درگیری‌ها از روز پنجشنبه میان نظامیان ارتش به رهبری عبدالفتاح برهان و گروه موسوم به واکنش سریع به فرماندهی محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی در پی به تعویق افتادن امضای توافق‌نامه سیاسی آغاز شد و تاکنون۵۶ کشته و ۵۹۵ زخمی بر جای گذاشته است. با این حال درگیری‌ها بدون توجه به خواست مجامع بین‌المللی مبنی بر پایان دادن به تقابل نظامی همچنان ادامه دارد.

ریشه اختلافات کجاست؟
حسین ابراهیم‌نیا، کارشناس مسائل شمال آفریقا در گفت‌وگو با قدس درباره دلایل آغاز درگیری‌های نظامی در سودان گفت: اتفاقات روزهای اخیر در سودان در واقع تداوم ناآرامی‌های این کشور پس از کنار زدن عمرالبشیر در ۲۰۱۹ است. درواقع آن اقدام هرچند یکی از مهم‌ترین موانع بر سر توسعه و پیشرفت سودان را کنار زد، اما نتوانست زمینه ساز آرامش در این کشور باشد. اختلافات شدید میان نیروهای نظامی و سیاسی از یک طرف و بین نیروهای نظامی از سویی دیگر سبب شده این کشور از ۲۰۱۹ تاکنون در چند مرحله درگیر ناآرامی و حتی آشوب بشود و به مرحله خطرناک جنگ داخلی نزدیک شود.
ابراهیم نیا ادامه داد: اختلاف بین دو ژنرال نظامی یعنی البرهان فرمانده ارتش و ژنرال حمیدتی فرمانده نیروهای واکنش سریع بر سر موضوعات پرشماری از نقش ارتش در دوره انتقالی و وضعیت آینده نیروهای شبه نظامی و ادغام این نیروها تا نوع روابط خارجی سودان و اختلاف بر سر فعالیت‌های اقتصادی این دو نیروی نظامی برمی‌گردد. با این تفاسیر مشخص بود روزی سودان شاهد تقابل جدی این دو فرمانده نظامی خواهد بود.

نقش آفرینی بازیگران مختلف در بحران
ابراهیم‌نیا با اشاره به اینکه سودان پس از سال ۲۰۱۹ شاهد بازیگری بازیگران متعدد منطقه‌ای مانند ترکیه، امارات، قطر، عربستان و مصر و فرامنطقه‌ای مثل آمریکا، روسیه و اتحادیه اروپا بوده است و وضعیت داخلی این کشور از باب اینکه نیروهای سیاسی و نظامی نتوانسته‌اند به یک توافق‌نامه جامع و پایدار برسند، وضعیت مناسبی نیست، تصریح کرد: ترکیب وضعیت داخلی و بازیگری بازیگران خارجی نشان دهنده آن است که حل مسئله سودان نیازمند اراده‌ای بالاتر از بازیگران داخلی این کشور است و اصطلاحًا باید توافقی در سطح سایر قدرت‌های بزرگ شکل بگیرد تا این کشور وارد شرایط انتقال مسالمت آمیز به نیروهای سیاسی شود.
پژوهشگر مسائل شمال آفریقا درباره تأثیر بحران کنونی سودان بر منطقه نیز گفت: این بحران برای برخی از کشورهای منطقه از جمله اتیوپی فرصت محسوب می‌شود تا از این وضع در راستای پیشبرد کار آبگیری سد النهضه سود ببرد. در عین حال برای مصر خوشایند نیست؛ چون سودان حیاط خلوت مصر است و مسائل آن از جنبه‌های گوناگون برای این کشور با اهمیت بوده است و درواقع تداوم درگیری‌ها و پیامدهای آن در کنار وضعیت نه چندان مناسب لیبی دولتمردان مصری را با احساس محاصره شدن در بحران‌ها مواجه می‌سازد، بنابراین به نظر می‌رسد در روزهای آینده دستگاه دیپلماسی مصر نقش بیشتری را در کنترل بحران سودان ایفا کند.

نقش اسرائیل در بحران سودان چیست؟
جعفر قنادباشی، تحلیلگر مسائل شمال آفریقا نیز در گفت‌وگوبا قدس با اشاره به اینکه باوجود وابستگی این دو گروه نظامی درگیر در بحران کنونی به قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اما چون هیچ یک از این دو گروه از پایه طایفه‌ای و پایگاه مردمی ویژه‌ای برخوردار نیستند، تأکید کرد: به نظر نمی‌رسد تنش‌های کنونی به فروپاشی کشور بینجامد و محتمل‌تر آن است که در نهایت یکی از این دو گروه بر دیگری برتری بیابد؛ از آنجایی که شاهد آن بودیم که ارتش توانست کنترل صدا و سیما را از نیروهای واکنش سریع بازپس بگیرد و در برخی مناطق دیگر به موفقیت‌هایی دست بیابد، به نظر می رسد ارتش موفق به کنترل اوضاع خواهد شد. قنادباشی با اشاره به واکنش‌های بین‌المللی در قبال بحران سودان تأکید کرد: در صورتی که این بحران ادامه پیدا کند، بسیاری از کشورهای منطقه به‎خصوص همسایگان این کشور مثل مصر، لیبی، اتیوپی و چاد با مشکلات عمده‌ای مواجه خواهند شد، اما اینکه واکنش‌های اخیر تا چه میزان در کنترل بحران خارطوم موفق خواهد بود با ابهام بسیاری مواجه است؛ چون طرفین درگیر تحت کنترل هیچ کشوری نیستند و هیچ کدام خود را مخاطب بیانیه‌ها و توصیه‌های بین‌المللی نمی‌داند و تنها یک هدف یعنی حذف دیگری را دنبال می‌کنند.
سفیر پیشین ایران در لیبی با تأکید بر اینکه نمی‌شود از نقش‌آفرینی خارجی و دست داشتن رژیم صهیونیستی  در تنش اخیر سودان بی توجه گذشت، افزود:  البته رژیم صهیونیستی در سالیان اخیر تحرکات بسیاری در سودان داشته و اهداف متفاوتی از کسب مشروعیت و تحت فشار قرار دادن مصر و ... را دنبال کرده، اما موضوع کشف معادن طلا و اورانیوم در سودان که در کنترل نظامیان حمیدیتی که با اسرائیل مراوداتی هم دارند نیز در تحولات اخیر بی‌تأثیر نیست.

خبرنگار: سید احمد موسوی