به گزارش قدس آنلاین، فوک خزری تنها گونه پستاندار دریای خزر است که در این روزها خطر انقراض آن را تهدید می‌کند، خطری که روبه افزایش است. جالب است بدانید که خطر انقراض گونه‌های متفاوت جانوری و در پی آن آسیبی که به چرخه‌ طبیعت و اکوسیستم وارد می‌شود می‌تواند تاوان سنگینی برای جامعه‌ بشری داشته باشد.

اصغر عبدلی عضو هیئت علمی دانشگاه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در این باره اظهار کرد: ما باید توجه کنیم که فوک خزری تنها پستاندار آبزی دریای خزر و جانوری گوشتخوار است که غذای اصلی آن ماهی‌ها هستند و بیشترین ماهی که در تغذیه این فوک نقش دارد از خانواده کیلکا ماهیان است که جزو فراوان‌ ترین ماهیان دریای خزر محسوب می‌شود.

وی افزود: این فوک در قسمت‌های شمالی و بر روی یخ‌های شناور فرزندش را به دنیا می‌آورد و برای تغذیه به بخش‌های میانی و جنوبی می‌آید، بنابراین می‌توان گفت این موجود هم به شمال و هم به بخش‌های جنوبی خزر وابسته است.

عبدلی بیان کرد: یک از اتفاقاتی که جمعیت این فوک را در معرض خطر انقراض قرار می‌دهد گرمایش کره زمین و تاثیر آن بر روی آب است که باعث شده تا در سال‌های اخیر شمال دریای خزر یخ نزند و زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد این موجود برای محل زاد و ولد دچار مشکل می‌شود.

صید فوک خزری و شیوع ویروس دیستمپر علت نابودی هزاران فوک خزری

وی در ادامه عنوان کرد: در برخی از سال‌ها شیوع ویروس دیستمپر باعث مرگ و میر هزاران فوک دریای خزر شده، مسئله‌ دیگر صید و شکار فوک در قسمت‌های شمالی دریای خزر است که متاسفانه هرساله برای استفاده از پوست این موجود آن را شکار می‌کردند، البته در سال‌های اخیر و باتوجه به در خطر انقراض بودن این گونه صید در برخی زمان‌ها متوقف شده است.

عبدلی در ادامه گفت: نکته‌ مهم بر هم خوردن زنجیره‌های غذایی دریای خزر است؛ از کیلکای دریای خزر بیش از اندازه بهره برداری شد و این باعث کاهش شدید ذخایر این ماهی شد، صید بیش از حد کیلکا در کنار ورود گونه‌های مهاجمی مانند شانه داری که وارد دریای خزر شده است باعث شده جمعیت فراوان‌ترین ماهی دریای خزر تا ۹۰ درصد کاهش پیدا کند.

وی بیان کرد: یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار برای بقای این موجود مواد غذایی بوده است، بنابراین زمانی که منابع غذایی این موجود کاهش پیدا می‌کند به تبع آن گونه‌های جانوری که از آن تغذیه می‌کنند کاهش پیدا می‌کند.

کاهش عمق دریای خزر ثمره تغییرات اقلیمی

عبدلی افزود: یکی دیگر از عوامل مهم تاثیر تغییر اقلیم است؛ بخش‌هایی که در رابطه با تغییر اقلیم در آینده برای دریای خزر پیش بینی شده نشان می‌دهد که بخش‌های شمالی دریای خزر تا حد زیادی از بین می‌رود، هرسال چند سانتیمتر از عمق دریای خزر کم می‌شود و پیش بینی شده که تا پایان قرن حاضر بین ۹ تا ۱۸ متر از عمق دریای خزر کاسته می‌شود.

وی در ادامه تاکید کرد: کاهش عمق دریای خزر به معنای از بین رفتن بخش‌های وسیعی از زیستگاه‌های فوک خزری در شمال و بخش‌های شرقی است که قطعا این اتفاق جمیت فوک را نیز متاثر خواهد کرد.

وی به عنوان راهکاری برای حفظ فوک‌های دریایی گفت: ما باید با نگاه جامع نگر اکولوژیک و اکوسیستم محور، با درنظر گرفتن مسائل اقتصادی و اجتماعی با مجموع این موضوعات اقدامات مدیریتی داشته باشیم تا بتوانیم بخشی از زیستگاه‌ها و بخشی از جمعیت فوک دریای خزر را احیا کنیم.

عبدلی افزود: در جنوب دریای خزر یکی از مناطق امن برای این موجود منطقه‌ آشوراده است که به بهانه‌ توسعه گردشگری در این منطقه ساخت و ساز انجام می‌شود، این منطقه علاوه بر فوک زیستگاه پرندگان و گیاهان نیز هست.

وی بیان کرد: ما با همکاری کشورهای حاشیه‌ دریای خزر و با اولویت قرار دادن این گونه باید فوک‌های خزری و بخش‌های دیگر دریای خزر را احیا و برای این اقدام از ظرفیت‌ها استفاده کنیم.

امیر شیرازی مدیر مرکز حفاظت از فوک خزری ایران نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: تحقیقات نشان می‌دهد طی قرن گذشته جمعیت این گونه جانوری بیش از  ۹۵ درصد کاهش داشته که این کاهش شدید، بسیار نگران کننده‌ است.

وی بیان کرد: در سال ۲۰۰۶ مطالعات انجام شده بر روی فوک‌ها برای اولین بار نشان داد که این جمعیت رو به کاهش شدید بوده و بیش از ۹۰ درصد کاهش داشته است، همچنین در سال ۲۰۰۷ اعلام شد که نتایج این سرشماری صدهزار فوک را نشان می‌دهد و از همان زمان نام فوک خزری وارد لیست قرمز iucn شد؛ سازمانی که فهرستی از اسامی جانوران در حال انقراض دارد.

شیرازی در ادامه گفت: از سال ۲۰۰۸ به بعد حساسیت نسبت به این گونه بیشتر شد، در سال ۲۰۰۰ طی شش ماه بر اثر بیماری ویروسی دیستمپر ۱۰ هزار لاشه فوک خزری در سواحل پنج کشور اطراف دریاچه خزر پیدا شد.

وی در ادامه عنوان کرد: در سال ۲۰۱۰ اولین مرکز درمان و تحقیقات فوک خزری در کشور ایران در جزیره آشوراده راه اندازی شد، اصل کار این سه مرکز بر سه ستون پایه گذاری شد؛ آموزش، امدادونجات و پژوهش که این کار در سال ۲۰۱۷ با کمک مرکز ایران مرکز دو محافظت از فوک خزری در کشور قزاقستان تاسیس شد.

شیرازی همچنین گفت: قزاقستان جزء مناطقی است که تعداد و تراکم فوک‌ها در آن بسیار زیاد و محل اصلی زادآوری فوک‌ها در فصل زمستان کشور قزاقستان است؛ بنابراین مرکز دوم در این کشور راه اندازی شد؛ در عین حال فعالیت در سایر کشورها را متوقف نکردیم.

وی اظهار کرد: کشور روسیه نیز جزء مناطق زادآوری فوک‌ها در فصل زمستان است؛ در این کشور تا سال گذشته شکار فوک‌ها به صورت مجاز انجام می‌شد و سازمان شیلات روسیه مجوز شکار را به شکارچیان می‌فروخت و هر ساله حداقل حدود۵ هزار فوک به این شکل از بین می‌رفتند که یکی از مهم‌ترین دلایل آن تجارت پوست بوده است.

وی تاکید کرد: با جمع آوری امضاء کشور روسیه مجبور به قطع این شکار قانونی در سال ۲۰۲۰ شد؛ فوک‌های خزری به علت داشتن رژیم خاص و مشترک با انسان‌ها بسیار آسیب دیده اند، دسته‌ای از ماهیان که ماهی کیلکا نیز جزء آنان و  رژیم مورد علاقه‌ فوک‌های خزری است.

آلودگی‌های دریایی مهمترین عامل تهدید موجودات اکوسیستم

مدیر مرکز حفاظت از فوک خزری ایران بیان کرد: آلودگی‌های دریایی مهمترین عامل تهدید نه تنها فوک‌های خزری بلکه تمام موجوداتی است که در این اکوسیستم وجود دارند. این آلودگی‌ها به انواع روش‌ها می‌توانند تاثیرگذار باشند؛ بیماری مانند دیستمپر ۱۰ هزار تلفات داشته، در حالی که این بیماری در حالت معمول نباید این میزان تلفات داشته باشد.

شیرازی در ادامه عنوان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد که جمع شدن ذرات آلوده‌ای که بر اثر علل‌های مختلف مانند؛ آلودگی‌های نفتی، سموم کشاورزی، پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌های شهری در آب هستند به مرور زمان با جمع شدن در بدن موجودات باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود و بدن با ورود هر باکتری و میکروبی توان مقابله با آن را نداشته یا کمتر داشته باشد.

وی افزود: از سوی دیگر مسمومیت‌هایی که بر اثر این آلودگی‌ها ایجاد می‌شود به دو گونه است؛ مسمومیت‌های حاد و مزمن، مسمومیت‌های حاد زمانی رخ می‌دهد که میزان شدیدی از آلاینده‌ها در یک مکان  جمع شده و باعث می‌شود به سرعت دچار مسمومیت شود.

شیرازی همچنین در ادامه بیان کرد: از آثار مسمومیت‌های مزمن می‌توان به کاهش قدرت سیستم ایمنی، کاهش باروری و بروز سرطان‌ها اشاره کرد و این باعث آسیب جدی به همه گونه‌ها می‌شود؛ بنابر می‌توان گفت تاثیر اصلی کاهش جمعیت فوک‌ها آلودگی‌های دریایی است و چنانچه این روند ادامه داشته باشد قطعا آینده روشنی را پیش رو نخواهیم داشت.

مدیر مرکز حفاظت از فوک خزری ایران بیان کرد: برای حفاظت از فوک‌های خزری و اکوسیستم تمامی ۵ کشور ایران، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و آذربایجان مسئول هستند و باید دست به دست یکدیگر دهند و با هم به حفاظت دریاچه خزر و گونه‌هایی مانند فوک خزری یا ماهیان خاویاری رسیدگی کنند.

وی عنوان کرد: قرار گرفتن مسئولین هر پنج کشور و مردم در کنار یکدیگر و در کنار سازمان‌های حفاظتی محیط زیست و همچنین آگاه سازی مردم توسط رسانه‌ها می‌تواند تا حد زیادی نه تنها فقط درباره دریای خزر بلکه درباره همه اکوسیستم تاثیرگذار باشد، با وجود این تعاریف باید منتظر اقدامات مسئولین و در کنار آن همکاری مردم جهت حفاظت از محیط زیست و اکوسیستم بود.