای برجام در مجلس شورای اسلامی قطعاً قابل چشم‌پوشی نیست. چه بسا اگر دقت بیشتری در این زمینه صورت می‌گرفت امروز این همه خسارت به کشور وارد نمی شد.

نبش قبر کردن رویدادهای گذشته اتفاق خوبی نیست، اما واکاوی در این زمینه می‌تواند از تکرار اشتباه‌ها جلوگیری کند. دولت دوازدهم واپسین روزهای خود را سپری می‌کند و طبق تقویم انتخاباتی، حسن روحانی تا کمتر از سه‌ماه دیگر سکان هدایت امور اجرایی کشور را به رئیس جمهور بعدی واگذار خواهد کرد. هرچند افزایش تعاملات در عرصه سیاست خارجی تا آخرین لحظه‌ای که دولت بر سر کار است باید مد نظر باشد، ولی شکی نیست که تأکید بی‌مهابای دولت روحانی بر بازگشت به برجام به هر شکل ممکن و بدون تأمل کافی و کار کارشناسی شده می‌تواند بار دیگر خسارت زا باشد. مهم‌ترین شرط جمهوری اسلامی برای بازگشت آمریکا به میز مذاکره و احیای برجام لغو تمامی تحریم‌ها و سپس راستی آزمایی این اقدام است. حتی در صورت لغو تحریم‌ها – اقدامی که تردیدهای بسیاری در مورد آن وجود دارد – برای راستی آزمایی به حداقل بین ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز است؛ نکته‌ای که باید مورد توجه دولتمردان قرار گیرد. در این بین نقش مجلس شورای اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است. مجلس به عنوان منتخب مردم وظیفه خطیر نظارت بر امور مختلف را بر عهده دارد و عرصه سیاست خارجی هم از آن مستثنا نیست. به نظر می‌رسد خانه ملت می‌تواند در هنگامه‌ای که کشور در کوران انتخابات و تحت تأثیر اخبار این ماراتن قرار دارد، مداخله جدی تری در مذاکرات برجامی داشته باشد تا بدون هیچ‌گونه عجله‌ای و تنها بر اساس سیاست‌های کلی نظام به آن جهت دهد تا از تکرار تجربه سال ۱۳۹۶ جلوگیری شود.