پژوهشکده فقه و حقوق در چارچوب اهداف و فعالیت‌های تعریف شده خود فراهم‌آوری مجموعه چند جلدی از گفت‌وگو با استادان و صاحبنظران حوزوی و دانشگاهی را با عنوان «فقه، حقوق و جامعه» وجهه همت خود قرار داد. این مجموعه در راستای سیاست یاد شده گام‌هایی در مرحله طرح و دریافت ایده برمی‌دارد.
پژوهش حاضر با عنوان ریشه‌ها و پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا، یکی از اعضای این مجموعه است. احتیاط در ساختار اصول فقه معاصر امامیه عنوان یکی از اصول عملیه است اما ریشه‌ها و پیامدها و حتی همه مباحث آن در این جایگاه نیست. احتیاط در سراسر فقه استدلالی و فقه فتوایی به عنوان دلیل، اصل یا موضوعی، با قابلیت بارشدن احکام شرعی بر آن مطرح است.
در این اثر، ضمن بررسی تأثیرات احتیاط در دوره اخباری‌ها، پیش و پس از آنان، تلاش شده تطورات احتیاط در دوره‌های گوناگون نشان داده شود، علل و عوامل احتیاط شناسایی و بازتاب پیدا و پنهان آن واکاوی شود و در یک کلام، علم فقه از منظر احتیاط گرایی تا حدی آسیب‌شناسی شود که فقیه از بازتاب‌های مثبت آن استفاده کند و از بازتاب‌های منفی آن در امان بماند.
اثر در سه فصل تعریف شده و در ادامه، متن گفت‌وگو در حوزه و دانشگاه آمده است؛ فصل نخست در سه گفتار تدوین شده و ضمن بیان معنای احتیاط و بررسی آن از زاویه‌های مختلف، پیشینه آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در فصل دوم در ۱۰ گفتار به بیان «علل و عوامل احتیاط» پرداخته است. همچنین سومین فصل که با عنوان «پیامدهای احتیاط» نگارش یافته، در ۱۴ گفتار این مهم را بررسی کرده است. در ادامه این اثر نیز حاصل گفت‌وگو با آیت‌الله استادی، آیت‌الله گرامی، آیت‌الله معرفت و حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی تنظیم شده که از جمله مباحث مطرح شده در این گفت‌وگوها می‌توان به احتیاط در استنباط و فتوا دادن، احتیاط در زمان استقرار حکومت اسلامی، احتیاط ریشه پیدایش شهرت و اجماع، نقش خصلت‌های فقیه در احتیاط، رابطه احتیاط و اجماع، تفاوت شیعه و اهل سنت در احتیاط، عوامل تحول‌بخش احتیاط در تاریخ، معنا و اقسام فتوای به احتیاط، احتیاط در مقام افتا، عوامل احتیاط و مبانی عدم احتیاط اشاره کرد.
در بخشی از این کتاب با عنوان «پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا» می‌خوانیم: «یکی از امور مهم، بررسی پیامدهایی است که رویکرد احتیاطی در استنباط فقهی دارد؛ چرا که شناخت و توجه بیشتر به پیامدهای منفی یک امر و خسارات جبران‌ناپذیری که ممکن است به همراه داشته باشد، افراد را بیشتر ترغیب می‌کند از آن پرهیز کنند یا دست‌کم آن را کاهش دهند؛ همچنین توجه به پیامدهای مثبت، افراد را بیشتر ترغیب می‌کند به آن رو آورند».