لایه ازن تنها محافظی است که بین موجودات روی کره زمین و اشعه فرابنفش وجود دارد. این لایه با جذب پرتوهای فرابنفش موجب ادامه حیات می‌شود اما در عین حال می تواند موجب نابودی حیات انسان نیز شود. بدین دلیل روز جهانی حفاظت از لایه ازن که همزمان با ۱۶ سپتامبر (۲۵ شهریور) است، اهمیت بسیاری دارد.

ایران پیشرو در کاهش انتشار گازهای مضر برای لایه ازن

شفیع موسوی ضمن اشاره به  شعار سال جاری روز جهانی لایه ازن اظهارکرد: شعار امسال  روز جهانی لایه ازن « ترمیم لایه ازن و کاهش تغییرات اقلیمی» است. روند ترمیم لایه ازن در حال بهتر شدن است و از زمان تصویب پروتکل مونترال و عضویت کشورها در آن، اعضا در کشورهای خود در راستای کاهش استفاده از مواد مخرب لایه ازن  که کلروفلوئوروکربن ها (CFC) هستند، تلاش کنند. این گازها برای یخچال‌های صنعتی و خانگی  استفاده و وارد جو می‌شوند. دستگاه‌های خاموش‌کننده آتش نیز مواد مخرب وارد جو می کنند که حاوی اتم های کلر و برم است. دانشمندان ارتباط حفره لایه ازن روی قطب جنوب را با این اتم‌ها پیدا کرده‌اند.این گازهای مخرب علاوه بر تخریب لایه ازن موجب افزایش گرمای کره زمین و تغییرات اقلیمی می‌شوند.

این کارشناس بخش تحقیقات دفتر لایه ازن سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار کرد: در این شرایط کشورها در راستای کاهش گازهای مخرب محیط زیست و استفاده از گازهای دوستدار محیط زیست تلاش می‌کنند. همزمان موسسات علمی در حال رصد وضعیت اتمسفر هستند.

 وی اضافه کرد: با استفاده از مدل‌های مختلف ریاضی پیش‌بینی می‌شود مواد مخرب لایه ازن به‌گونه‌ای کاهش یابد که تا سال ۲۰۶۵  حفره ازن را به ابعاد کنونی مشاهده نکنیم، یعنی اندازه آن به زیر یک میلیون کیلومتر مربع کاهش پیدا کند و به وضعیت قبل از سال ۱۹۸۰ میلادی برگردد چراکه آن زمان برای نخستین بار حفره لایه ازن مشاهده شد. این اقدامات نتیجه عملکرد کشورها در قالب پروتکل مونترال است که به عنوان موفق‌ترین پروتکل محیط زیستی از سوی برخی از آن‌ها شناخته می‌شود.

موسوی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته حفره لایه ازن با روند کاهشی و افزایشی مواجه بوده است، گفت: علاوه بر فعالیت‌های انسانی،علل طبیعی نیز در میزان حفره لایه ازن نقش دارند. به عنوان نمونه فعالیت‌های آتشفشانی زیاد موجب ورود گازهای اکسید سولفور به اتمسفر می‌شود و به‌تدریج طی جریانات هوا در  لایه استراتوسفر به قطب جنوب می‌رسد و می‌تواند باعث تخریب زیاد لایه ازن شود علاوه بر آن برخی فعالیت‌های داخل خورشید موجب تغییر تشعشعات آن می‌شود و می‌تواند موجب کاهش ازن در لایه استراتوسفر شود.

وی در عین حال گفت: ذخیره و موجودی اتم‌های  کلر و بروم که تولید می‌شود، در حال کاهش است و پیش‌بینی می شود در عرض‌های معتدله نیمه شمالی کره زمین - که ایران نیز در این منطقه قرار دارد - و میزان کاهش ازن ناچیز است، لایه ازن تا سال ۲۰۳۰ تا ۲۰۳۵ ترمیم شود اما مناطق نزدیک به قطب جنوب مثل کشورهای شیلی، آرژانتین،‌ استرالیا و نیوزلند آسیب‌ زیادی از تخریب ازن دیده‌اند و آمار ابتلا به سرطان پوست در این کشورها بالاست. این کشورها تا سال ۲۰۶۵ به ایمنی از نظر کاهش تاثیرات تخریب لایه ازن می‌رسند.

موسوی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره اقدامات طرح ملی حفاظت از لایه ازن در سال‌های اخیر اظهار کرد: در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ کارخانه‌هایی یخچال سازی که از گاز کلروفلورکربن‌ها  استفاده می‌کردند را ترغیب به استفاده از گازهای دوستدار محیط زیست کرده‌ایم چراکه درصد تخریب لایه ازن این گازها بسیار پایین و یک تا چهار درصد است. با کمک دستگاه‌ها و دریافت بودجه مربوط به کشورمان با وجود همه تحریم‌ها و سختی‌ها، تلاش می‌کنیم فناوری‌های نو را وارد کارخانه‌ها بکنیم. در این جهت گازهای دوستدار محیط زیست را در حدود  ۱۹ کارخانه تولید اسفنج‌های پنل‌های ساختمانی با گازهای مخرب لایه ازن جایگزین کرده‌ایم. شرایط به گونه‌ای است که هم حجم تولیدات با وجود تحریم ها حفظ شده است و هم آن ها از گازهای دوستدار محیط زیست استفاده می‌کنند.