حتی آن زمان کسی فکر نمی‌کرد جرقه اولیه صنایع فرهنگی و خلاق داشتن ایده و خلاقیتی است که در حوزه فرهنگ و هنر نهادینه شده و امروز نه تنها به عنوان یک اقتصاد دانش‌بنیان ذیل بنیاد ملی نخبگان مورد توجه و حمایت مسئولان است، بلکه یکی از گام‌های عملیاتی برای تحقق اقتصاد مقاومتی است. آن طور که دکتر فهیمه محمدزمانی، معاون ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به قدس می‌گوید، این ستاد در حال راه‌اندازی پلتفرم‌هایی برای صنایع خلاق است تا بتواند از آن‌ها حمایت کند.

صنایع فرهنگی و خلاق به طور موازی مورد توجه بنیاد نخبگان قرار دارند، این صنایع در عین شباهت‌هایی که باهم دارند تفاوت‌های مشخصی نیز با یکدیگر دارند، علت این موضوع چیست؟
این جمله کاملاً درست است، صنایع فرهنگی و خلاق در عین برخورداری از شباهت‌ها باهم متفاوت‌اند. در واقع صنایع فرهنگی گونه‌ ای از صنعت است که به خلق ایده، تولید و توزیع محصولات و خدماتی می‌‏پردازد که ماهیت فرهنگی دارند. همچنین مخاطب آن‌ها جنبه‏‌ها و ابعاد فرهنگی فرد و جامعه است، این صنایع وقتی با خلاقیت و نوآوری ترکیب می‌شوند تبدیل به صنایع خلاق می‌شوند، با وجود این، هر دو این صنایع به ایجاد اشتغال و داشتن بازده اقتصادی سریع و مناسب برای کاهش آلودگی محیط زیست کمک کرده، از این حیث ستاد فناوری‌ های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به این صنایع توجه داشته و از آن‌ها حمایت می‌کند.

ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تا چه اندازه با این نگاه از این صنایع حمایت می‌کند؟
بله، صنایع فرهنگی و خلاق سبب فرهنگ‌سازی می‌شوند. به عنوان مثال، در اینستاگرام فضایی ایجاد شده که بسیاری از فعالان صنایع فرهنگی جهان با انتقال سبک زندگی خود به مخاطب در حال انتقال فرهنگ و هویت خود هستند. در کشور ما نیز همه صنایع فرهنگی از صنایع‌دستی و پویانمایی بگیرید تا مد و لباس، گردشگری و حتی گیاهان دارویی وجود دارد.
در واقع فرهنگ سبب انتقال هویت هر منطقه و سرزمینی می‌شود به همین خاطر است که در ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به دنبال شناسایی و حمایت از صنایع فرهنگی و خلاق هستیم و تاکنون ۲هزار و ۷۰۰ صنایع فرهنگی خلاق که ثبت ملی شده‌اند را شناسایی کرده و برای حمایت از آن‌ها، برنامه‌هایی را اجرا کرده‌ایم.

صنایع فرهنگی و خلاق چطور می‌توانند یکی از گام‌های تحقق اقتصاد مقاومتی باشند؟
این صنایع علاوه بر اینکه عامل ایجاد اشتغال هستند، برای حوزه‌های سرمایه‌گذاری بسیار مناسب‌اند، زیرا برخلاف دیگر صنایع راهبردی مانند نفت، پتروشیمی و...، صنایع فرهنگی بسیار زودبازده هستند و سرمایه‌گذار در این صنایع به سرعت می‌تواند سرمایه‌اش را بازگرداند.
علاوه ‌براین، در صنایع فرهنگی با مشاغلی روبه‌رو هستیم که با کمترین سرمایه می‌توانند بیشترین سود را برای کارآفرین یا فعال اقتصادی در این عرصه فراهم کنند.همچنین موضوعات فرهنگ و هنر که معمولاً در کشور با تحریم دشمنان روبه‌رو هستند ظرفیتی عظیم دارند یعنی کافی است کارآفرین یا فعال اقتصادی ایده و خلاقیت خاصی را برای شغل خود اجرایی کند این موضوع سبب می‌شود نه تنها تحریم را دور بزند، بلکه به اشتغال و میزان سوددهی اقتصادی کشور نیز کمک کند. از این رو این صنایع گامی بزرگ برای تحقق اقتصاد مقاومتی به شمار می‌روند.

با وجود چنین ظرفیت‌هایی، سهم صنایع فرهنگی و خلاق در اقتصاد کشور چقدر است؟
متأسفانه در کشور آماری در این خصوص نداریم، این موضوع یکی از چالش‌های مدیران بنیاد ملی نخبگان در ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است، زیرا آن‌ها به‌شدت برای اجرای برنامه‌های حمایتی خود از صنایع فرهنگی و خلاق به آمار و ارقام این صنایع در سهم آن‌ها از اقتصاد کشور نیاز دارند.اما آمارهای جهانی نشان می‌دهد صنایع فرهنگی در جهان سبب ایجاد اشتغال برای حدود ۳۰ میلیون و نیز ایجاد ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار اعتبار و سرمایه در جهان شده است.

چرا در کشور با وجود برخورداری از فرهنگ، هنر و خلاقیت با قدمت طولانی، از سال ۹۱ و این اندازه دیر به صنایع فرهنگی و خلاق با نگاه اقتصادی و دانش‌بنیانی توجه شده، در حالی که به نظر می‌رسد این صنایع می‌توانند ظرفیت بسیاری در اقتصاد کشور داشته باشند؟
این صنایع مستقیم با ذوق و خلاقیت هنرمند ارتباط دارند و در دهه‌های گذشته هنرمندان معتقد بودند نباید برای هنر ارزش و قیمت گذاشته شود به طوری که این موضوع را در شأن فرهنگ و هنر کشور نمی‌دانستند تا اینکه بعدها با مطرح شدن موضوعاتی مانند اقتصاد دانش‌بنیان و حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها در حوزه‌های مختلف به‌ویژه فرهنگ و هنر در سال۹۱ با ورود شرکت‌های نانو دانش‌بنیان، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به این نتیجه رسید دبیرخانه‌ای با عنوان زیست‌بوم صنایع فرهنگی و خلاق ایجاد کند. پس از چند سال مسئولان به این نتیجه رسیدند برای شناسایی بیشتر صنایع فرهنگی و خلاق و حمایت دقیق و جدی‌تر، این دبیرخانه را تبدیل به ستاد کنند تا بتوانند برنامه‌های کلان‌تری ذیل این ستاد اجرا کنند، این موضوع سبب شد تا طی پنج سال اخیر شاهد رشد صنایع فرهنگی و خلاق در کشور شویم.

مهم‌ترین برنامه ای که ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از این صنایع دارد چیست؟
این ستاد در حال راه اندازی پلتفرم هایی برای صنایع خلاق است تا بتواند از آن‌ها حمایت کرده و سهمشان را در اقتصاد ارتقا دهد.

خبرنگار: مهدیه قمری