حجت الاسلام سید علی دریاباری کارشناس امور دینی در گفت و گو با خبرنگار قدس آنلاین به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت امام جعفر صادق علیه السلام گفت: امام جعفر صادق علیه السلام فرزند بزرگوار امام محمد باقر علیه السلام و امام ششم شیعیان است که در دوران هفت خلیفه اموی و عباسی زندگی کرده‌اند. حیات آن بزرگوار را در یک تقسیم بندی کلی می‌توان به زندگی علمی، زندگی سیاسی و زندگی اجتماعی تقسیم کرد.

حجت الاسلام دریاباری افزود: شناخت هر امام و تفسیر شخصیت ایشان بدون شناخت شرایط عصر آن امام امکان پذیر نیست. امام صادق علیه السلام در روزگاری زندگی می‌کرده‌اند که میان بنی امیه و بنی عباس جنگ درگرفت و امام صادق در اینجا از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را کردند.

کارشناس امور دینی در ارتباط با مقوله فرصت سازی و فرصت سوزی توضیح داد: در ادبیات دینی و فرهنگ روایی ما این مسئله بسیار جدی مطرح شده است؛ یعنی اینکه ما نباید فرصت ها را از دست بدهیم و در مقابل باید فرصت سازی کنیم و زمان را هدر ندهیم. خداوند در قرآن می‌فرماید: «فاذا فرغت فانصب والی ربک فارغب» یعنی هرگاه از هرکاری فارغ شدی، خود را به رنج بینداز برای کاری دیگر. یعنی اینطور نباشد که بگوئیم ما دیگر فارغ التحصیل شدیم علم آموزی نکنیم یا فلان کار را انجام دادیم کار دیگری را انجام ندهیم.

وی ادامه داد: همه ما متناسب با کاری که داریم باید از لحظه لحظه زندگی خود برای آن کار استفاده کنیم و اگر از کاری فارغ شدیم به کار دیگری روی آوریم. به همین دلیل، امام صادق علیه السلام از فرصتی که به دنبال درگیری میان بنی امیه و بنی عباس پیش آمده بود، بهترین بهره را برای ایجاد یک تحول علمی بردند و مورخان دوره ایشان را روزگار رنسانس و تحول علمی می‌دانند. حیات سیاسی امام با حیات علمی ایشان گره می‌خورد.

حجت الاسلام دریاباری گفت: نگاه سیاسی امام صادق علیه السلام به این معناست که ایشان برخلاف برخی شیعیان و حتی بنی هاشم که امام را تشویق به مبارزه نظامی و سیاسی علیه بنی امیه می‌کردند و بعد از استقرار حکومت بنی عباس ایشان را به مبارزه با آنها تشویق می کردند، اما امام زیر بار این حرف ها نرفت؛ زیرا بصیر و آگاه بود و بهترین رویکرد و موضع گیری سیاسی را با اتخاذ سیاست بی طرفی بین دو باطل به احیای میراث علمی پرداختند. به همین دلیل آورده‌اند که ایشان ۱۲۰۰۰ هزار شاگرد رسمی و غیر رسمی داشتند.

کارشناس امور دینی اضافه کرد: ما می‌دانیم که در روزگار امام صادق علیه السلام به دلیل آزادی علمی و فرهنگی، نحله‌های کلامی و اعتقادی متعددی مانند اشاعره و معتزله و حتی خوازج ظهور کرده‌اند و سؤالات جدیدی مطرح شده است که امام صادق در این برهه یک مکتب فکری دقیق کلامی و فلسفی منسجم و مدون را ابداع فرمودند که شرح آرای اعتقادی و کلامی ایشان شرح مفصلی را می‌طلبد.

وی گفت: بنابراین امام به بسط علم و دانش نگرش وسیعی داشتند و نحله های فکری مختلف در درس امام شرکت می‌کردند؛ حتی مشهور است چهار مذهب مشهور اهل سنت نیز که در همین روزگار شکل گرفت، بعضی ائمه آنها مانند ابوحنیفه دوسال شاگرد امام صادق بوده اند و بعضی با واسطه شاگرد ایشان بوده اند، از امام صادق نقل روایت کرده‌اند و ایشان را عالم ترین همه مسلمین زمانه توصیف کرده‌اند و امام با اتخاذ این سیاست توانستند انقلابی علمی و فرهنگی را در رشته‌های نه فقط فقهی و کلامی بلکه در علوم پایه مانند شیمی بنیان کنند. به عنوان مثال جابر بن حیان دانشمند علم شیمی بی واسطه یا با یک واسطه شاگرد امام صادق بوده‌اند.

حجت الاسلام دریاباری تصریح کرد: امام صادق علیه السلام افزون بر ایجاد تحول علمی در جهان و تربیت هزاران شاگرد، خدمت دیگری کردند، معرفی قبر مطهر امام علی علیه السلام بود که تا آن زمان مخفی بوده است و شناسایی آن باعث آبادانی نجف و تبدیل شدن آن به مرکز علمی جهان می‌شود. امام صادق در ائمه علیهم السلام به شیخ الائمة مشهور هستند؛ زیرا عمر ایشان از سایر ائمه بیشتر بوده است.

کارشناس امور دینی ادامه داد: امام صادق علیه السلام پس از استقرار حکومت بنی عباس و محو حکومت بنی امیه، تحت فشار و مراقبت شدید خلفای عباسی قرار گرفت. حقد و حسادتی که آنها نسبت به علم و محبوبیت ایشان در بین مردم داشتند، این فشار را افزون کرد و امام علیه السلام مجبور به تقیه شد و امام موسی کاظم علیه السلام را به صورت محرمانه فقط به برخی اصحاب نزدیک خود معرفی کردند. لذا مشاهده می شود که پس از شهادت ایشان حتی انشعاباتی در میان شیعه مانند اسماعیلیه، فتحیه و ... پیدا می شود. آورده‌اند امام صادق برای حفظ جان امام کاظم علیهماالسلام، مجبور می‌شوند پنج نفر از جمله منصور خلیفه عباسی را وصی خود کنند. به همین دلیل بعد از شهادت ایشان فرقه هایی در بین شیعیان بروز پیدا می‌کند.

وی در پایان به تشریح آثار علمی امام صادق پرداخت و گفت: آثار علمی و کتاب های متعددی از امام علیه السلام نقل شده است و این امام بزرگوار پس از عمری حیات مبارک و پر خیر وبرکت علمی و فرهنگی بدست منصور دوانیقی خلیفه عباسی مسموم و به شرف شهادت نائل می‌آیند.

انتهای پیام/