به گزارش قدس خراسان، آمار بارش‌های کم، خشکسالی‌های اخیر و بحران کم‌آبی در دشت مشهد موضوع مهمی است که آینده زندگی و سکونت در شهرهای این دشت از جمله مشهد، گلبهار، طرقبه و شاندیز و سایر شهرها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. از سوی دیگر، ساخت و ساز مسکن جدید و رشد جمعیت در این شهرها گریزناپذیر است.
در بررسی ابعاد بحران بی‌آبی و کم‌آبی در دشت مشهد این سؤال مطرح می‌شود که با شروع طرح نهضت ملی مسکن در خراسان رضوی و ایجاد ۴۰۰هزار واحد مسکن جدید، آینده این شهرها در زمینه تأمین آب چگونه است؟ با توجه به تفاوت جمعیتی و موقعیت هر یک از شهرهای دشت مشهد، در این گزارش به بررسی این موضوع در شهر تازه تأسیس گلبهار می‌پردازیم.
سکونت ناپایدار به دلیل کم‌آبی
سید محمدرضا صفوی، پژوهشگر امور اقتصادی و فرهنگی صنعت ساختمان که در زمینه مسکن مهر گلبهار مطالعات آسیب‌شناسانه انجام داده است، در این باره گفت: در مطالعات آسیب‌شناسی انجام شده راجع به مسکن مهر گلبهار، مسائل مختلفی مطرح می‌شود که از جمله آن مشکل تأمین آب پایدار در شهر گلبهار است.
وی ادامه داد: زمانی که دستور ساخت ۴ میلیون مسکن در طرح نهضت ملی مسکن در کشور و سهم ۱۰ درصدی خراسان رضوی در این طرح صادر شد، تصمیم ساخت ۱۰۰ هزار واحد مسکن در گلبهار گرفته شد.
صفوی با اشاره به مشکلات متعدد اجرایی و مطالعاتی در حوزه ساخت مسکن در شهر گلبهار عنوان کرد: زمانی که این تصمیم اعلام شد نخستین موضوع مطرح شده از طرف کارشناسان حوزه آب، معضل تأمین آب برای این حجم از مسکن بود به طوری که کارشناسان اعلام کردند میزان آب موجود در حال حاضر جوابگوی جمعیت کنونی گلبهار نیست و برای این حجم از واحدهای مسکونی و جمعیت ورودی به این واحدها چگونه تامین آب انجام خواهد شد؟
این پژوهشگر امور اقتصادی و فرهنگی صنعت ساختمان در ادامه یادآور شد: قرار نیست ما شهری خشک تحویل مردم بدهیم. آبی که در حال حاضر با وجود کم‌آبی در بخش کشاورزی گلبهار به صورت غیراصولی استفاده می‌شود و آب شهر گلبهار گچ بسیاری دارد و اگر تصفیه نشود موجب بیماری و آسیب به تجهیزات ساختمانی است.
وی با اشاره به اینکه وجود چنین مشکلاتی کسانی را که تمایل به زندگی یا سرمایه‌گذاری در گلبهار دارند کم‌انگیزه می‌کند، تصریح کرد: به جز این‌ها چنین مسئله‌ای یک مشکل اساسی در ساخت خانه‌های طرح نهضت ملی مسکن در گلبهار است.
۴ حلقه چاه برای رفع کسری آب گلبهار
اهمیت موضوع تأمین آب پایدار سبب شد به سراغ مهدی جهان‌طلب، معاون بهره‌برداری و توسعه آب خراسان رضوی برویم. جهان‌طلب با اشاره به مشکلات تأمین آب در گلبهار تأکید کرد: تأمین آب گلبهار و مشهد از دشت مشهد است و این دشت از نظر وضعیت آب در حال حاضر یک دشت بحرانی با بیلان منفی است.
وی ادامه داد: در حال حاضر چهار حلقه چاه حفاری شده و این مدار آبی تا اردیبهشت یا خرداد سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید تا کسری آب گلبهار رفع شود.
معاون بهره‌برداری و توسعه آب خراسان رضوی افزود: تأمین آب گلبهار به همراه تأمین آب مشهد در حال پیگیری است و یک برنامه مدون و همزمان در دست داریم.
حل مشکل آب گلبهار در گرو طرح پر چالش انتقال آب
جهان‌طلب با اشاره به آمار جمعیت شهر گلبهار برای تأمین آب گفت: در حال حاضر برای ۱۲۵هزار نفر در حال تأمین آب هستیم و مقدار کسری آبی که داریم از چاه‌های مشهد تأمین و با به بهره‌برداری رسیدن مدار آبی جدید، مشکل آب گلبهار برای کوتاه مدت حل می‌شود.
وی عنوان کرد: افق جمعیتی گلبهار ۴۰۰ هزار نفر پیش‌بینی شده است که برای تأمین آب با توجه به مشکل دشت مشهد و اینکه این جمعیت، سرریز جمعیت مشهد نیست و از شهرهای دیگر به شهر گلبهار آمده‌اند و در کنار آن جمعیت مشهد روند افزایشی دارد، در درازمدت به مشکل خواهیم خورد.
جهان‌طلب در پایان تأکید کرد: راهکار تأمین آب مشهد و گلبهار از خارج از دشت مشهد است و طرح‌هایی مانند انتقال آب از دریای عمان و جایگزینی پساب با آب چاه بخش کشاورزی تصمیمی درست است و اگر این سیاست، درست اجرا شود، افق دراز مدت تأمین آب مشهد و گلبهار مشکلی نخواهد داشت.
اشتباه در تخمین یا طراحی؟
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی در پاسخ به سؤال مشکل کم‌آبی و ناپایداری تأمین آب برای شهر گلبهار، ضمن اشاره به برنامه‌ریزی ساخت این شهر، اظهار کرد: از راهبردهای اصلی در مطالعات طرح‌های ایجاد شهرهای جدید در کشور، دریافت استعلام‌های لازم از سازمان‌ها و ارگان‌ها از جمله زیرمجموعه‌های وزارت نیرو مانند شرکت نفت، گاز و آب است که این موضوع در خصوص جانمایی و تعریف افق جمعیتی ۴۰۰ هزار نفره شهر جدید گلبهار نیز صادق است. طرح ایجاد این شهر پس از طی مراحل قانونی در شورای عالی معماری و شهرسازی ایران که بالاترین مرجع در این خصوص است، به تصویب رسید.
محمدعلی منصوری تصریح کرد: بعید می‌دانیم در طراحی و ساخت اشتباهی باشد؛ اما ممکن است در اعلام نظر دستگاه‌های مرتبط در تخمین نیازها و تأمین آن اشتباهی وجود داشته باشد.
سهم قابل توجه ساکنان غیر بومی در گلبهار
از جمله اهداف ایجاد شهر جدید گلبهار، سرریز شدن جمعیت اضافه مشهد به این شهر بود؛ اما باتوجه به شناسایی ۹۸ نوع شناسنامه باقومیت‌های مختلف در شهر گلبهار که در گزارش «مسکن محرومان، به نام بی‌خانمان‌ها به کام غیر بومی‌ها» در قدس خراسان به آن پرداخته شد مشخص است نه تنها این شهر بار جمعیتی را از مشهد کم نکرد بلکه موجب اضافه شدن جمعیت به استان شد و حالا در ایجاد بحران آب در دشت مشهد دخیل است.
هر چند افق جمعیتی گلبهار مشخص است؛ اما این سؤال را مطرح می‌کند که ساخت مسکن براساس طرح نهضت ملی مسکن و افق جمعیتی ۴۰۰هزار نفره این شهر با تغییرات ایجاد شده در سفره‌های آبی و کمبود آب و احتمال اضافه شدن جمعیت غیر بومی به استان و شهر گلبهار، کاری اصولی است؟
پرسیدن این سؤال هم خالی از لطف نیست که آیا مطالعات همه‌جانبه در ایجاد شهر جدید گلبهار پیش از ایجاد این شهر صورت گرفته است؟ اگر این‌گونه بوده با توجه به قدمت کم ساخت این شهر چگونه این مشکلات از قبل پیش‌بینی نشده و راهکارهای حل آن‌ها به سرانجام نرسیده است؟
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما