به گزارش قدس آنلاین، دیابت یا بیماری قند یک نوع بیماری متابولیکی و مزمن است که نشانهٔ آن قند خون بالاتر از ۱۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر در یک برههٔ طولانیست و یکی از گسترده‌ترین بیماری‌ها در سراسر دنیاست که به‌راحتی می‌توان آن را تحت کنترل گرفت.
هورمون انسولین و گلوکاگون تنظیم کنندگان قند خون می‌باشند، نقش گلوکاگون بالا بردن قند خون و نقش انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است.
طبق آمار بهداشت جهانی شیوع دیابت در بزرگسالان جهان ۸/۸٪ است، که از این تعداد حدود ۹۰٪ آن دیابت نوع ۲ می‌باشد؛ همچنین نرخ شیوع جنسیتی آن به‌طور متوسط در زنان و مردان یکسان است.در این گزارش قصد داریم ابتدا با معنا و مفهوم قند خون آشنا شویم و سپس بیان کنیم چطور می‌توان قند موجود در خون را نرمال و از ابتلا به دیابت جلوگیری شود.

قند خون چیست؟
قند خون یا گلوکز، قند اصلی موجود در خون است. این قند از غذایی که می‌خوریم به‌دست می‌آید و منبع اصلی انرژی بدن است. خون گلوکز را به تمام سلول‌های بدن می‌برد و از آن به‌عنوان سوخت تأمین‌کننده انرژی بدن استفاده می‌کند. دیابت بیماری است که در آن سطح قند خون بسیار بالا می‌رود (بیشتر از حد نرمال). با گذشت زمان، داشتن گلوکز بیش از حد در خون می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. گاهی نیز میزان قند موجود در خون کاهش می‌یابد.
قند خون (که به‌صورت اختصاصی «گلوکز خون» نامیده می‌شود) در طول روز افزایش یا کاهش می‌یابد. یکی از راه‌های اصلی جلوگیری از ابتلا به دیابت، کنترل میزان افزایش یا کاهش آن است. بدین منظور لازم است افراد وعده‌های غذایی خود و میزان فعالیت بدنی را کنترل کنند. همچنین این افراد باید اعداد قند موجود در خون خود را در محدوده مشخصی نگه دارند و به عبارت دیگر آن را کنترل کنند.
پایش قند خون به دو روش انجام می‌گیرد:
۱.پایش قند خون توسط خود بیمار که به آن خود پایشی می‌گویند ۲.پایش قند خون توسط پزشک
یک آزمایش خون به نام «A۱C» وجود دارد که در آن میزان کاهش یا افزایش قند موجود در خون در سه ماه گذشته مورد بررسی قرار می‌گیرد. پزشک به کمک گزارش حاصل از این آزمایش می‌تواند در صورت لزوم داروهای موردنیاز را تجویز کند.

عوامل افزایش‌دهنده دیابت
یک وعده غذایی یا میان‌وعده با میزان کربوهیدرات بیشتر از حد نرمال، قند بیشتری نیز دارد. پس غذاهایی که کربوهیدرات فراوانی دارند، منبع گلوکز هستند.
عدم تحرک بدنی و تغییرات هورمونی نیز از عوامل دیگر افزایش قند خون هستند. هورمون‌های بدن در دوران متفاوتی مانند بارداری و یا مصرف داروهای هورمونی دچار تغییر می‌شود.
پزشکان باور دارند فشار روحی و استرس نیز می‌تواند بر کارایی هورمون‌های بدن تأثیر بگذارد که گاهی چنین تغییراتی با افزایش قند خون و درنتیجه ابتلا به دیابت همراه است.

علائم قند خون بالا
افزایش اشتها، ادرار مکرر، تاری دید، کسالت
قرمزی صورت، خشکی و گرمی پوست،حواس پرتی، خستگی، تشنگی

لیستی از مواردی که باعث افزایش قند خون می شود
۱.کافئین: بعد از نوشیدن قهوه ممکن است قندخون بالا برود، حتی قهوه ی سیاه که کالری صفر دارد. تنها به دلیل داشتن کافئین موجود در آن باعث افزایش قندخون شود.

۲.غذاهای بدون قند: بسیاری از غذاها که برچسب بدون قند دارند باعث بالا رفتن سطح قندخون می شوند.

۳. غذاهای چینی: گاهی تنها برنج نیست که باعث بالا رفتن قندخون می شود. غذاهایی که دارای چربی زیادی هستند باعث می شوند سطح قندخون برای مدت زمانی بیشتر بالا بماند. غذاهای چینی معمولا این مشکل را دارند.

۴. نان شیرینی: نان شیرینی سرشار از کربوهیدرات و کالری است. کربوهیدرات موجود در نان شیرینی از یک نان معمولی بیشتر است. اگر دوست دارید نان شیرینی استفاده کنید سعی کنید تنها یک قطعه کوچک استفاده کنید.

۵. نوشیدنی های ورزشی: نوشیدنی های ورزشی طوری ساخته شده اند تا به سرعت آب از دست رفته را جایگزین کنند و بعضی از آنها به اندازه ی نوشابه حاوی قند هستند.

۶. میوه های خشک میوه های خشک دارای کربوهیدرات بیشتر در سایز کوچک هستند. تنها 2 قاشق غذاخوری کشمش یا گیلاس خشک به اندازه ی یک عدد میوه کربوهیدرات دارد. 3 عدد خرما 15 گرم کربوهیدرات وارد بدنتان می کند.

۷. استروئیدها و قرص آب: یک گروه بزرگ از داروها مانند پردنیزون می توانند باعث شوند قند خون تان بالا برود، حتی ممکن است باعث ابتلا به دیابت در بعضی افراد شود. استروئیدها برای درمان جوش، آرتریت، آسم و دیگر مشکلات تجویز می شود.

۸. سرماخوردگی شدید و رابطه آن با افزایش قند خون: وقتی بدن شروع به مبارزه با یک بیماری می کند قند خونتان بالا می رود. آب و دیگر مایعات بنوشید تا همیشه آب بدنتان تامین بماند.

۹. افزایش قند خون با داروهای سرما خوردگی: بعضی داروهای سرماخوردگی نیز دارای قند هستند. با اینکه این مقدار کم است اما بهتر است از داروهایی استفاده کنید که بدون قند باشند.

۱۰. افزایش قند خون با استرس کاری احساس ضعف و ناراحتی در محل کار عواقب دارد. وقتی استرس دارید بدنتان هورمون هایی آزاد می کند که باعث بالا رفتن قند خون تان می شود. این اتفاق برای کسانی که دیابت نوع 2 دارند بیشتر اتفاق می افتد.

چگونه دیابت را کنترل کنیم؟

افرادی که مستعد ابتلا به دیابت یا قند خون بالا هستند، لازم است میزان گلوکز خون را در محدوده خاصی نگه دارند تا از مشکلات ناشی از افزایش آن جلوگیری کنند. این افراد در وهله اول باید از برنامه غذایی خاصی که در آن میزان قند در کمترین حد ممکن تنظیم شده است، استفاده کنند. توصیه می‌شود افراد سطح قند موجود در خون خود را به‌صورت مرتب (ماهانه، هفتگی و یا روزانه - وابسته به وضعیت سلامت) چک کنند تا از تغییرات آن اطمینان حاصل کنند. برای این افراد مهم است که سطح قند خون خود را تا حد امکان در محدوده هدف خود نگه‌داری کنند تا به پیشگیری یا به تأخیر انداختن مشکلات سلامتی در درازمدت کمک کنند. ماندن در محدوده هدف نیز به بهبود انرژی و خلق‌وخوی شما کمک می‌کند.

چک‌کردن میزان قند موجود در خون

افراد می‌توانند با استفاده از یک دستگاه «گلوکومتر» و یا «قندسنج» میزان قند موجود در خون را بررسی کنند.

چند نوع آزمایش قند داریم؟
از انواع آزمایش قند خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱.آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
۲.آزمایش 2hpp ( آزمایش قند خون دو ساعته)
۳.آزمایش HbA1C
۴.آزمایش چالش گلوکز (GCT ).
۵.تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
۶.آزمایش قند خون تصادفی
۷.آزمایش گلوکز ادرار
همچنین دقت کنید که در صورت بروز دیابت و کرونا بصورت همزمان در فرد، حتما پزشک را در در جریان بگذارید تا درمان شما به شکل صحیحی انجام شود.

چه زمانی باید قند موجود در خون چک شود؟

اینکه چندبار در طول روز و چه زمانی باید قند خون چک شود، بسته به وضعیت دیابت فرد و داروهایی است که مصرف می‌کند.
زمان‌های معمول برای بررسی میزان قند موجود در خون عبارتند از: هنگامی که فرد از خواب بیدار می‌شود - پیش از آنکه چیزی بخورد یا بنوشد - پیش از صرف غذا - دو ساعت پس از صرف غذا و موقع خواب.
اگر فردی به دیابت مبتلا است و انسولین مصرف می‌کند، باید مطابق با دستور پزشک در ساعات مشخصی میزان قند موجود در خون خود را چک کند. بازه عددی قند خون در هر یک از ساعات شبانه‌روز با توجه به شرایط هر فرد از جمله سن، جنسیت و وضعیت سلامتی متفاوت است.

قبل از آزمایش قند خون، به نکات زیر توجه کنیم!

سعی کنید شرایط ناشتایی را به درستی رعایت کنید. دیر یا زود دادن آزمایش می‌تواند باعث خطا در آزمایش قند خون شود.
شام قبل از آزمایش قند خون را کمی زودتر و سبک‌تر میل کنید. تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد نکنید. از مصرف بیش ز حد کربوهیدارت خودداری نمایید.
در مدت زمان ناشتایی می‌توانید مسواک بزنید و برای رفع تشنگی آب بنوشید.
در مدت زمان ناشتایی نمی‌توانید سیگار بکشید یا آبمیوه، چای و قهوه بنوشید.

کاهش قند خون!

افت قند خون نیز یکی از بیماری‌های مرتبط با میزان قند موجود در خون است که می‌تواند سلامت انسان را تهدید کند. چه چیزی می‌تواند سبب کاهش گلوکز خون شود؟
عمومی‌ترین دلیل مرتبط با افت قند خون عدم مصرف وعده غذایی مناسب و کافی است. همین‌طور اگر وعده غذایی مصرف‌شده میزان کربوهیدرات کمتری نسبت به آنچه بدن نیاز دارد، داشته باشد، می‌تواند سبب کاهش میزان قند موجود در خون شود.
مصرف نوشیدنی‌های الکی و یا گازدار نیز از دیگر علل افت گلوکز خون است. فعالیت بدنی بیش از حد نیز می‌تواند با کاهش میزان قند موجود در خون، بدن فرد را دچار بی‌حالی و یا از حال رفتن کند.
برخی داروها نیز عوارض جانبی دارند که درنهایت منجر به افت قند موجود در خون می‌شوند. قند خون زمانی پایین نامیده می‌شود که سطح گلوکز موجود در خون به زیر ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (برای افراد بالغ) برسد. قند خون پایین «هیپوگلیسمی» نیز نامیده می‌شود.
از نشانه‌های عمومی و شایع میزان قند پایین در خون می‌توان به احساس گرسنگی، لرزش عصبی، خواب‌آلودگی و سرگیجه اشاره کرد. در صورتی که فرد با علایٔم مذکور و در اثر یکی از علل بالا به هیپوگلیسمی دچار شود، بهتر است در وهله اول نوشیدنی‌های با گلوکز طبیعی مصرف کند. آبمیوه‌های طبیعی بهترین گزینه هستند. نوشابه‌های معمولی (غیر رژیمی)، شیر، آب‌نبات، عسل یا آب قند نیز از گزینه‌های مناسب هستند.
اما اگر فردی به‌صورت پیوسته دارای قند خون پایین است، بهتر است به پزشک مراجعه کند. در این صورت پزشک با تجویز آزمایش‌های مختلف سعی می‌کند دوز داروهای لازم را تعیین کند.

دلایل قند خون پایین

کاهش ناگهانی میزان قند خون یک وضعیت مهم است و خطر بالایی برای سلامت انسان به همراه دارد. به همین دلیل، در صورت مشاهده لازم است با یک متخصص داخلی مشورت کنید. مهمترین دلایل کاهش قند خون شامل موارد زیر است:
۱.استفاده بیش از حد انسولین یا داروهای ۲.خوراکی ضد دیابت
۳.مصرف وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها در زمان‌های نامنظم
۴.مصرف کم کربوهیدرات در وعده‌های غذایی
۵.استفاده از داروها در زمان نامناسب
۶.ورزش بیش از حد معمول
۷.استفاده از الکل
۸.شروع خونریزی قاعدگی در زنان
۹.مشکلات گوارشی
۱۰.جابه‌جایی ناگهانی از محیط سرد به محیط بسیار گرم

علائم قند خون پایین چیست؟
خستگی، گرسنگی، تحریک پذیری،سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی لب، زبان یا گونه، گیجی، اختلالات بینایی، تشنج، از دست دادن هوشیاری، ضربان قلب نامنظم، پوست رنگ پریده، لرز، اضطراب، تعریق.

از آزمایش قند خون چه استفاده‌هایی می‌شود؟
۱.تعیین سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت.
۲.بررسی سطح قندخون افراد بصورت ناشتا و پس از غذا.
۳.بررسی تاثیر و واکنش گلوکز در بدن.
۴.بررسی احتمالات ابتلا به دیابت نوع ۱ و ۲.
۵.بررسی ابتلا و عدم ابتلا به دیابت بارداری.
۶.بررسی تغییرات قندخون افراد مبتلا به دیابت نوع ۱.
۷.بررسی سطح قندخون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲.
۸.کنترل گلوکز خون.

خطرات و عوارض آزمایش قند!
آزمایش قند خون، آزمایشی کم خطر است و عوارض جانبی به همراه ندارد. نمونه خون با وارد کردن یک سوزن به داخل رگ گرفته می‌شود. بعضی اوقات برای بررسی گلوکز ادرار، نمونه ادرار تصادفی جمع آوری می‌شود. در قسمتی که خون گرفته شده، ممکن است که احساس درد، تورم و کبودی کنید. این مشکل باید ظرف مدت یک روز رفع شود.

گزارشگر: حدیث محمدگلی