پس از خروج آمریکا از افغانستان و تأکید گروه های مختلف عراق بر ضرورت خروج نیروهای آمریکایی از این کشور و همچنین احتمال خروج آنها از سوریه، تغییر رویکرد سیاسی و استراتژی واشنگتن در قبال منطقه و تضعیف قدرت آمریکا در جهان و در نتیجه ظهور قدرت های جدید بین المللی و منطقه ای، کشورهای عربی که متحدان مهم آمریکا در منطقه هستند، متوجه شدند که دیگر زمان دلخوشی به حمایت های آمریکا پایان رسیده و باید تا دیر نشده برای دوران تنهایی خود در منطقه و تعامل با جمهوری اسلامی ایران که یک قدرت مهم به شمار می رود چاره ای بیندیشد؛ به همین خاطر این کشورها که در گذشته مخالف توافق هسته ای ایران بودند و هنگام خروج آمریکا از آن خوشحال شدند، اکنون موضع خود را تغییر داده و از احیای این توافق استقبال کرده و خود نیز برای حل مشکلاتشان با ایران، وارد گفتگو شده اند.
"طلال عتریسی" رئیس مرکز مطالعات سیاسی در لبنان در گفت‌وگو با خبرنگار قدس در ارتباط با دیدگاه کشورهای عربی نسبت به احیای توافق هسته ای ایران تصریح کرد: می دانیم که در گذشته کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی مخالف توافق هسته ای ایران و پنج بعلاوه یک بودند. عربستان سعودی نگران بود که این توافق به اعتراف بین المللی به نفوذ و نقش ایران در منطقه منجر شود، حضور آمریکا در آن کاهش یابد و در نتیجه نقش متحدان ایران تقویت شود؛ از این رو عربستان، بحرین و امارات برای مقابله با ایران به فکر ائتلاف با رژیم صهیونیستی افتادند. همچنین هنگامی که دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق هسته ای خارج شد، این کشورها احساس کردند شرایط بهتر شده و به زودی از نفوذ ایران کاسته می شود و ایران ضعیف خواهد شد؛ اما آنچه اتفاق افتاد اینگونه نبود و علی رغم فشاری که ترامپ تحمیل کرد، از نفوذ ایران کاسته نشد.
طلال عتریسی افزود: پس از ترامپ جو بایدن برسرکار آمده و می گوید که می خواهد به توافق هسته ای برگردد و آن را احیا کند. نکته اساسی در مورد دیدگاه کشورهای عربی مانند عربستان، امارات و بحرین به احیای توافق هسته ای این است که ایران سیاست های خود را تغییر نداده و همچنان در موضع قدرت قرار دارد، در مقابل آمریکا به ویژه پس از شکست در افغانستان در حال خروج کامل از منطقه است؛ بنابراین آن کشورها متقاعد شدند که توافق هسته ای بهترین راه برای ایجاد ثبات در منطقه است و باعث باز شدن درهای گفتگو به جای درگیری و نزاع می شود. براین اساس و زودتر از همه امارات متوجه این موضوع شد و اصلا روابط خود را با ایران قطع نکرد کما اینکه عربستان نیز وارد گفتگو شده است؛ این مطالب نگاه و موضع کشورهای عربی به احیای توافق هسته ای را تبیین می کند.
رئیس مرکز مطالعات سیاسی در لبنان در ارتباط با دیگر دلایل تغییر دیدگاه کشورهای عربی نسبت به احیای توافق هسته ای گفت: این تغییر در وهله اول نتیجه شکست سیاست های آمریکا در مهار و تضعیف ایران در منطقه، سپس خروج آن از افغانستان، تصیم برای خروج از عراق و احتمال ترک سوریه بوده است. بنابراین متحدان آمریکا در منطقه دیگر اعتماد و اطمینان ندارند که واشنگتن به حمایت های خود از آنها ادامه خواهد داد، همانطور که در افغانستان دولت این کشور را تنها گذاشت. از این رو این کشورهای عربی و به ویژه عربستان به انحاء مختلف درصدد جبران این خلأ برآمده اند و این موضوع یکی از مهمترین دلایل اقدام سعودی ها در گفتگو با ایران است. عربستان اکنون می خواهد که از طریق این گفتگوها ایران به حل مشکلات آن در یمن و دیگر پرونده ها کمک کند، به ویژه آنکه خود آمریکا هم خواهان گفتگو با ایران است و ایران در موقعیتی قوی و مناسب قرار دارد، در مقابل ائتلاف با اسرائیل هیچ چیزی را تغییر نداده و برعکس، آن خود به کمک نیاز دارد و می خواهد که آمریکا از آن حمایت کرده و به ایران حمله کند.
وی در مورد آینده موقیعت و نقش ایران در منطقه با توجه به تحولات مذکور تصریح کرد: درباره آینده ایران باید بگویم که ایران پایه ثابت منطقه و یکی از امور ثابت در صحنه سیاسی منطقه است؛ چون سرنوشت همه کشورهای منطقه به ایران گره خورده و تحولاتی که امروز در منطقه اعم از سوریه، لبنان، یمن، فلسطین و عراق رخ می دهد همه این تحولات به نوعی با ایران و مواضع آن مرتبط است. مواضع ایران در قبال مسئله فلسطین، مواضع ایران در مورد مقابله با سلطه آمریکا و نیز روابط آن با روسیه و چین، تأکید می کند که حضور، نقش و تأثیر ایران در منطقه به هیچ وجه قابل انکار و نادیده گرفتن نیست؛ بنابراین هر طرحی برای منطقه بدون حضور ایران محقق نخواهد شد، خواه از طریق نزاع باشد خواه از طریق توافق با آن و آنچه امروز رقم می خورد، یک مرحله انتقالی است.
طلال عتریسی در پایان گفت: با توجه به کاهش قدرت آمریکا و حرکت به سمت جهان چند قطبی، هر تحول و اقدامی که در راستای تحکیم نفوذ قدرت های منطقه ای شکل بگیرد، ایران قطعا جزء اصلی آن خواهد بود و تفاهم و توافق با آن یک امر ضروری است. ایران می خواهد که مشکلات منطقه و مشکل مربوط به توافق هسته ای را حل کند، ولی به هیچ وجه امتیاز نخواهد داد و خارج از برنامه های خود مذاکره نخواهد نکرد؛ بنابراین هیچکس نخواهد توانست بر ایران تحمیل کند که روند مذاکراتی خود را تغییر دهد.
نظر شما