به گزارش قدس آنلاین، صنعت برق کشور با اتخاذ رویکردهای صحیح پس از انقلاب اسلامی رشد چشمگیری در مقایسه با سایر صنایع کشور در پیش گرفت، به طوری که در حال حاضر صفر تا صد تولید و توزیع نیروی برق تا رسیدن به دست مشترکان متکی به توان داخل کشور از و ایران از معدود کشورهایی است که موفق به بومی‌سازی صنعت برق شده است.

مسیر پر سرعت توسعه صنعت برق به عنوان تامین کننده الفبای زیرساخت اقتصاد کشور در سال‌های اخیر به یک سد بزرگ به نام نظام تعرفه‌گذاری یارانه‌ای برخورد کرده بود که امکان رشد بیشتر را سلب می‌کرد.

بر این اساس، قیمت تمام شده برق با قیمت فروش این کالای راهبردی تفاوت داشت و ما به تفاوت این 2 قیمت توسط دولت در قالب یارانه انرژی از جیب همه مردم پرداخت می‌شد. این مسئله سبب شد تا گردش مالی نیروگاه‌های تولید برق ایران 4 درصد همین نیروگاه در خارج از کشور باشد و به دنبال آن توسعه نیروگاه‌ها با رکود سنگینی مواجه شود.

حاصل نظام تعرفه‌گذاری انرژی مطابق سیر بیان شده، توقف رشد ظرفیت واحدهای نیروگاهی و بروز ناترازی‌های سنگین در تولید و مصرف برق را پدید آورد. تا جایی که تابستان سال گذشته کل شبکه برق کشور در شرایط عملیاتی موفق به تامین 14 هزار مگاوات نیاز مصرف برق نشد و این میزان به صورت خاموشی‌های گسترده برای مشترکان صنعتی، کشاورزی و همچنین خاموشی پراکنده سنگین برای مشترکان خانگی منتهی با نارضایتی گسترده آحاد مردم شد.

در چنین شرایطی با توجه به افزایش شتابان قیمت تمام شده برق و تثبیت قیمت فروش به مشترکان توسعه صنعت برق با چالشی جدی مواجه شده بود و بدون جراحی در نظام اقتصاد برق شرایط برای سقوط آزاد این صنعت در کشور مهیا می‌شد.

*جعبه ابزار تشویقی وزارت نیرو برای اصلاح الگوی مصرف برق

با توجه به اهمیت جراحی نظام اقتصادی صنعت برق، مجلس شورای اسلامی این مسئله را در قالب بند ی تبصره 8 قانون بودجه سال 1400 به دولت وقت تکلیف کرد، این مصوبه تا روی کار آمدن دولت جدید مذکور ماند، اما سرانجام در جلسه 5 دی ماه همین سال، هیئت دولت به پیشنهاد وزارت نیرو آیین نامه اجرایی قانون مذکور را تصویب کرد.

بر این اساس اولین گام جراحی اقتصاد برق به منظور رشد شتابان به سوی توسعه هرچه بیشتر و تبدیل شدن ایران به قطب انرژی منطقه با تغییر در نظام تعرفه‌گذاری مشترکان خانگی توسط هیئت دولت برداشته شد.

جزئیات آیین‌نامه هیئت دولت در حوزه تغییر نظام تعرفه‌گذاری برق بر مبنای 2 بازوی تشویق و تنظیم بنا می‌شود. در این راستا بر مبنای ماده 1 آیین ‌نامه مذکور، بهای برق مشترکان کم مصرف تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه خواهد شد.

علاوه بر این بر مبنای تبصره 2 ماده سوم این آیین‌نامه، مشترکانی که در ماه‌های گرم، مصرف برق خود را نسبت به دوره مشابه سال گذشته کاهش دهند یا  کمتر از الگوی تعیین شده نسبت به مصرف برق اقدام کنند، پاداش صرفه‌جویی معادل هزینه تامین برق شامل هزینه متوسط نرخ قراردادهای خرید تضمینی برق از نیروگاه حرارتی به علاوه هزینه توزیع و هزینه سوخت خواهند شد.

نکته مهم و جالب توجه این تشویق جایی است که اگر میزان صرفه‌جویی مشترکان کم مصرف خانگی در ساعات اوج بار اتفاق بیفتد، میزان پاداش‌ها تا 2 برابر افزایش خواهد یافت.

سومین ابزار تشویقی وزارت نیرو در تبصره 4 ماده 3 این آیین نامه منعکس شده است. جایی که مشترکان برق با ایجاد امکان پیش‌بینی و تخمین میزان برق خود می‌توانند از تخفیف 5 درصدی برق بهره‌مند شده و بدین ترتیب با مشخص کردن سطح مصرف خود از این تشویق بهره‌مند شوند.

*رویکرد تنظیمی دولت برای ساماندهی پرمصرف‌ها

علاوه بر ابزارهای تشویقی در نظر گرفته شده، وزارت نیرو به منظور تنظیم میزان مصرف برق استفاده شده در پله پرمصرفی نیز از ابزارهایی استفاده می‌کند تا بدین ترتیب زمینه اصلاح الگوی مصرف را مهیا کند.

در همین راستا مشترکان پر مصرفی که بیشتر از الگوی مصرف از برق استفاده می‌کنند، برای برق فراتر از الگوی باید هزینه واقعی تامین برق را بپردازند.

مطابق آمار مستند در این حوزه، فقط میزان برق مورد استفاده فراتر از الگو توسط 25 درصد از مشترکان پرمصرف برق معادل 42 درصد کل انرژی است که به بخش خانگی به همه مردم داده می‌شود.

بر این اساس در نظام تعرفه‌گذاری قبلی، هزینه تامین انرژی اقلیت پر مصرف از جیب همه مردم پرداخت می‌شد. همین موضوع سبب شده بود تا نیمی از یارانه برق سهم 3 دهک پردرآمد کشور شود. به عبارت دیگر، چلچراغ خانه ثروتمندان با پول مردم روشن می‌ماند.

*استقبال کارشناسان حوزه برق از مصوبه جدید هیئت دولت

اقدام هیئت دولت به منظور تغییر در نظام تعرفه‌گذاری برق به منظور تسهیل رشد صنعت برق با هدف اصلاح الگوی مصرف مورد تایید بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی قرار گرفته است.

در همین راستا، صابر آزاد شهرکی، کارشناس انرژی، با بیان تجربه موفق تعرفه‌گذاری پلکانی موثر برق در سایر نقاط دنیا، معتقد است: «شیوه‌ای برای مقابله با چالش تامین برق در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا شده و بر اثر اجرای این شیوه ها، مصرف برق در روزهای اوج بار تا حد قابل توجهی کاهش یافته است. به عنوان مثال برای مقابله با این چالش در سال ۲۰۰۱ در کالیفرنیا، قیمت برق مشترکان کم‌مصرف ثابت ماند اما مشترکان پرمصرف با ۵۰ درصد افزایش قیمت برق مواجه شدند.»

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: «در نتیجه این سیاست هوشمندانه، توان مصرفی برق در این ایالت را حدود ۱۲درصد کاهش یافت.»

از سوی دیگر محمد پورحمید، کارشناس حوزه نیرو با اشاره مستقیم به مزایای نظام تعرفه‌گذاری پلکانی موثر در قالب مصوبه برقی هیئت دولت گفت:« نظام تعرفه‌گذاری قبلی صنعت برق زمینه بروز بی‌عدالتی بزرگی در میان دهک‌های درآمدی بود.»

پورحمید اظهار داشت:«مصوبه برقی دولت در گام اول احیای عدالت در توزیع یارانه انرژی را به همراه دارد و این یارانه برای همه مردم به طور برابر تا سطح الگوی مصرف قابل استفاده است و عملا عدالت در فرصت به وضوح برقرار شده است.»

*تغییر در نظام تعرفه‌گذاری اولین گام برای تبدیل شدن ایران به قطب برق منطقه

مصوبه جدید برقی دولت که از 1 بهمن‌ماه اجرا می‌شود، می‌تواند به وسیله اصلاح الگوی مصرف برق زمینه توسعه پر سرعت این صنعت را مهیا کند. توسعه‌ای که در کنار ظرفیت ژئوپلتیکی کشور زمینه‌ساز تبدیل شدن ایران به قطب برق منطقه خواهد بود.

بر این اساس صنعتی که در سال‌های پیش همواره با ناترازی مواجه بود با توجه به رویکرد دولت سیزدهم می‌تواند به تامین کننده اصلی برق منطقه غرب آسیا تبدیل شود.

تصور کنید، تبدیل شدن ایران به قطب انرژی غرب آسیا تا چه اندازه می‌تواند به مولفه قدرت در نظام اقتصادی و سیاسی منتهی شده و گام بلندی به سوی ایران قوی برداشته شود.

منبع: فارس