به منظور بررسی ویژگی‌های ملت امام حسین(ع) و رهاورد آن برای مردم، با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین جوشقانیان، خطیب و کارشناس مذهبی، راوی دوران دفاع مقدس و دبیر شبکه ملی وارثون گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
اصلی‌ترین ویژگی‌های ملت امام حسین(ع) که با الهام از یاران عاشورایی حضرت سیدالشهدا(ع) می‌تواند منشأ تحرکات و نقش‌آفرینی‌های تاریخی شود، چیست؟
نخستین مؤلفه و ویژگی ملت امام حسین(ع) داشتن روحیه ظلم‌ستیزی، شجاعت و ذلت‌ناپذیری است، چنان که در دوران جنگ تحمیلی تقریباً عمده قدرت‌های جهانی متفق بودند و هزار و۲۰۰ کیلومتر از مرزهای ما را به‌واسطه مزدورشان رژیم بعث درنوردیدند و امیدی نبود بتوان با ارتش تضعیف شده -که برخی از فرماندهانش فرار کرده بودند- و سپاه نوپا مقابل آن‌ها ایستاد؛ اما با شجاعت و ظلم‌ستیزی ارتشیان که بیش از ۴۸ هزار شهید را تقدیم انقلاب کردند و نیز حضور اثرگذار سپاه و به میدان آمدن مردم از نقطه نقطه کشور، دشمن را سر جایش نشاندیم.
از این رو، ملت امام حسین (ع) ملتی است که دل به اقیانوس خطر می‌زند و از خطر نمی‌ترسد و هر چه کار سخت‌تر می‌شود، پا پس نمی‌کشد! ملت امام حسین(ع) تکلیف‌گراست نه نتیجه‌گرا، یعنی اگر نیاز باشد حتی به قیمت جان و تا شهادت پای امامشان بایستند، می‌مانند؛ همان‌طور که ملت ما در دفاع مقدس و نیز دوران انقلاب همواره به تکلیف فکر کردند و سنگین‌ترین هزینه‌ها را هم برای اقامه دین پرداختند.
ملت امام حسین(ع) در بُعد اعتقادی و صفات اخلاقی چه ویژگی‌هایی دارد و این ویژگی‌ها چه ابوابی از موفقیت و سعادت را به روی آن می‌گشاید؟
دومین ویژگی ملت امام حسین(ع)، داشتن باورهای توحیدی و ولایتمداری است. گاهی در جبهه‌های جنگ، کار قفل می‌شد اما وقتی امام خمینی(ره) می‌فرمود: باید حصر آبادان شکسته شود یا جزایر جنوبی و شمالی به هر قیمت باید حفظ شوند، جوانان و رزمندگان، سپاهی‌ها و ارتشیان پای سخن امام سر می‌دادند اما اجازه نمی‌دادند حرف امام(ره) روی زمین بماند.
ویژگی سوم ملت امام حسین(ع)، حرکت جمعی است، یعنی آن‌ها از خود، فردیت و منّیت، نفسانیت و منافع فردی و گروهی عبور می‌کنند و در فکر منفعت اسلام و دین و مردم با محوریت ولایت هستند؛ چنان که در روز عاشورا هر شهیدی که روی زمین می‌افتاد، به امام(ع) اشاره می‌کرد، یعنی حضرت سیدالشهدا(ع) را دریابید. سردار شهید حاج قاسم سلیمانی نیز در وصیت‌نامه خود بر تبعیت و همراهی از ولایت تأکید بسیار داشتند؛ در وصایای شهدا نیز تبعیت از امام و رهبری و ولایت به چشم می‌خورد و سرلوحه مرام و عملشان سفارش به امام است. ملت امام حسین(ع) با نقشه راه حرکت می‌کند، یله و رها نیست و سرلوحه نقشه راه او امام معصوم و در عصر غیبت، جانشین عام امام زمان(عج) است. در جبهه مقاومت هم به برکت نایب امام زمان(عج) بود که حاج قاسم و نیروهایش رفتند و بر دشمن فائق آمدند.
چه ارزش‌هایی برای ملت امام حسین(ع) اولویت دارد و رهاورد این ارزش‌ها برای آن‌ها چیست؟
ارزش‌های معنوی برای ملت امام حسین(ع) بر ارزش‌های مادی ارجحیت دارد، همان‌طور که در عاشورای حسینی ارزش‌های مادی حاکم نبود؛ هر چه پیش می‌رفتند، خطر بیشتر می‌شد تا جایی که قطره‌ای آب نداشتند اما دست از یاری امام(ع) نکشیدند. اقامه نماز، امر به معروف و نهی از منکر در میان ملت امام حسین(ع) پررنگ است. یاران سیدالشهدا(ع) شب عاشورا را به استغفار، نماز و دعا گذراندند و این سبک زندگی آن‌ها بود چنان که «بریر» و «حبیب بن مظاهر» هر شب یک ختم قرآن می‌کردند.ملت امام حسین(ع) ارزش‌های معنوی همچون مواسات و همدلی، همگرایی، دست‌گیری از محرومان و مستضعفان را تقدم می‌دهد و در این اوضاع سخت اقتصادی دست‌گیر دیگران می‌شود. در عملیات تفحص، شهیدی را پیدا کردیم که سه چهار قمقمه آب در کنارش بود! این یعنی رزمندگان دیگر قمقمه آب خود را برای او که مجروح شده بود، گذاشته بودند در حالی که خود به آن نیاز داشتند! این همان عمل به قرآن است که می‌فرماید: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ؛ و هر چند به چیزی نیازمند باشند باز مهاجران را بر خویش مقدم می‌دارند»؛ یعنی ملت امام حسین(ع) حتی وقتی خود به چیزی نیاز دارد سهم خود را به دیگری می‌دهد، دیگرخواه است نه خودخواه. در اردوگاه امام حسین(ع) همه یاران اعم از حبیب، جون، بریر و... وضعیت معیشتشان یکی بود همان‌طور که در جامعه دینی زمان امیرالمؤمنین(ع)، حضرت و غلامان هر یک سه دینار می‌گرفتند! تبعیت از همین سیره بود که سبب شد سردار سلیمانی طی چند سال حضور در سپاه قدس حتی یک ریال حق مأموریت دریافت نکند! در دوران دفاع مقدس نیز به سختی می‌شد تشخیص داد چه کسی فرمانده است و چه کسی سرباز، چراکه در آن محیط و فضا کاملاً روح مواسات، برادری و اخوت حاکم بود.
ملت امام حسین(ع) در مواجهه با ظلم و مظاهر آن چه برخوردی دارد و در این باره چه آموزه‌هایی را از عاشورا وام گرفته است؟
مؤلفه دیگر ملت امام حسین(ع) ظلم‌ستیزی و کفرستیزی است، امام خمینی(ره) را در دنیا به همین ویژگی می‌شناسند، ایشان به ما یاد دادند نه ظالم باشید و نه مظلوم؛ اینکه حاج قاسم به فرعون زمان گفت: ما ملت امام حسینیم یعنی ما ظلم‌ستیز هستیم.
تکلیف‌گرایی نیز از ویژگی‌های ملت امام حسین (ع) است؛ در دوران دفاع مقدس رزمندگان به زیبایی آینه شهدای کربلا شدند و به تکلیف اندیشیدند که امروز باید خانه و کاشانه و زن و فرزند را رها کنیم ولو با صورت و سینه روی سیم خاردار بخوابیم و اینچنین عزت بیابیم. به‌خاطرهمین هم است که شهدای گمنام در بین ما عزت دارند یا آن ۱۷۵ شهید غواص که با دستان بسته به شهادت رسیدند و تشییع آن‌ها با آن شور عظیم انجام شد.اصحاب امام حسین(ع) به تکلیف فکر کردند، آن‌هایی که همچون ابن عباس‌ها و دیگرانی که نیامدند و به امام (ع) گفتند: «نرو، کوفه با پدر و برادر تو چنان کردند» مشکلشان این بود که امام معصوم(ع) را در تحلیل محاسباتی دچار خطا می‌دیدند و به کُنه نظام امامت پی نبرده بودند. در حالی که حضرت(ع) فرمودند: رسول خدا(ص) بیان کردند: خدا می‌خواهد تو را کشته ببیند! این یعنی اینجا دیگر جای چانه‌زنی نیست.امروز هم باید چشم به ولایت داشت و تکلیف‌گرا بود. برای مثال امروز جامعه در معرض خطر پیری و تحدید جمعیت قرار دارد، در حالی که جمیعت مؤلفه قدرت است؛ امروز ۱۰۰ هزار هسته علمی داریم، این قدرت جوانی در سال‌های آینده به پیری تبدیل می‌شود و باید برای آن چاره‌ای اندیشید و غم نان نداشت چراکه به تصریح روایات گاهی قوت و روزی پدر و مادر به‌واسطه فرزند است. تکلیف‌گرایی یعنی ما خیلی دنبال منافع خودمان نیستیم و رعایت ارزش‌های دینی بر ما واجب است.
بصیرت در ملت امام حسین(ع) چه تعریفی دارد و چگونه در ساحت عمل خود را نشان می‌دهد؟
یکی از مؤلفه‌های مهم ملت امام حسین(ع) صبر و حوصله همراه با بصیرت است. ملت امام حسین(ع) حرکتی نمی‌کند که دشمن از آن سوءاستفاده کند و در عزاداری‌ها به گونه‌ای عمل می‌کند که سیدالشهدا(ع) بپسندند. چنان که قرآن تأکید می‌کند طوری رفتار نکنید که دشمن برای تمسخر شما دستاویز داشته باشد.
بصیرت یعنی تشخیص به موقع عمل به‌موقع و انقلابی. نقل است برخی در جنگ جمل به امیرالمؤمنین(ع) گفتند: نفهمیدیم شما بر حق هستید یا طلحه و زبیر؟ حضرت(ع) فرمودند: حق را با افراد تشخیص ندهید. این یعنی حق خودش قالب است و افراد را با آن می‌سنجد، وقتی پیامبر (ص) فرمودند: «عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ» حجت بر ما تمام می‌شود و معیار حق را درمی‌یابیم. بصیرت حسینی، بصیرت ولایی و انقلابی ویژگی ملت امام حسین(ع) است، همان که موجب شد وهب نصرانی راه را گم نکند اما امثال ابن‌عباس‌ها و دیگرانی که نیامدند راه را گم کردند. بصیرت در جبهه‌های دفاع مقدس نیز به وضوح دیده می‌شد تا جایی که حتی در مواضعی که فرماندهان و نیروها با نگاه تخصصی نظری داشتند اما باز هم تابع امام خمینی(ره) بودند؛ بصیرت یعنی یک نفر باید فصل الخطاب اردوگاه ولایی باشد، کسی که امام جامعه اسلامی است.
رعایت ارزش‌های دینی و احکام در ملت امام حسین(ع) چه جایگاهی دارد؟ آیا به واسطه خباثت دشمن هر رفتاری از این ملت سر می‌زند یا به گونه‌ای دیگر عمل می‌کند؟
ما ملت امام حسینیم! یعنی همه حدود و ثغور احکام شرعی را باید رعایت کنیم، چنان که از امام حسین(ع) در حرکت از مدینه به مکه و بعد به سمت کربلا و درنهایت تا روز شهادت، کوچک‌ترین عملی که قواعد الهی انسانی را دچار مخاطره کند، صادر نشد؛ در حالی که در اردوگاه دشمن همه پلشتی‌ها و زشتی‌ها وجود داشت، حتی در کاروان اسرای کربلا که ۸۴ زن و بچه بودند نیز ذره‌ای از اخلاق و احکام شرعی عدول نشد.
این یعنی ملت امام حسین(ع) با قواعد الهی انسانی حرکت می‌کند و به دلیل اهدافش این ارزش‌ها را کنار نمی‌گذارد و این‌گونه نیست که به‌واسطه هدف، وسیله را توجیه کند. چنان که در خانه هانی‌بن عروه، مسلم بن عقیل(ع) می‌توانست عبیدالله بن زیاد را ترور کند اما گفت رسول خدا(ص) فرمودند: مؤمن کار ناجوانمردانه انجام نمی‌دهد. در اردوگاه امام(ع) سراسر راستی، درستی، صدق و پاکی و طهارت است؛ ملت امام حسین(ع) به دشمن نگاه نمی‌کند برای همین هم بود که رزمندگان با بعثی‌ها که بدتر از داعش بودند، رفتار انسانی داشتند؛ در جبهه مقاومت نیز چنان بوده و است. ملت امام حسین(ع) اگر خطایی از کسی سر بزند مچ‌گیری نمی‌کند و درصدد تلافی برنمی‌آید، بلکه به اصلاح و ترمیم اقدام می‌کند.
نظر شما