به گزارش قدس آنلاین، مرحوم آیت ا...سید محمدرضا گلپایگانی، در ۸ ذی‌القعده سال ۱۳۱۶قمری، در روستای گوگد واقع در پنج کیلومتری گلپایگان به دنیا آمد. پدرش سیدمحمدباقر، روحانی بود و در آن دیار به امام شهرت داشت. او در سه سالگی مادر و در نُه سالگی پدرش را از دست داد.
ایشان دروس سطح حوزه علمیه را در گلپایگان نزد سیدمحمدحسن خوانساری برادر بزرگ سیداحمد خوانساری و محمدتقی گوگدی گلپایگانی از شاگردان آخوند خراسانی، خواند.
سپس به اراک رفت و در درس عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد. وی پس از چهار سال با مهاجرت عبدالکریم حائری به قم، به آنجا رفت و در مدرسه فیضیه ساکن شد.
آیت‌الله گلپایگانی به‌همراه حضرت امام خمینی و آیات اراکی و مرعشی از شاگردان درس مرحوم شیخ عبدالکریم حائری بودند و از همان زمان آیت‌الله گلپایگانی با امام روابط حسنه‌ای داشت. گفته می‌شود اگر کسی می‌خواست در مجلس آیت‌الله گلپایگانی یک کلمه علیه امام خمینی یا علمای دیگر حرف بزند، ایشان می‌گفتند که مجلس من جای این حرف‌ها نیست.
ایشان پس از وفات عبدالکریم حائری، به نجف رفت و به مدت سه ماه در درس ضیاءالدین عراقی و سیدابوالحسن اصفهانی شرکت کرد همچنین در زمان حضور هشت‌ماهه میرزای نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی در قم، در درس آنها حضور یافت. همچنین در قم در درس سیدحسین بروجردی حاضر شد.
جایگاه علمی و شاگردان
آیت الله سیدمحمدرضا گلپایگانی؛ از عبدالکریم حائری اجازه اجتهاد و از محمدرضا مسجدشاهی و شیخ عباس قمی اجازه روایت داشت و جزء گروه استفتاء عبدالکریم حائری یزدی بود آیت الله حائری یزدی مسئولیت تصحیح «کتابُ الصلاة» خود را به وی و آیت‌الله اراکی سپرد.
ایشان پس از فوت آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۴۰ش مرجع تقلید شد و تا سال ۱۳۷۲شمسی که به دیار باقی شتافت به مدت ۳۲ سال مرجعیت را برعهده داشت.ایشان حدود ۷۵ سال دروس حوزوی را تدریس کرد که شصت سال از آن درس خارج فقه و اصول بود. درس خارج ایشان را از پررونق‌ترین کلاس‌های درس حوزه گزارش کرده‌اند.
برخی از شاگردان
مرتضی حائری یزدی، شهید مرتضی مطهری، شهید سید محمد حسینی بهشتی،شهید محمد مفتح، شهید علی قدوسی، آیت الله مشکینی،مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی، آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی ،آیت الله سبحانی و آیت الله ناصر مکارم شیرازی از شاگردان او بوده‌اند.
آثار علمی
از آیت الله گلپایگانی حدود چهل عنوان کتاب منتشر شده است برخی از این کتاب‌ها نوشته خود او و برخی دیگر حاصل درس‌های ایشان است که توسط شاگردان نوشته شده است. آثار علمی گآیت الله در کتاب «کتاب‌شناسی توصیفی آیت‌الله العظمی گلپایگانی»، معرفی شده‌اند.
حیات سیاسی آیت الله
آیت الله گلپایگانی حکومت پهلوی را حکومتی نامشروع می‌دانست و از سال ۱۳۴۱ تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در موارد بسیاری با سیاست‌های حکومت پهلوی مخالفت کرد ایشان در سال ۱۳۴۱ همراه با دیگر مراجع تقلید چون خوانساری، حکیم و مرعشی نجفی در تلگرافی به محمدرضا پهلوی، شاه ایران، مخالفت خود را با « لایحۀ اصلاحات ارضی» اعلام کرد.
در همین سال او و دیگر مراجع تقلید، به شاه تلگراف زدند و «لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی» را مخالف قوانین شرعی اعلام کرد ایشان همچنین در سال ۱۳۴۱ش، شرکت مردم در رفراندوم برای انقلاب سفید را که به دستور محمدرضا پهلوی انجام می‌شد، تحریم کرد.
تعطیلی دروس در اعتراض به واقعه فیضیه، صدور بیانیه دراعتراض به کشتار مردم در قیام پانزده خرداد و بازداشت امام خمینی و برخی دیگر از روحانیون، احضار وزیر دربار به قم درخصوص تبعید امام خمینی به ترکیه، تحریم عضویت در حزب رستاخیز که توسط محمدرضا پهلوی ترویج می‌شد، دفاع از استقلال حوزه علمیه در مقابل اقدام شاه برای تأسیس نهادهای دینیِ دولتی، مخالفت با تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی، برگزاری مجلس ختم برای آقا مصطفی خمینی به رغم حساسیت حکومت پهلوی، سخنرانی در جریان توهین به امام خمینی در روزنامه اطلاعات و تعطیلی یک‌هفته‌ای درس‌ها در اعتراض به کشتار مردم در قیام نوزده دی، ازجمله فعالیت‌های سیاسی ایشان پیش از انقلاب اسلامی ایران بوده است.
بعد از پیروزی انقلاب آیت الله همواره از نظام جمهوری اسلامی حمایت می کرد و در کنار امام(ره) بود پس از ارتحال امام و انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری نیز، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید جواد گلپایگانی به نمایندگی از آیت الله، به حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی رسید و با ایشان دیدار و گفتگو کرد. وی در این دیدار ضمن ابلاغ سلام آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، مراتب تائید و حمایت معظم‌له و دعای ایشان برای مقام معظم رهبری را به اطلاع رساندند.
خدمات فرهنگی و خیریه
تحول در نظام آموزشی حوزه علمیه،تأسیس مجمع اسلامی لندن، دارالقرآن الکریم، مراکز درمانی و بهداشتی مانند بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی در قم، مدارس علمیه و تأسیس مرکز مُعجَم‌المسائل‌الفقهیة را ازجمله فعالیت‌های فرهنگی و خیریه آیت الله گلپایگانی برشمرده‌اند.
سیدجواد گلپایگانی پسر آیت الله درباره فعالیت های پدر می گوید: ایشان با طراحی برنامه‌هایی برای امتحانات طلاب، تأسیس مدارس حوزه به سبک جدید، احداث و بازسازی مدارس جهت سکونت طلاب، راه‌اندازی مرکز معجم فقهی برای پاسخ‌گویی به نیاز محققان تأثیر بسیاری در تحول نظام آموزشی حوزه داشته اند.
تاسیس مجمع جهانی اسلام
تأسیس مجمع جهانی اسلام (Islamic Universal Association) در لندن در سال ۱۳۵۲ش/۱۹۷۴م، از دیگر فعالیت‌های فرهنگی آیت الله گلپایگانی است که به منظور ترویج دین اسلام و آشنایی با مذهب شیعه صورت گرفته است. تاسیس دارالقرآن الکریم که نخستین مؤسسه قرآنی ایران است که از سال ۱۳۵۲ش در زمینه ترجمه، چاپ و نشر قرآن فعالیت می‌کند و تشکیل موزه و کتابخانه تخصصی قرآن و گردآوری نسخه‌های خطی و چاپی قرآن، از دیگر فعالیت های ماندگار آیت الله است.
درگذشت...
سرانجام آیت الله سیدمحمدرضا گلپایگانی در ۱۸ آذر ۱۳۷۲ش برابر با ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۱۴ق در ۹۸ سالگی در قم درگذشت. دولت وقت جمهوری اسلامی ایران، هفت روز عزای عمومی و یک روز تعطیل اعلام کرد. پیکر ایشان ابتدا در تهران تشیع شد مقام معظم رهبری در مراسم تشیع ایشان در تهران شرکت کردند.
پیکر آیت الله پس از تشیع در قم در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیتی که برای ایشان صادر کردند، فرمودند " آن بزرگوار یکی از اسطوانه‌های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی بشمار می‌آمد. در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سالهای تبعید امام‌خمینی قدس سره مواردی پیش آمد که صدای این مرد بزرگ، تنها صدای تهدید کننده‌ای بود که از حوزه علمیه قم برخاست و به نهضت شور و توان بخشید. پس از پیروزی انقلاب، همواره در قضایای عمومی کشور، حضوری بارز و پشتیبانی‌ای صریح از نظام جمهوری اسلامی و از مقام منیع رهبری و شخص شخیص امام راحل قدس‌الله نفسه الزکیه داشت و مورد تکریم و احترام بلیغ آن حضرت بود. فقدان این بقیه السلف اعاظم، و این ملجاء و مرجعه مؤمنان، ثلمه‌ای بزرگ و ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است."
نظر شما