به گزارش قدس آنلاین، هنگامی که کاوشگر Chandrayaan-۳ به آرامی سطح ماه را در روز چهارشنبه گذشته لمس کرد، فریاد پیروزی سراسر مرکز کنترل این ماموریت در بنگلور هند را فرا گرفت.

این یک اتفاق تاریخی برای هند بود، نه فقط به این دلیل که هند پس از ایالات متحده، چین و روسیه، تنها چهارمین کشوری است که روی ماه فرود آمده است، بلکه به این دلیل که کاوشگر ویکرام چاندرایان-۳ هند را به اولین کشوری تبدیل کرد که در نزدیکی قطب جنوب ناشناخته کره ماه فرود آمده است.

این آخرین تلاش کشورها در ماه نخواهد بود. نیم قرن پس از پایان مسابقه فضایی دوران جنگ سرد بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده، تعداد بی سابقه ای از کشورها در حال آماده سازی ماجراجویی در ماه هستند.

ابتدای این هفته آژانس فضایی ژاپن از تلاش خود برای فرود کاوشگر بدون خدمه خود بر روی ماه خبر داد، در حالی که کره جنوبی امسال همین برنامه را دارد. کشورهای دیگری مانند کانادا، مکزیک و اسرائیل نیز در حال برنامه ریزی برای ارسال کاوشگر برای اکتشاف سطح ماه هستند. شش آژانس فضایی بین‌المللی با برنامه Artemis ناسا همکاری می‌کنند که هدف آن بازگرداندن انسان به ماه تا سال ۲۰۲۵ است. در همین حال، چین در حال برنامه‌ریزی برای ارسال انسان از کشور خود به سطح ماه تا سال ۲۰۳۰ است.

در طول دهه ۱۹۶۰، زمانی که ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی برای اولین بار قدم بر روی تنها قمر زمین گذاشتند، اکتشاف ماه عمدتاً توسط دولت ها هدایت شده و توسط آژانس های فضایی ملی انجام میگرفت. اگرچه برنامه‌های فضایی مزایای فن‌آوری و اقتصادی فرعی داشت، اما رفتن به ماه بیشتر برای غرور ملی یک کشور بود.

بیش از نیم قرن بعد، انگیزه ها تغییر کرده اند. در حالی که اکتشافات، از جمله ماموریت های ماه، هنوز تحت سلطه قدرت های بزرگ اقتصادی است، استفاده از فضا به طور کلی گسترش یافته و کشورهای و شرکت های خصوصی بیشتری را شامل می شود.

برایان ویدن، مدیر برنامه‌ریزی در بنیاد جهان امن که یک اندیشکده متمرکز بر استفاده پایدار از فضا است، می‌گوید: «فناوری فضا از نظر هزینه بسیار کاهش یافته و از برخی جنبه‌ها به کالا تبدیل شده است. همچنین به همین دلیل است که کشورهای بیشتری را در حال کاوش در قضیه پرتاب کاوشگر و علاقه مند شدن به فضا می‌بینید. هنگامی که این کشورها به فضا علاقه مند می شوند، ماه به عنوان یک هدف عالی و دست یافتنی ظاهر می شود. برخی معتقدند حضور در ماه ارزش نظامی، استراتژیک و اقتصادی زیادی دارد. برخی دیگر نیز فکر می کنند منابعی در ماه وجود دارد که به آن نیاز پیدا خواهیم کرد. اما اگر صادقانه بخواهم بگویم، دقیقاً ما نمی دانیم چه سودی برای ما خواهد داشت.»

موقعیت‌یابی قطب

انتخاب هند برای رفتن به قطب جنوب ماه حرکتی مهم بود. زمانی که آخرین ماموریت آپولو در سال ۱۹۷۲ ماه را ترک کرد، دانشمندان آن را خشک و بی ثمر می دانستند. اما از آن زمان کاوشگرها نشان داده اند که رسوبات بزرگی از آب یخ زده و فلزات خاکی کمیاب می توانند در دهانه های تاریک سرد قطب جنوب این کره پنهان شده باشند.

هم چین و هم ایالات متحده می خواهند از این منطقه به عنوان یک مرکز برای کشف دورترین نقاط ماه استفاده کنند، تا به هدف بلندمدت خود برای یادگیری نحوه زندگی و کار در سیاره ای دیگر نزدیک شوند. منبع آب گرانبهای آن، اگر برای آشامیدن استفاده نشود، می تواند به هیدروژن برای سوخت یا اکسیژن برای تنفس تجزیه شود. و امید این است که با حضور دائمی، منابع ارزشمندتری در ماه برای پشتیبانی از ماموریت‌های کاوش به نقاط دورتر در اعماق فضا یافت شوند.

جیم فری، مدیر توسعه سیستم‌های اکتشافی ناسا، می‌گوید: «هدف ما این است که یاد بگیریم چگونه روی ماه زندگی و کار کرده و علم را در آنجا پیاده کنیم، تا زمانی که بتوانیم به مریخ برویم».

ناسا به تنهایی حدود ۹۳ میلیارد دلار برای عملیات آرتمیس تا سال ۲۰۲۵ هزینه می‌کند - شرکت‌های سراسر جهان نیز در حال انباشته شدن هستند. شرکت‌های خصوصی مختلفی نیز در حال رقابت برای اولین فرود تجاری بر ماه در سال جاری پس از ژاپن هستند.

دالاس کاسابوسکی، تحلیلگر مشاور فضایی NSR و نویسنده گزارش سالانه بازارهای فضایی، می‌گوید: «در حال حاضر تحرک زیادی وجود دارد. تخمین زده می شود که بیش از ۴۰۰ ماموریت عمومی و خصوصی در ماه بین سال های ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۲ برنامه ریزی شده باشد که در مقایسه با پیش بینی ۲۵۰ ماموریت که یک سال پیشتر از آن تصور می شد بسیار بیشتر است.» او می‌گوید در حالی که بسیاری از برنامه‌های حاضر از جمله پروژه هند سال‌ها پیش طراحی شده‌اند، اما در دو سال گذشته شاهد توسعه و تعهد بسیار قوی‌تری در فعالیت‌های فضایی کشورها برای ماه بوده‌ایم.

ارزان‌تر، اما همچنان دشوار

این شتاب با کاهش سریع هزینه های دسترسی و عملیات در فضا و آگاهی رو به رشد از فضا به عنوان یک حوزه استراتژیک قوت گرفته است.

ناسا تخمین می‌زند که توسعه موشک‌های تجاری قابل استفاده مجدد مانند فالکون ۹ اسپیس ایکس هزینه‌های پرتاب به مدار زمین را تا ۹۵ درصد کاهش داده است. مشارکت بخش خصوصی در توسعه تحرک ماه و خدمات ارتباطی، نوید انجام همین کار را می دهد.

بلدین بوون، دانشیار روابط بین‌الملل در دانشگاه لستر و نویسنده کتاب «گناه اصلی: قدرت و فناوری» می‌گوید: «علاقه به ماه همچنین با این واقعیت افزایش یافته است که برنامه‌های فضایی چین و ایالات متحده برای جنگ در فضا پس از سال‌ها تاخیر در حال بلوغ هستند.»

در حالی که امروزه قدرت کامیپوتری که در گوشی آیفون استفاده می شود تقریباً صد هزار برابر بیشتر از کامپیوتری است که انسان را روی ماه فرود آورد، رسیدن به ماه هنوز یک تجارت پرخطر است. بوون می گوید: «فضا محل رویاهای از بین رفته و وعده های شکسته شده است. هنوز هم بسیار دشوار است که همه چیز را درست در لحظه، در یک روز انجام دهیم.»

هیچ ناوبری ماهواره ای برای هدایت یک فضاپیما وجود ندارد، و هیچ جوی برای کاهش سرعت وسیله نقلیه ای که با سرعت بسیار بالا به سمت سطح ماه فرود می آید وجود ندارد. ماه با دهانه ها و قلوه سنگ ها پوشیده شده و سایه هایی که ایجاد می کنند به راحتی توسط حسگرها اشتباه گرفته می شود.

هند در این هفته موفق بود، اما این اتفاق پس از شکست ماموریت قبلی در سال ۲۰۱۹ به وقوع پیوست. چند روز قبل از موفقیت فرود کاوشگر چاندرایان-۳، فرودگر لونا-۲۵ روسیه از کنترل خارج و سقوط کرد.

یوری بوریسف، رئیس آژانس فضایی روسکوسموس روسیه، وقفه ۵۰ ساله در برنامه ماه این کشور را عامل این شکست دانست. او گفت: «تجربه ارزشمندی که پیشینیان ما در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ جمع‌آوری کردند، عملاً در خلال قطع برنامه از دست رفته است.»

اما خطرات شکست احتمالی در ماموریت، چین، ایالات متحده یا آنهایی مانند هند را که به دنبال پرستیژی هستند که یک ماموریت موفق در ماه به ارمغان می آورد، دلسرد نکرده است. به نظر نمی رسد آنها از ابهام در مورد اینکه این پروژه های پرهزینه چه چیزی را برایشان به ارمغان می آورد اذیت شوند.

بوون می‌گوید: «اگر شما یک قدرت بزرگ در ماه هستید، در تنظیم جزئیات حکمرانی ماه تأثیر زیادی خواهید داشت. حکومت ماه پایه و اساس هر چیز دیگری خواهد بود که ممکن است در ۱۰۰ سال آینده دنبال شود. اگر ماه در آینده تا حدودی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر شود، خوب نیست که هنوز ابتدای راه باشید.

حکومت قمری

این ترس از شکست در برابر چین بود که ایالات متحده را وادار کرد تا تلاش‌های اکتشاف فضایی خود را از مریخ دور کرده و در سال ۲۰۱۷ به ماه بازگرداند. در عرض دو سال، چین با اولین فرود موفقیت‌آمیز جهان در سمت دوردست ماه، توانایی خود در این کره را نشان داد.

اکنون چین و ایالات متحده قطب جنوب و حتی برخی از همان مکان‌های فرود را هدف قرار داده‌اند و طرح‌های آنها نگرانی‌هایی را در مورد درگیری احتمالی ایجاد کرده است.

تیم مارشال در کتاب خود یعنی «آینده جغرافیا» درباره قدرت و سیاست در فضا، می نویسد: «یک قدرت مسلط می تواند با اشغال قلمرو و تلاش برای کنترل آن، جاه طلبی های کشورهای دیگر را مهار کند. اولین کشورهایی که خود را در ماه تثبیت می کنند، اولین کشورهاییهستند که به ثروت بالقوه ماه دسترسی خواهند داشت.»

بیل نلسون، رئیس ناسا، در اوایل سال جاری هشدار داد که چین می‌تواند ادعای مالکیت بر روی ماه را تحت عنوان تحقیقات علمی آغاز کند، ادعایی که چینی‌ها آن را رد کردند. اما اظهارات او نیاز مبرم به ابداع دستورالعمل‌های بین‌المللی جدید برای بهره‌برداری از ماه، در صورتی که مأموریت‌های برنامه‌ریزی‌شده به طور مسالمت‌آمیز موفقیت‌آمیز باشند، را برجسته کرده است. توافقنامه ماه در سال ۱۹۷۹ که توسط سازمان ملل تهیه شد توسط روسیه، چین یا ایالات متحده امضا نشده است. آمریکا در عوض قوانین خود را به نام توافقنامه آرتمیس ایجاد کرده که نه چین و نه روسیه این توافقنامه را امضا نکرده اند.

مسابقه از قبل شروع شده است و دیگر فقط بین ایالات متحده و چین نیست. هند نیز جاه طلبی هایی برای پرواز انسان به فضا دارد و رویکرد کم هزینه آن تاکنون بسیار موفق بوده است. ماموریت چاندرایان-۳ تنها ۷۳ میلیون دلار هزینه داشت که کسری از هزینه فرودهای کشورهای دیگر است.

برنامه فضایی ۵۴ ساله هند در ابتدا بر توسعه داخلی متمرکز بود که شامل کمک به ایجاد زیرساخت های ارتباطی، بهبود نظارت بر محصولات و سیستم های هشدار برای طوفان ها بود اما اولویت های این کشور با ظهور چین تغییر کرد.

راجسواری پیلای راجاگوپالان، تحلیلگر در اندیشکده بنیاد تحقیقات آبزرور در دهلی نو، می گوید اولین آزمایش موشک ضد ماهواره پکن در سال ۲۰۰۷ «به اتفاق آرا منجر شد که هند باید کاری برای حفاظت از دارایی های خود در فضا انجام دهد». هند سرانجام در سال ۲۰۱۹ موشک ضد ماهواره خود را آزمایش کرد.

هند همچنین با ایجاد مشارکت‌های اکتشافی فضایی، از جمله مأموریت‌های احتمالی آینده در ماه با ژاپن و ناهید با فرانسه، به مقابله با قدرت چین پرداخته است.

هند در طول مسیر فعالیت خود، توانایی قابل توجهی در فضا ایجاد کرده است. این کشور یک قدرت فضایی جدید نیست بلکه آن ها ماهواره خود را برای اولین بار در سال ۱۹۸۰ با موشک ساخت خود پرتاب کردند.

ماموریت موفقیت‌آمیز این هفته هند تلاش‌های نخست‌وزیر این کشور یعنی نارندرا مودی برای نشان دادن هند به‌عنوان یک قدرت برتر جهانی در زمینه‌های اقتصادی، فنی و نظامی در زمان نخست‌وزیری خود بود، که انجام آن را با برگزاری اجلاس سران G۲۰ در دهلی نو در ماه آینده و انتخابات ملی این کشور در سال ۲۰۲۴ همزمان کرد.

در مقابل، شکست لونا-۲۵ بر اعتبار روسیه به عنوان یک قدرت فضایی سایه افکنده است. برایان ویدن می گوید: «در ۱۵ سال گذشته ما دلایل زیادی برای نگرانی در خصوص برنامه های فضایی روسیه دیده ایم. من نمی گویم برنامه فضایی روسیه به پایان کار رسیده، اما در مسیر نزولی است، در حالی که هند رو به پیشرفت است.»

بوون خاطرنشان می کند که هند در تمام زمینه های کلیدی مورد نیاز برای ارائه قدرت در فضا شامل زیرساخت ها، خدمات اقتصادی و اطلاعات نظامی خودکفا است.

بنابراین اگر این کشور بخواهد یک برنامه تهاجمی اکتشاف ماه انجام دهد با اینکه زمان بر و هزینه بر خواهد بود اما آنها توانایی انجام این کار را دارند.

منبع: فایننشال تایمز

مترجم: امیرمحمد سلطانپور