بحران جدید در قره‌باغ از یک عکس و انتشار خبر دستگیری چند سرباز ارمنی توسط نیروهای جمهوری آذربایجان آغاز شد. خبری که موجی از واکنش‌های شدید را در پی داشت. ارمنستان ادعا کرد نیروهای آذربایجان از مرز این کشور عبور کرده و وارد خاک ارمنستان شده‌اند. مرزهای اشاره شده در مناطقی قرار دارد که در جنگ اخیر قره‌باغ، محل اسکان نیروهای حافظ صلح روسیه بوده و دو طرف حق استقرار نیرو در آن را نداشتند. مصادف شدن مین‌گذاری ارمنستان و دستگیری چند سرباز این کشور، این نکته را به ذهن متبادر کرد که باکو قصد جدی برای باز پس‌گیری کل مناطق مورد نظر را دارد و حتی توافقات نیز تصمیم آنان را تغییر نمی‌دهد.

مناقشه قره‌باغ تنها یک دعوای سیاسی و ارضی نیست بلکه یک الگوی خاص از مناقشات منطقه‌ای است که زمان در آن موضوعیت چندانی ندارد. این الگوی مناقشه که بر بستر قوم، نژاد و مذهب قرار گرفته، تنها در صورتی قابل حل است که دو طرف، یک گذار از سنت‌های خود به سمت همزیستی پیدا کنند. چیزی که در قره‌باغ به چشم می‌خورد نیز حاکی از این نیست، زیرا الگوهای تعارض همچنان پابرجا بوده و آتش‌بس‌ها مانند مرهمی کوتاه‌مدت است. بر این اساس، تبدیل وضعیت درگیری‌های پراکنده به نبردهای تمام‌عیار در بطن این منطقه نهفته است و به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت شاهد صلحی پایدار باشیم. حضور باکو در نزدیکی مرزهای ایروان با وجود توافق آن‌ها با روسیه بر این نکته صحه می‌گذارد که این کشور نیز ماهیت تعارضات را درک کرده و به خوبی واقف است هرگونه عقب‌نشینی از مواضع، می‌تواند منجر به از دست دادن دستاوردهای مهم جنگ ۴۴روزه شود.

از طرف دیگر، جو داخلی متشنج ارمنستان پس از جنگ اخیر، این کشور را مستعد به ورود جنگی دیگر می‌کند. هرچند مقام‌های ارمنی آگاه هستند هم اکنون توان جنگ دیگری را ندارند، به‌ویژه در شرایطی که روسیه تنها نقش میانجی را بازی کرده و قصد ندارد در معادلات کلان منطقه دخالت منفی داشته باشد. از سمتی، روابط نه چندان خوب ارمنستان و روسیه پس از دستگیری رهبر سابق این کشور که رابطه خوبی با پوتین داشت نیز مزید بر علت شده است. با وجود این موارد، مناقشه کنونی ظرفیت ایجاد یک بحران را دارد، به‌خصوص در شرایطی که اوضاع داخلی ارمنستان نیز نابسامان بوده و ممکن است در ذهن رهبران این کشور، گزینه درگیری نظامی نیز وجود داشته باشد تا از شدت تنش‌های داخلی بکاهند. جمهوری آذربایجان هم با جدیت به دنبال بازپس‌گیری مناطق مدنظر خود است و این تنش‌ها می‌تواند فرصت مناسبی را در اختیار این کشور بگذارد. به‌خصوص که آن‌ها از حمایت ترکیه از خود و عدم حمایت روسیه از ارمنستان اطمینان دارند.