به گزارش قدس آنلاین، نگاهی که «اولویت در ارتباطات خارجی را از غرب به منطقه و کشورهای همسایه» تغییر داد و «دیپلماسی متوازن»، «منطقه گرایی» و «توسعه دیپلماسی اقتصادی» را به عنوان سه اصل برنامه‌ریزی‌های دولت اعلام کرد تا در سایه آن بتواند حراستی حداکثری از منافع ملی داشته باشد.
سفرهای منطقه‌ای رئیس‌جمهور، میزبانی از همتایان در تهران، گفت‌وگوهای تلفنی، ایجاد مراکز تجاری و حمایت از هیئت‌های اقتصادی از مهم‌ترین اقدام‌های دولت است که در راستای همین اصول ارزیابی می‌شود. برای ارزیابی دیپلماسی منطقه‌ای دولت سیزدهم با دکتر صادق کوشکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
منطقه‌گرایی در اروپا چگونه آغاز شد؟
صادق کوشکی، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگوی تفصیلی با قدس، سیاست همسایگی دولت سیزدهم را رو به جلو و قابل دفاع عنوان کرد و با اشاره مختصر به پیشینه تاریخی دیپلماسی منطقه‌ای افزود: از جنگ جهانی دوم به بعد کشورهای اروپایی که در جنگ‌های جهانی اول و دوم به‌شدت با هم رویارویی داشتند، به این نتیجه رسیدند اگر بخواهند سرعت رشد همه‌جانبه خودشان را افزایش دهند، باید با هم همکاری تنگاتنگ داشته باشند و اولویت نیز همکاری با همسایگان باشد که انتهای اجرایی شدن این ایده در پیمان ۱۹۹۱ هلند در پدیده‌ای به نام اتحادیه اروپا متجلی شد و «اتحادیه اروپا» بیانگر این بود که کشورهای همسایه باید اولویتشان سیاست همسایگی و تعاملات مبتنی بر تاریخ و فرهنگ و تمدن مشترک باشد.
صادق کوشکی با اشاره به منافع مشترک ایران با کشورهای منطقه غرب آسیا از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس، مسئله ریزگردها را نمونه‌ای از پرونده‌های میان ایران و همسایگان توصیف کرد که سوریه، ترکیه، اردن، عراق و ایران درگیر آن هستند و راه حل آن هم‌افزایی منطقه‌ای است. وی با اشاره به اینکه مبنای سیاست منطقه‌ای محیط پیرامونی است، افزود: موفقیت در این عرصه سکوی پرتاب به میدان قدرت جهانی است. اگر ایران، ترکیه و یا عربستان قدرت اول منطقه‌ای شوند، در گذر زمان وارد میدان بازیگری جهانی نیز خواهند شد و اگر ما بخواهیم مشکلات اقتصادی و سیاست خارجی کشور را حل کنیم، تنها راهش رفتن به سمت اقتدار و رشد است.
مؤلفه‌های اقتدار در دیپلماسی منطقه‌ای
کوشکی رشد متوازن در همه عرصه‌ها را از مؤلفه‌های مهم اقتدار دانست و افزود: رشد متوازن در این عرصه‌ها موجب تقویت بنیان‌های اقتدار یک ملت خواهد شد و کشورها در تعامل با اطراف به کشوری مقتدر تبدیل می‌شوند. در شرایط فعلی ضمن اشتغال‌زایی صنعتی برای جوانان نیاز است با تولید و صادرات محصولات صنعتی با درجه کیفیت متوسط به کشورهای همسایه مانند عراق، پاکستان و آسیای میانه، بازاریابی بهتری نسبت به کشورهای اروپایی داشته باشیم و از مزیت‌های فرهنگی و اشتراکات با آن‌ها بهره‌مند شویم. دیپلماسی منطقه‌ای یعنی یک کشور با سیاستورزی و هوشمندی، دست روی شانه‌های همسایگان بگذارد و اقتصادش را از خاک بلند کند.
عراق نمونه بارز موفقیت در سیاست منطقه‌ای
کوشکی با تشریح اینکه در اوج تحریم‌ها از سال ۹۲ تا ۹۸ به صورت متوسط سالانه ۸ میلیارد دلار کالا از بخش خصوصی ایران به عراق صادر می‌شد و به نوعی تحریم شکسته شد، اظهار کرد: در دوران کرونا رقیبانی مانند ترکیه تلاش‌هایی کردند ولی هنوز ایران در اغلب کالاها دارای مزیت رقابتی است. سیاست منطقه‌ای یعنی تبدیل دشمن همسایه به دوست و اینجاست که باید از جهش اقتصادی به سمت توسعه فرهنگی حرکت کنیم و علاوه بر بهره‌گیری از ظرفیت تبادل دانشجو، تولیدات هنری خود را به کشورهایی که با آن‌ها اشتراکات تمدنی و فرهنگی داریم، صادر کنیم.
دیپلماسی فعال منطقه‌ای نقطه قوت دولت سیزدهم
صادق کوشکی با بیان اینکه سیاست همسایگی و منطقه‌ای ایران منحصر به کشورهای همسایه نیست و با سایر کشورها نیز می‌تواند به عنوان بازار هدف ارتباط برقرار کند، افزود: بر خلاف سیاست بین‌الملل، مهم‌ترین نکته سیاست منطقه‌ای سود دوطرفه است که منجر به درگیری نشود. دولت فعلی سیاست‌های کلان ابلاغی رهبر معظم انقلاب را پذیرفته و بدنه دولت مجبور است برای رفع مشکلات کشور قدم به قدم همراهی داشته باشد. سیاست منطقه‌ای حول محور فعالیت مردمی است و دولت قرار است موانع را بردارد و تولیدکنندگان در کشورهای اطراف فعالیت و پایگاه اقتصادی داشته باشند. اگر دولت فعلی این اقدام‌ها را در حوزه مقررات تثبیت کند، بخش خصوصی می‌تواند اهداف سیاست منطقه‌ای را پیش ببرد و درآمد ارزی داشته باشد.
کوشکی درباره برجام نیز بیان کرد: برجام درخت بدون میوه است، اروپا و آمریکا در پی این بودند با برجام تأخیر ۱۵ ساله در توان هسته‌ای ایران ایجاد کنند که محقق شد. اگر در برجام ورود نمی‌کردیم، اکنون در دولت‌های همسایه می‌توانستیم رآکتور احداث کنیم. وی در پایان درباره وضعیت دلار افزود: باید در یک فرایند چهارساله کشور صادرات‌محور شود. با تدوین سیاست ارزی، اگر درآمدهای پایدار ارزی از طریق کشورهای همسایه داشته باشیم، چالش نوسان‌های ارزی ایران به تاریخ می‌پیوندد، کسری ارزی جبران و ثبات اقتصادی محقق خواهد شد.
نظر شما