به گزارش قدس آنلاین خراسان، پسماندهای بیمارستانی، پسماندهای خطرناکی هستند که قبل از دفع یا بازیافت آن‌ها حتما باید تحت شرایط ویژه‌ای بی‌خطر و سپس وارد چرخه محیط زیستی شوند، براساس مفاد بند(ب) قانون مدیریت پسماندها، مصوب مجلس شواری اسلامی در سال ١٣٨٣ پسماند پزشکی (بیمارستانی) اینگونه تعریف شده است: به کلیه پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی،درمانی،آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه، پسماند پزشکی یا بیمارستانی گفته می‌شود.
در ادامه همین بند قانونی از پسماندهای ویژه یاد شده است، پسماندهایی که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماریزایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد و آن دسته از پسماندهای پزشکی و نیز بخشی از پسماندهای عادی، صنعتی، کشاورزی که نیاز به مدیریت خاص دارند جزو پسماندهای ویژه محسوب می‌شوند.
با مشاهده دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه مصوب ١٣٨٧ وزارت بهداشت در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی به روش دفع و امحاء پسماندهای پزشکی که حالت جامد دارند اشاره شده است اما در زمینه پسماندهای مایع مراکز درمانی و بیمارستانی شامل خونابه‌های اتاق عمل، خروجی دستگاه های دیالیز و مایعاتی که محصول فرآیند درمان بیماران مختلف است ابهاماتی وجود دارد و باید پرسید این بخش از پسماندها به چه صورت دفع یا بازیافت و بی‌خطر می‌شوند؟
در گزارش قبل با عنوان «همه بیمارستان‌های مشهد پیش تصفیه ندارند» با بهزاد جوادی، مدیر دفتر نظارت بهره‌برداری شبکه آب و فاضلاب مشهد گفتگو کردیم که به این مطلب اشاره شد"واحدهای خاص بیمارستانی که شرایط خیلی خاصی دارند مثل واحدهای پرتونگاری، دیالیز و غیره اجازه دفع به سمت شبکه فاضلاب داده نمی‌شود، در واقع بیشتر فاضلاب انسانی است توسط آبفا جمع‌آوری و یا مورد پایش و بحث متعارف سازی قرار می‌گیرد". در ادامه سراغ بررسی دقیق‌تر وضعیت پساب بیمارستان‌ها می‌رویم.
جایگاه محیط زیست کجاست؟
مسئول اداره آزمایشگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین خراسان ضمن اشاره به جایگاه سازمان محیط زیست در سرنوشت پسماند بیمارستانی می‌گوید: ناظر عالی بر دفع پسماندهای بیمارستانی، آزمایشگاهی دانشگاه‌ها، کلینیک‌ها و سایر مراکز درمانی، سازمان محیط زیست است و علوم پزشکی هم نظارت‌های خود را در زمینه تفکیک و دفع این پسماندها دارد.
فاطمه دوستی ادامه می‌دهد: پسماندهای دارویی و شیمیایی بیمارستان‌ها در یک جا تحت شرایط استاندارد نگهداری می‌شود و بعد از رسیدن به یک میزان قابل قبول با نظارت ناظر محیط زیست تحویل شرکت‌های فعال در حوزه امحاء یا بازیافت ویژه می‌شود که مراکز درمانی موظف هستند گزارش‌های خود را در این زمینه به سازمان محیط زیست ارائه دهند.
وی با اشاره به وجود ۳۵ بیمارستان در حوزه شهرستان مشهد و طرقبه و شاندیز عنوان می‌کند: این بیمارستان‌ها به صورت دوره‌ای مورد بازدید قرار می‌گیرند، وقتی صحبت از پسماندهای خطرناک می‌شود منظور پسماندهای قابل اشتعال، برنّده، واکنش پذیر یا سمی است و این پسماند می‌تواند به صورت مایع هم باشد.
مسئول اداره آزمایشگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پایان اظهار می‌کند: با یک سازوکار مبتنی بر قانون علوم پزشکی کار ساماندهی و مدیریت پسماندهایی نظیر خونابه‌های خروجی دستگاه‌های دیالیز و اتاق های عمل را انجام می‌دهد و ما هم نظارت لازم را داریم.
مشکل دفع پساب در پنج بیمارستان مشهد
مسئول اداره پایش سازمان محیط زیست شهرستان مشهد در پاسخ به این سوال که آیا در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سیستم دفع جدا برای خروجی فاضلاب اتاق‌های عمل، دستگاه‌های دیالیز و سایز موارد مشابه وجود دارد، اظهار می‌کند: در بیمارستان‌ها سیستم دفع جدا برای این فاضلاب‌ها وجود ندارد و تمام این فاضلاب‌ها در تصفیه خانه فاضلاب بیمارستان بی‌خطرسازی می‌شوند که در نهایت با وصل به شبکه فاضلاب شهری، اگو، تحویل شرکت آبفا می‌شوند.
صادق زمانی در ادامه تصریح می کند: شرکت آبفا در قبول فاضلاب بی‌خطر شده، پروتکل‌های خود را دارد و براساس کیفیت‌های تعیین شده فاضلاب تحویلی را به سیستم فاضلاب شهری وصل می‌کند.
وی با اشاره به نظارت‌های سازمان محیط زیست می‌گوید: براساس نظارت‌های محیط زیست، تصفیه خانه‌ای جدا برای فاضلاب‌های یاد شده وجود ندارد و کلیه پساب‌هایی که در یک بیمارستان تولید می‌شود به تصفیه خانه مرکزی بیمارستان منتقل و پس از آن عملیات تصفیه آغاز و براساس استاندارهای مشخص تحویل شرکت آبفا می‌شود.
مسئول اداره پایش محیط زیست مشهد ضمن اشاره به مسیر نظارت‌ها تشریح می‌کند: در مسیر این نظارت‌ها و مدیریت‌ها ممکن است درصدی نقص وجود داشته باشد و واحدهای صنعتی یا واحدهای دیگر به صورت کلی تخلف کنند، اما نظارت‌های مستمر وجود دارد.
وی در ادامه عنوان می‌کند: سیستم فاضلاب پنج بیمارستان شهر مشهد مشکل دارد که پیگیری‌های قانونی برای این موضوع انجام و ابلاغ‌های لازم صادر شده است. تعدادی از این بیمارستان‌ها در حال رفع مشکل خود هستند اما در دو بیمارستان کماکان مشکلات وجود دارد.
زمانی در پایان با اشاره به شرایط دفع فاضلاب سایر بیمارستان‌ها می‌گوید: رصدهای ما نشان می‌دهد وضعیت سایر بیمارستان‌ها در شرایط مطلوب قرار دارد هر چند گاهی ممکن است نقص‌هایی هم صورت بگیرد ولی کلیت وضعیت مطلوب است.
پسابی برای آبیاری
مدیر منابع فیزیکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره پسماند بیمارستان‌های تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان می‌کند: پسماندهای بیمارستانی به دو دسته جامد و پساب تقسیم می‌شود، عمده مبحث ما، پسماندهای عفونی جامد و نحوه بی‌خطرسازی آن است که طبق قانون این بی خطرسازی باید در محلی که پسماند عفونی تولید شده صورت پذیرد که در کلیه بیمارستان‌های تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی مشهد دستگاه اتوکلاو وجود دارد.
علی رحیمی در ادامه عنوان می‌کند: درباره پساب‌های بیمارستانی هم باید بدانیم عمده پساب تولید شده در بیمارستان‌ها مربوط به فاضلاب عادی است، ٢/۵ تا ٣ برابر حضور بیماران در بیمارستان‌ها، پرسنل و همراه بیمار است که این حجم از حضور پسابی را تولید می‌کند که عادی است.
وی ضمن اشاره به سیستم تصفیه بیمارستان‌ها تشریح می‌کند: در بیمارستان‌های تازه‌ساز سیستم تصفیه خانه وجود دارد که خروجی این تصفیه‌خانه‌ها بعد از لحاظ شدن پروتکل‌های شرکت آبفا وارد چرخه فاضلاب شهری می‌شود، اگر سیستم تصفیه بیمارستان به صورتی باشد که تصفیه مطلوب‌تری انجام دهد، این خروجی برای آبیاری فضای سبز بیمارستان انجام می‌شود که در بیمارستان اکبر این سیستم پیشرفته وجود دارد.
مدیر منابع فیزیکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره پساب‌های خطرناک بیمارستانی می‌گوید: اگر فاضلاب خاصی در بیمارستان‌ها تولید شود باید به صورت لوکال نسبت به بی‌خطرسازی آن اقدام شود، به عنوان مثال اگر فاضلابی دارای مواد رادیواکتیویته باشد طبق پروتکل‌ها وارد سپتیک که یک منبع فاضلاب برای بی‌خطرسازی است، می‌شود و بعد از رفع آلودگی وارد چرخه فاضلاب می‌شود، در اتاق‌های عمل هم دستگاه ساکشن وجود دارد که بعد از جمع شدن در مخازن، بی‌خطرسازی به صورت لوکال است.
گزارش از طاهره فجر داودلی
نظر شما