به گزارش قدس آنلاین، بنابر نقل تاریخ، بیست و پنجمین روز از ماه ذی القعده، سالروز حرکت ولی‌نعمت ما ایرانیان حضرت شمس الشموس علی‌بن موسی الرضا(ع) از مدینه به سوی مرو است، به مناسبت فرا رسیدن این روز و به منظور بررسی دفاعیات امام رضا(ع) از ولایت و امامت در منزل‌گاه های مختلف این هجرت با حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر علم‌الهدی، کارشناس معارفی رسانه ملی و برنامه هایی همچون «یاد خدا»، «قرآن، مشاور زندگی» و مدیر حوزه علمیه قاسم‌بن الحسن(ع) گفتگویی ترتیب داده ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

امام رضا(ع) در جریان هجرت از مدینه به ایران و در مواقف مختلف، به عنوان عالم آل محمد(ص) چه دفاعیاتی از جریان غدیر و امامت و ولایت داشته اند؟

غدیر یک رویکرد ارزشی و نگاه عمیق است که در ادبیات دینی اسلام راستین جایگاه ویژه ای دارد و بتبع همه اهل بیت(ع) نسبت به مسئله غدیر حساسیت ویژه ای داشته اند، از زمان امام مجتبی(ع) و امام حسین(ع) تا زمان امام رضا(ع) و نیز بعد از آن از غدیر به عنوان «نباء» نام برده شده و هر یک به شیوه ای در معرفی غدیر تلاش کرده اند، چراکه غدیر استمرار نبوت پیامبر رحمت(ص) و رمز جاودانگی دین مبین اسلام است و اگر غدیر نبود آیات نورانی قرآن همچون انجیل و تورات دستخوش انحراف و تغییر می شد و دین از گوهر اصلی خود فاصله می گرفت.

یکی از شخصیت هایی که همواره از غدیر به عنوان ابزار معرفی امامت و ولایت بهره گرفته است امام رضا(ع) هستند ایشان به عنوان حجت خدا باید اصل امامت را در جامعه نهادینه می کردند، البته همزمانی حیات و امامت امام رضا(ع) با عصر بنی عباس، معضلات و مشکلات بسیاری را برای ایشان به همراه داشته است.

آیا تحمیل ولایتعهدی به امام رضا(ع) نیز از همین مشکلات و معضلات به شمار می رود؟

در زمان امام رضا(ع) مامون به عنوان خلیفه غاصب تلاش داشت با طرح خلافت و تحمیل ولایت‌عهدی بر امام رضا(ع)، قداست و جایگاه امامت را در میان شیعه لکه‌دار کند و از ارزش آن بکاهد، امام رضا(ع) که از این نقشه مطلع بودند به مامون فرمودند: این اجباری که برای پذیرفتن ولایتعهدی خود بر من می کنی برای آن است که می خواهی به مردم بگویی علی بن موسی(ع) در دنیا زاهد نبود بلکه دنیا به سمت او روی نیاورد والا اگر دنیا به او روی می آورد او نیز به آن روی می کرد! و اکنون که دنیا به سوی او اقبال کرده و زمینه ولایتعهدی برایش فراهم شده به طمع رسیدن به خلافت این را پذیرفته است!

اما حضرت ثامن الحجج(ع) با تدبیر خود به عنوان عالم آل محمد(ص)، همه اهداف مامون را در این اجبار از بین بردند.

امام رضا(ع) از چه شیوه هایی برای خنثی کردن اهداف شوم مامون در تخریب جریان امامت و ولایت بهره می گرفت؟

مامون برای آنکه وجهه علمی امام رضا(ع) را بشکند مناظراتی را تشکیل می داد، چنان که شخصی به نام «سلیمان مروزی» از سوی مامون برای مجادله و مغالطه با امام رضا(ع) مامور شد. شیخ صدوق(ره) نقل می کند: مامون همه متکلمان و علمای همفکر خود را از شهرهای مختلف فراخواند تا در این جلسه کمک کنند و امام رضا(ع) را در مناظره شکست دهند و قداست علمی حضرت(ع) را در نگاه شیعه بشکنند ... اما امام رضا(ع) مرد میدان فرصت ها بودند و اگرچه این جلسه در ظاهر تهدید بود اما حضرت(ع) به راحتی در این جلسه پرسش های سلیمان و دیگر علما را پاسخ می دهند و بعد هم جایگاه و حقانیت اهل بیت(ع) به ویژه امیرالمومنین امام علی(ع) و واقعه غدیر را تبیین می کنند.

یا در نیشابور در مقابل طلب و خواسته بیش از چهار هزار عالم، حدیث سلسله الذهب را ایراد کردند و فرمودند: «کَلِمَةُ لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی فَمَن دَخَلَ حِصنی اَمِنَ مِن عَذابی بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها» ایشان اینچنین جایگاه قدسی امامت را تبیین کردند که راه ورود به این قلعه مستحکم توحید، امامت امام معصوم است.

امام رضا(ع) در بیانی دیگر به جایگاه و فلسفه رفیع امامت اشاره و حقانیت امامت اهل بیت(ع) را به عنوان مصداق اتم و اکمل رهبری معصوم معرفی می کنند و می فرمایند: هیچ گروه و ملتی را در تاریخ نمی یابیم که بدون سرپرست بقا یافته باشد چون هر امتی نیازمند رهبر و سرپرست است و هیچ کسی این نقش را جز امام معصوم نمی تواند ایفا کند.

خداوند باید برای مردم رهبری امین و نگاهبان ارزش های معنوی معرفی کند وگرنه دین و احکام الهی از بین می رود و بدعت گذاران جولان داده و بی‌دینان بر دینداران تسلط می یابند. امام رضا(ع) می فرمایند: منکران امامت انسان های گمراه و بی دین و گمراه کننده هستند.

ایشان در بیان دیگری در اثبات ولایت امیرمومنان(ع) می فرمایند: امامت و تعیین امام از لوازم اصلی دین است خداوند علی(ع) را به عنوان شاخص و امام برای امت تعیین کرد و برای مردم تمامی مسائلی را که به آن نیاز دارند، بیان کرد اگر کسی گمان کند خدا دینش را کامل نکرده، درحقیقت قرآن را رد کرده و هر که چنین کند کافر شده است.

در موضوع غدیر و مقابله با تلاشی که حکومت غاصب برای منزوی کردن این جریان می کند، امام رضا(ع) چه تدابیری را به کار گرفته اند؟

امام رضا(ع) تلاش ویژه ای برای نهادینه و ماندگار کردن مسئله غدیر در جامعه دارند در روایتی طولانی در فضایل غدیر آورده اند: اگر مردم فضیلت این روز و عید غدیر را می دانستند، هر روز ملائکه ۱۰ نوبت با آنها مصافحه می کردند اگر از طولانی شدن فضیلت غدیر نگران نبودم، آنچه را که هست، بازگو می کردم که خدا چه عطایایی در این روز به بندگان داده است.

سیدبن طاووس در اقبال الاعمال صفحه ۴۶۴ روایتی از امام رضا(ع) نقل کرده که می فرمایند: وقتی روز قیامت می شود خدا چهار روز را زینت می دهد همانطور که دختران جوان را برای ازدواج آرایش می کنند؛ روز عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه ... بین اینها غدیر همچون ماه است میان ستارگان این روز همان روزی است که ابراهیم خلیل از آتش نجات یافت خدا در این روز دین را کامل کرد این روزی است که شیطان رانده شده و اعمال شیعه و محبان آل محمد(ص) در آن پذیرفته می شود در این روز جبرائیل کرسی کرامت الهی را مقابل بیت المعمور قرار می دهد و بالای آن می رود و ملائکه دور او جمع شده و بر محمد(ص) و آل محمد(ص) صلوات می فرستند و برای محبان آل الله(ص) استغفار می کنند.

این روزی است که خدای متعال همه اعمال شیعه را مورد عنایت خاص قرار می دهد و گناهانشان را می آمرزد و اعمالشان را مقبول قرار می دهد و اندوه ها از بین می رود و دعاها مستجاب می شود و برای زدودن گناهان بهترین روز است ... غدیر روزی است که باید نسبت به کار خیر بر یکدیگر پیشی بگیریم و روز قبولی اعمال است.

ایشان برای معرفی غدیر به عنوان شاخص و نقطه آغاز زندگی جدید، می فرمایند: غدیر روز پاکی و عبادت و اطاعت و بندگی خدا است و مومنان به یکدیگر تبریک گفته و به دیدار هم می روند و این دیدار را با شکر «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ» مبارک می کنند در این روز باید بر چهره هم تبسم کرده و با گشاده رویی با هم برخورد کنند.

اقدامات امام رضا(ع) از پذیرش ولایتعهدی تا حضور در مناظرات و ... چقدر در مصونیت شجره ولایت و امامت در طول تاریخ موثر بوده است؟

قطعاً برخوردهایی که امام رضا(ع) با مامون داشتند بیشترین نقش را در حفظ جایگاه امامت در تاریخ داشته است ایشان در ماجرای تحمیل و تهدید به پذیرش ولایتعهدی، از هدف مامون برای آلوده کردن دامان خود به دنیاپرستی پرده برداشتند لذا شروطی برای پذیرش گذاشتند مثل عدم سکونت در کاخ خلیفه و زیستن در میان مردم به صورت عادی و تاکید بر حفظ رابطه‌شان با مردم. حضرت(ع) می خواستند نقطه اتصال خود با جامعه را از دست ندهند و جایگاه امام را به حقیقه به مردم معرفی کنند و بگویند بین امام و خلفای جائر ارتباطی نیست.

مامون هم به اجبار این شروط را پذیرفت و امکان دسترسی مردم به حضرت(ع) را فراهم کرد و ایشان باب علم را به روی مردم گشود مناظرات امام رضا(ع) نتیجه تعامل حضرت ثامن الحجج(ع) با مردم بوده است البته مامون هم برای تخریب شخصیت علمی امام(ع) مجالسی تدارک می دید اما عالم آل محمد(ع) با دانش خود همه را منکوب علم و ملکوت خویش کرده و از امامت دفاع تمام قد کردند. نهایتا مامون نتوانست شخصیت حضرت امام رضا(ع) را تحمل کند و ایشان را به شهادت رساند چون دیگر حریف آن مقام قدسی نمی شد.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/