برای بررسی بیشتر سبک زندگی اسلامی و به‌طور دقیق‌تر، سبک زندگی انقلابی به‌ویژه از حیث تربیتی سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین سعید دسمی، تولیت حوزه علمیه حضرت بقیه‌الله(عج) تهران رفتیم که پیش از این‌ها معاون تعلیم و تربیت سازمان بسیج مستضعفین کل کشور و طراح اصلی حلقه‌های صالحین بوده است.
کارکردهای سبک زندگی مطلوب انقلاب اسلامی چیست؟
این موضوعی بسیار اساسی و مهم است که ریشه در خانواده دارد. ابتدا بهتر است قدری درباره اهمیت و جایگاه خانواده صحبت کنیم. خانواده به‌عنوان نخستین واحد جامعه‌پردازی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخورداراست. اینکه خانواده را با کوچک‌ترین واحد جامعه معرفی کنیم شاید قدری تقلیل جایگاه خانواده باشد. بنابراین بهتر است بگوییم خانواده نخستین واحد جامعه‌سازی و جامعه‌پردازی است؛ نخستین خشت و سنگ بنای جامعه آرمانی و مطلوب است که زیرساخت تمدن اسلامی را فراهم می‌کند؛ هسته بسیار مستحکم و نفوذ ناپذیری که از تجمیع این هسته‌ها یک مجموعه و بنیان عظیمی بناگذاری می‌شود. خانواده یک نظام درونی و یک نظام بیرونی دارد و به لحاظ هرکدام از این نظام‌ها، کارکردهای مختلفی از جمله کارکرد تربیتی، اقتصادی، فرهنگی و... دارد.
راهکارهای واقعی، عینی و مصداقی تربیت اجتماعی در راستای سبک زندگی انقلابی چیست؟
امروز اصل بنیان خانواده در جهان تهدید شده و به مرور زمان خانواده در حال از دست دادن کارکردهای خود است و به سمت فروپاشی و بی‌هویتی حرکت می‌کند. یکی از مهم‌ترین ارزش‌ها و کارکردهای اصلی انقلاب اسلامی، استحکام بنیان خانواده است. این استحکام به چند امر مربوط می‌شود.
یک بعد ناظر به کارکرد تربیتی خانواده است. کارکرد تربیتی خانواده بدین معناست خانواده مهم‌ترین کانون و جایگاه تربیت اجتماعی است؛ یعنی اساس تربیت اجتماعی در منظومه تربیت انقلابی، اخلاقی، رفتاری، عقلانی و نفسانی در خانواده رقم می‌خورد. در خانواده است که تربیت و تقویت ابعاد «غیرت» جوانان و عفت دختران شکل می‌گیرد و هویت مؤمنانه زن انقلابی رقم می‌خورد. در خانواده است که «ولایتمداری» و تبعیت از «جریان حق» تمرین می‌شود. در خانواده است که «احترام به ولی‌نعمت» و جایگاه و منزلت بزرگ‌ترها و ذی‌حقان مورد توجه قرار می‌گیرد. در خانواده است که تمرین اخوت و برادری در یک واحد کوچک اجتماعی تبیین می‌شود.
علاوه بر مباحث تربیتی، مباحث اقتصادی هم در خانواده مورد توجه قرار می‌گیرد؛ مثلاً اینکه «خانواده» مهم‌ترین کارگاه «اقتصاد مقاومتی» است؛ اقتصاد مقاومتی که مبتنی بر استحکام اقتصادی با مصرف کالای درونی و خودی است و «فرهنگ قناعت‌پیشگی» و استفاده صحیح از زیرساخت‌ها و امکانات در خانواده نشر و نمو پیدا می‌کند. یعنی مهم‌ترین کارگاه تحقق اقتصاد مقاومتی در جامعه، خانواده است.
پس از گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی، امروز می‌شود گفت انقلاب ما کجا ایستاده و در چه وضعی است؟
انقلاب اسلامی در گام اول، ۴۰ سال نخست خود را پشت سر گذاشته است. در این مسیر با مشکلات و موانع بسیار زیادی از ابتدای انقلاب تا امروز مواجه بوده که به اذعان عقلای عالم شاید هر کشور دیگری به جای ایران می‌بود نمی‌توانست دوام بیاورد. این بقا و ماندگاری، این مبارزه‌ها، تحمل سختی‌ها و مشکلات و در کنارش ارائه مدل‌ها و الگوهای توسعه‌ای و پیشرفتی، نشان‌دهنده این است که توانسته‌ایم الگوی قابل قبولی در سطح دنیا داشته باشیم.
با وجود اینکه با مطلوب‌ها و آرمان‌ها فاصله زیادی داریم اما توانسته‌ایم بازیابی هویتی کنیم و به استقلال حقیقی برسیم. اینکه کشوری با شعار «ما می‌توانیم» و بدون وابستگی به «شرق و غرب» و ابرقدرت‌ها نظام مستقلی داشته باشد و نظام حکومتی‌اش را خودش انتخاب کند در دنیا به سادگی اتفاق نمی‌افتد و هزینه‌های زیادی دارد.
امروز الگوی انقلاب اسلامی برای جوانی که دنبال هویت انسانی است، هویتی بر اساس ارزشمندی علم، حقیقت انسانی استقلال، آزادی، ظلم‌ستیزی و باطل‌ستیزی دارد و این برای انقلاب اسلامی ارزش است که به‌طور آرمانی از مظلومان سراسر جهان دفاع کند و از این دفاع خود هیچ ابایی ندارد. حتی ممکن است هیچ اشتراکات دینی هم با انقلاب اسلامی نداشته باشند اما ما از باب انسانیت از آن مظلومان دفاع می‌کنیم. شاید برخی فکر می‌کنند این ارزش‌ها آرمان‌های دست نیافتنی است و می‌پندارند انسان باید در دنیای پرتلاطم محو شود و رنگ و بوی نظام سلطه به خود بگیرد تا بتواند به حیات خود ادامه دهد اما می‌بینیم انقلاب اسلامی با هویت جدید خود توانست زنده بماند. البته گفتم ما مشکلاتی هم داریم و هزینه زیادی برای استقلال‌طلبی خودمان پرداخت می‌کنیم.
اینکه رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند باید در نگاه به مسائل «نگاه آرمان‌گرایی واقع‌بینانه» داشته باشیم آیا بدین معنا نیست بیش از حد به مسائل نگاه آرمانی داشته‌ایم؟
نشانه آرمان‌گرایی، «مجاهدت و تلاش و کوشش» و نشانه واقع‌بینی، «تدبیر» است. «آرمان‌گرای واقع‌بین» همان «مجاهد مدبر» است. آرمان‌گرایی قید واقع‌بینی دارد؛ آرمان‌گرایی را درست تحلیل کنیم. توجه به آرمان‌گرایی، حرکت ایجاد می‌کند یعنی وضع مطلوب را ببینیم و تسلیم وضع موجود نشویم و به سمت وضع مطلوب حرکت کنیم؛ یعنی مجاهدت خستگی‌ناپذیر داشته باشیم و برای رسیدن به آرمان‌ها تلاش کنیم.
در ضرب‌المثل معروفی آمده: کسی که به یک دلیل زندگی می‌کند به‌خاطر یک دلیل هم می‌میرد اما کسی که به هزار دلیل زندگی می‌کند با یک دلیل نمی‌میرد. آرمان‌ها باید این‌قدر وسیع دیده شوند تا انسان به‌سادگی در مقابل مشکلات و سختی‌ها تسلیم نشود. آرمان‌های انقلاب اسلامی بر مبانی اسلامی مطابقت دارد اما وضع موجود ما با آرمان‌هایمان فاصله دارد.
زمان صدر اسلام هم همین وضعیت وجود داشته؛ یعنی وضع موجود با آرمان فاصله بسیار داشته و حتی مشکلات بیشتری از ما داشتند و با اینکه در زمان حضرات معصومین(ع) هم بودند و زمان نزول قرآن هم بود اما فاصله با آرمان‌ها زیاد بود. مهم این است آرمان و هدف و غایت را گم نکنیم.
الگوگیری از سبک زندگی سیاسی امام خمینی(ره) باید به چه صورت باشد؟
امروز سبک زندگی حضرت امام در قامت سبک زندگی رهبر معظم انقلاب متجلی است. جوانان وقتی سیره علمی، عملی، سیاسی و اجتماعی ایشان را در توجه به نخبگان، استقلال، هویت و توجه به مستضعفان عالم می‌بینند می‌توانند از ایشان الگوبرداری کنند.
امامی که با دست خالی در مقابل همه ابرقدرت‌های عالم بایستد و انقلاب ایجاد کند بهترین الگو است. امام به ما فهماند «و تحسب أنک جرم صغیر و فیک انطوی العالم الأکبر» شما فکر می‌کنید موجود ضعیفی هستید درصورتی که قدرت عظیمی دارید. شما می‌توانید معادلات دنیا را به‌هم بزنید؛ می‌توانید قوانین لایتغیر دنیا را به هم بریزید. نمونه چنین الگویی قاسم سلیمانی است که توانست معادلات دنیا را عوض کند و ما را متوجه این مسئله می‌کند که انسان تا این تراز می‌تواند رشد نماید.
سبک زندگی انقلابی راه حل است یا درمان دردهای بازگو نشده؟
همان علتی که در انقلاب اسلامی موجب حرکت شده می‌تواند ما را به نتیجه مطلوب برساند. باید توجه داشت دشمن بیشتر از اینکه در بعد نظامی و اقتصادی ابرقدرت باشد در مباحث رسانه‌ای ابرقدرت است. آن چیزی که الان وجود دارد این است که دشمن دارد مشکلات را برجسته می‌کند و موفقیت‌ها را کم اهمیت جلوه می‌دهد.
با توجه به سلطه رسانه‌ای خود با تصرف در افکار عمومی و ایجاد گفتمان‌های غیرواقعی و ایجاد دال مرکزی در گفتمان‌های مرتبط با فرهنگ خود توانسته‌اند ذهنیت‌ها را تغییر دهند و فضایی کاملاً متفاوت از واقعیت ترسیم کنند. آن‌ها تلاش می‌کنند با جنگ رسانه‌ای، سرخوردگی در ملت‌ها به‌وجود بیاورند، سعی می‌کنند عزت و هویت ملت‌ها را بشکنند، به‌ویژه نسل جوان احساس سرخوردگی کند اما اگر واقع بینانه‌تر و دقیق‌تر نگاه کنیم و با بصیرت تحلیل دقیق‌تری از حقایق داشته باشیم می‌بینیم قدرت پوشالی آن‌ها در شرایط حقیقی، خود را نشان می‌دهد.
وقتی می‌گوییم طیف وسیعی از دستاوردهای انقلاب اسلامی وجود دارد به معنای نفی مشکلات نیست. بخش قابل توجهی از مشکلات و کاستی‌ها درونی است یعنی اگر روی انتخاب‌ها و مبانی و اصالت‌ها بیشتر متمرکز شویم به نتایج بهتری دست خواهیم یافت.
مهم‌ترین شاخصه سبک زندگی غربی، مصرف‌گرایی است. آیا با توجه به این شاخص، می‌توان گفت سبک زندگی مردم ایران غربی است؟
در سبک زندگی، لطمه‌هایی از سبک زندگی غربی خورده‌ایم؛ به‌عنوان نمونه به‌کارگیری نسخه‌هایی مثل ۲۰۳۰ و نسخه‌های غربی علوم انسانی دروس دانشگاهی و حتی حضور برخی افراد داخلی سست عنصر غرب‌زده در آسیب‌دیدگی ملت بی‌تأثیر نبوده است، اما باید دانست این آسیب‌ها قابل التیام است. آسیب‌ها با تحقق دولت انقلابی کوشا و مجاهد که بتواند ساختارها را اصلاح کند و الگوی مطلوبی ارائه دهد قابل اصلاح است. همچنین با فعالیت حلقه‌های مردم پایه و حلقه‌های مدنی و توسعه فرهنگ صحیح در جامعه می‌توان بخشی از آسیب وارده را درمان نمود.
نظر شما