ناهید آذرنوش- خبرنگار تحریریه جوان قدس : یکی از شایع ترین بیماری های غدد است که با سطح قند خون بالا (گلوکز) همراه است و به دنبال نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن یا هر دو ایجاد می‌شود. سطح بالای گلوکز خون (هیپرگلیسمی) می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود. در واقع انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس که واقع در پشت و زیر معده است ترشح می‌شود. پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل می‌کند، انسولین در گردش باعث می‌شود، که قند وارد سلول‌های بدن شده و مقدار قند موجود در خون را کاهش می‌دهد. دهد. در بیماران دیابتی، عدم تولید کافی یا عدم پاسخ به انسولین موجب هیپرگلیسمی می‌شود. این بیماری مزمن است، بدین معنی که اگر چه می‌توان آن را کنترل کرد، اما تمام عمر با فرد همراه است.

انواع دیابت

دیابت نوع ۱:در این نوع بیماری فرد برای کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین دارند؛ معمولاً افراد این نوع از بیماری به علت تخریب سلولهای تولید کننده انسولین ایجاد می شود. پرنوشی (مصرف بیش از حد معمول آب)، پر ادراری (دفع بیش از حد ادرار بطوری که ممکن است حتی در طول شب نیاز به دفع چند بار ادرار داشته باشند) و کاهش وزن طی مدت چند روز تا چند هفته در آنها پیدا می شود و پیشرفت می کند. در غیر اینصورت علاوه بر تشدید علایم فوق دچار دل درد، تهوع، استفراغ، بی حالی و احساس تنگی نفس می شوند؛ که به آن اصطلاحاً کتواسیدوز دیابتی می گویند. عدم تشخیص و درمان بموقع کتواسیدوز دیابتی می تواند مرگ آفرین باشد. برای تشخیص بایستی آزمایش قند خون، بویژه هنگام ناشتایی حداقل ۸ ساعته، انجام شود.

دیابت نوع ۲: این نوع از دیابت معمولاً به علت کمبود ترشح انسولین یا کاهش تاثیر آن می باشد. بیماران مبتلابه این نوع بیداری علائمی دارند ازجمله :پرنوشی، پرادراری، دفع شبانه ادرار و در موارد شدیدتر، اختلالات بینائی، کاهش وزن و خستگی زوردرس. بر خلاف دیابت نوع ۱، بطوری که فرد مبتلا ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد و یا علایم  اندک باشند. انجام آزمایش قند خون ناشتا درحداکثر هر ۳ سال یکبار، برای انجام این آزمایش۱۰-۸ ساعت ناشتایی کافی است؛ برای درمان دارویی این بیماران معمولاً از قرصهای پایین آورنده قندخون استفاده می شود ولی ممکن است پس از مدتی استفاده از انسولین برای کنترل بهتر قند خون لازم شود.

دیابت بارداری: نوعی از دیابت است که معمولاً اولین بار در طی بارداری بویژه نیمه دوم آن، یعنی پس از هفته بیستم، شروع می شود. حدود۹-۵ درصد زنان باردار، مبتلا به این نوع دیابت می شوند و علت آن غالباً ترشح موادی در بدن است که طی بارداری افزایش می یابد و منشا ترشح آنها جفت می باشد

دیابت به علل متفرقه: مصرف داروهای خاصی مثل کورتون ها، ابتلا به بیماری های غده لوزالمعده، برخی از بیماری های غدد درون ریز مثل ترشح بیش از حد هورمون رشد و پرکاری غدد فوق کلیه و... و. نیز می تواند باعث بروز دیابت شیرین شود. بدیهی است موارد فوق جزو علل نادر دیابت بوده و در این موارد، درمان باید متوجه علت زمینه ای باشد.

روش های تشخیصی دیابت

اندازه گیری قند خون ناشتا

اندازه گیری قند خون به طور اتفاقی

اندازه گیری HbA۱C یا معدل قند خون

انواع علائم بیماری دیابت

ادرار زیاد به‌خصوص در شب

تشنگی زیاد

کاهش وزن بی‌دلیل

گرسنگی زیاد

تاری دید

بی‌حسی یا گزگز دست و پا

احساس خستگی مزمن

پوست بسیار خشک

زخم‌هایی که به‌کندی بهبود می‌یابند

ابتلای بیش‌ازحد معمول به عفونت

چه غذاهایی باعث بالا رفتن قند خون و دیابت می‌شوند؟

نشاسته‌ها: غلات پاک شده مثل برنج سفید، آرد سفید و نان سفید، سیب زمینی سرخ شده

سبزیجات: سبزیجات که  با مقدار زیادی افزودنی نمک، سبزیجات پخته شده با مقدار زیادی کره، پنیر و سس. ترشی و شور

میوه‌ها: کمپوت ‌ها یا دیگر میوه ‌های کنسرو شده همراه شکر، انواع پاستیل، میوه های خشک‌ شده، مربا و ژله، انواع آبمیوه‌ها

پروتئین‌ها: گوشت سرخ شده، قسمت‌های چرب گوشت، سوسیس، کالباس، پنیر پرچرب، انواع گوشت پرندگان، ماهی سرخ شده

لبنیات: شیر پرچرب، ماست پرچرب، خامه، پنیر پرچرب، بستنی پرچرب

نوشیدنی‌ها: نوشابه‌ های گازدار، آبمیوه تازه یا نوشیدنی‌ های ترکیبی از آبمیوه‌ها، چای شیرین، قهوه با شکر ونوشیدنی‌های انرژی‌زا

عوارض ابتلا به دیابت

 بیماری چشم

مشکلات پا

بیماری لثه و سایر مشکلات مربوط به دندان‌ها

 بیماری قلبی و سکته مغزی بیماری کلیوی

مشکلات عصبی (نوروپاتی دیابتی)

بیماری های پوستی

فشار خون بالا و کلسترول خون

از دست دادن حس شنوایی

ارتباط بین دیابت و قطع عضو در بیماران دیابتی

قطع عضو یکی از عوارض مهم، سخت و دردناک دیابت است. دیابت باعث کاهش جریان خون به پاها می‌شود و از همین رو افراد دیابتی بیشتر از سایرین در معرض ایجاد زخم در پاهای خود قرار دارند. از طرف دیگر برخی افراد مبتلا به دیابت ممکن است احساس خود را در پا از دست بدهند و متوجه بروز زخم در پاهای خود نشوند و در نتیجه موجب قطع پا شوند.