در روایتی امیر مؤمنان، حضرت علی(ع) فرموده است که «فَرَضَ الله الجهادَ عِزاً للاسلام»، خداوند جهاد را برای عزت بخشیدن به اسلام واجب کرد. شاید بتوان گفت که اگر افرادی به موقع اسلام را یاری نکرده و به میدان جهاد نمی‌رفتند، امروز از اسلام خبری نبود. هر که در راه تحقق رسالت دین خدا روزگار خود را سپری کرده و دغدغه حفظ و گسترش دین الهی را دارد، مرگ او نیز فی سبیل‌الله است.

این روزها که اخبار جهان تحت‌الشعاع رشادت‌های رزمندگان سربلند حماس در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه و شهادت آنان قرار گرفته است، با حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، مدرس درس خارج فقه حوزه علمیه قم و رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هم کلام شدیم و از ارزش شهادت و استقامت در راه خدا شنیدیم.

سبک زندگی شهدا، اخلاص در عمل

حجت‌الاسلام دکتر ایزدهی با محکوم کردن اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی در شهادت رساندن مردم بی‌پناه و شهدای جبهه مقاومت، می‌گوید: شهادت و شهادت‌طلبی از موضوعات و مسائل قرآنی و حدیثی و از اصول مهم و ضروریات دین اسلام است که باید به درستی شناخته شود. در فرهنگ اسلامی شهادت یکی از والاترین ارزشها و شهید از برترین انسانها است. شهادت اوج کمال انسان بوده و جهاد مقدس شهید و خون پاکی که در این راه به زمین ریخته می‏شود، عامل بقای جوامع انسانی و تداوم ارزش‏های مقدسی است که انسانیت، شرف، عدالت و آزادی در پرتو آنها، جان و رمق گرفته و استمرار پیدا می‌کنند.

او در ادامه بیان می‌کند: شهادت یعنی تقدم خداوند بر خود و پذیرش اطاعت خداوند بر هوای نفس انسانی. شهادت یعنی اهدای جان بعنوان بالاترین و ارزشمندترین سرمایه انسان و برترین هدیه الهی در مقابل با ارزش‌ترین چیز در عالم یعنی خداوند که بهتر است جان در راه او نثار شود. از طرف دیگر شهادت ناظر به انسان‌ها صورت می‌گیرد. انسان‌ها بعنوان افرادی تاثیرگذار در جامعه، با دست خود و با اراده و اختیار، هستی و جان خود را فدای آرمان بزرگ و والای الهی، فدای حفظ دین، مال، ناموس و جامعه می‌کنند تا آن چیزی که فدای او شدند به بهترین شکل حفظ شود. ارزش شهادت متناسب با ارزش¬های الهی است و به میزان ارزش حفظ جان، مال، ناموس و جامعه؛ شهادت هم ارزش و تأثیر متفاوت پیدا می‌کند. بر اساس آنچه بیان شد، شهادت از حیث ثواب و ارزش یک امر مشکک یا دارای مراتب متعدد است. برخی شهدا در معرکه جنگند، برخی پشت جبهه و برخی برای حفظ دین و برخی برای حفظ خانواده و جامعه به این مقام والا می‌رسند. طبعاً جایگاه و ارزش آنها نسبت به هم متمایز است. مقام و منزلت شهدا و رسیدن به مقام شهادت که آرزوی همه عارفان و عاشقان است، در روایات متعدد عوامل متعددی ذکر شده اما مهمترین عامل برای رسیدن به بلندترین مرتبه شهید، اخلاص در عمل است.

شهادت معامله با خداست

ریاست پژوهشکده نظام های اسلامی یادآور می‌شود: شهادت معامله با خداست. همچنان که خداوند در آیه 111 سوره توبه فرموده است «اِنَّ اللَهَ اشتَری مِنَ المُؤمِنینَ اَنفُسَهُم وَ اَموالَهُم بِاَنَّ لَهُمُ الجَنَّة...». «به درستی که خداوند از مؤمنان جانها و مالهایشان را خریده است در مقابل این که بهشت از آنِ آنها باشد. در راه خدا کارزار می‌کنند و می‌کشند و کشته می‌شوند. این وعده حقی است که در تورات و انجیل و قرآن ذکر شده است و کیست که در عهدش از خدا وفادارتر باشد؟ پس به معامله‌ای که انجام داده اید شادمان باشید و این همان رستگاری بزرگ است». آن چه متعلق به حوزه شهادت است، هر چه عزیزتر و عظیم‌تر باشد، شهید هم متناسب با آن ارج و قرب پیدا می‌کند. هر چند که نیت و شرایط در آن اثر دارند اما چون خداوند خریدار شهید است و شهادت و جان انسانها را خدا می‌خرد، ارزش شهادت بی‌انتها و بی‌نهایت است.

دکتر ایزدهی در ادامه به مقوله دیگری از شهادت اشاره کرده و بیان می‌کند: علاوه بر آنچه گفته شد، شهادت مقوله اجتماعی است و بر بستر اجتماع شکل می‌گیرد. شهادت در میان افراد مبتنی بر باورهای اصیلی است که آن باورها شهادت را رقم می‌زند. در جامعه معنوی که شالوده فکری تمامی افراد معنویت و مبتنی بر باور به توحید و خداست، شهادت و شهادت طلبی نیز بیشتر شکل می‌گیرد. در غیر این صورت اگر روح ماده‌گرایی و دنیا طلبی غلبه پیدا کند شهادت جایگاه خود را از دست داده و شهادت طلبی در جامعه کم خواهد شد. یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی که فرهنگ شهادت طلبی را تهدید می‌کند؛ مادی شدن، دنیوی شدن، گرفتار تعلقات دنیا شدن و کمرنگ شدن اعتقادات و رویکرد غیرتوحیدی است.

نبرد آزادی بخش شهادت طلبان

این استاد درس خارج حوزه تاکید می‌کند: برای شناختن ارزش شهید و شهادت در راه خدا، باید معیار شهادت را دانست. شهید کسی است که با ایمان خالص، جان خود را برای نابودی دشمنی که قصد آسیب رساندن به دین و جامعه اسلامی و ارزش‌های دینی دارد، به خطر انداخته و جان خود را در این راه به خدا هدیه می‌کند. شهید به طور آگاهانه بین حیات و ممات یا بودن و نبودن، انتخاب می‌کند. او آگاهانه گزینش می‌کند که بماند تا از مطامع دنیا استفاده کند یا به رضوان الهی برسد. او جان خود را فدای آنچه می‌کند که منتسب به خداوند، کتاب خدا، پیامبر و ارزش‌های انسانی است. غرض از شهادت، خوشنودی خداوند و کسب رضایت و رسیدن به رضوان الهی است. شهادت‌طلبی و شهادت برای اعتلای کلمه الله و ارزش‌های انسانی و از بین بردن موانع حق طلبی در جامعه شکل می‌گیرد.

او یادآور می‌شود: معنای مقدس شهید در فرهنگ اسلام، مبتنی بر آموزه‌های دینی است و به همین دلیل باید شهادت و شهادت طلبی در جامعه ترویج شود. در جامعه از صدر اسلام تا زمان پیامبر(ص) و جنگ‌هایی که اتفاق افتاده تا شهدای انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و شهدای مقاومت، با الگوهایی از شهدا مواجه هستیم و با انسان‌هایی کمال یافته سر و کار داریم که رفتارهایی بی‌نظیر و داشته و عرفان بالایی دارند. روح شهادت طلبی و رواج یافتن فرهنگ شهادت طلبی در جامعه می‌تواند جامعه و فضای فکری آن را متحول کرده و به سمت ارزش‌ها سوق دهد. همچنان که مقام معظم رهبری فرموده است که یادبود شهدا و بزرگداشت آنها کمتر از شهادت نیست، باید یاد آنها را در همیشه تاریخ، زنده نگه داریم.

دکتر ایزدهی در پایان به عجز صهیونیست‌ها در برابر روحیه شهادت طلبانه فلسطینیان اشاره کرده و می‌گوید: مردم بی پناه و مظلوم فلسطین، برای حفظ میهن، دفع ظلم و ستم، حفظ خانواده و مردم کشور در برابر دشمن متجاوز و غاصب و در راستای از بین بردن دشمنان اسلام می‌جنگند به همین دلیل ارزش شهادت برای آنان حفظ می‌شود. اقدامات مقاومت فلسطین دفاع مشروع در برابر جنایات و آپارتاید رژیم کودک‌کش صهیونیستی است. بر سایر مسلمانان واجب است که همه در صف جهاد واحد قرار گرفته و به آنانی که جان خود را برای حفظ اسلام به خطر می‌اندازند، کمک کرده و هم افزایی داشته باشند. امروزه فلسطین و به صورت خاص غزه صف اول جنگ با نظام سلطه است. اگر نمی‌توانیم در صف اول حضور داشته باشیم، در مراحل دیگر آن میتوانیم شرکت کنیم. کمک‌های فکری، مالی و... در این راه ارزشمند است. اگر این مقدار هم مقدور نیست با محکوم کردن و حضور در صحنه می‌توان چراغ مبارزه با دشمن غاصب را روشن نگه داشت و با این کار مسلمانان عالم، فلسطین و غزه را خوشحال و امیدوار کرده و در نهایت همه برای آزاد سازی قدس بعنوان قبله اول مسلمانان عالم آماده شویم.